Azərbaycan Memarlıq və İnşaat Universiteti

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

32 

 

 Sinxron generatorun nominal gücü və f.i.ə 

Sinxron generatorun enerji balansı 

𝐸𝑐𝑜𝑠𝜑 = 𝑟𝐼 + 𝑈𝑐𝑜𝑠𝜑

 

Hər tərəfin cərəyana vursaq bir fazanın elektrik gücü tənliyini almış olaraq yəni  

𝐸𝐼𝑐𝑜𝑠𝜑 = 𝑟𝐼

2

+ 𝑈𝐼𝑐𝑜𝑠𝜑 

 

Alınan  tənlikdən  görük  ki,statora  verilən 

P

em

  elektrik  gücü  lövbərin  naqillərində 

yaranan P

naq

 güc iticilərindən və şəbəkəyə verilən P-gücünün cəmindən təşkil olur. 

Bundan  əlavə generatorda mexoniki 

P

m

  və

  P

p

  –polad qütüblərdə  maqnit itciləridə 

yaranır  .Bu  itcilər  generatoru  firbadan  ilkin  mühərrikin  yaratdığı  mexaniki  güc 

hesabına kompensə olunur. Sinxron generatorun energetik dioqramını quraq 

 

Generatorda  cərəyan  eyni  qiymətində  verdiyi   

𝑃 = 𝑈𝐼𝑐𝑜𝑠𝜑

  güc  güc  əmsalından 

cos4-dən aslıdır. 

Ancaq  generatorun  dolaqlarının  en  kəsiyi  cərəyanın  verilmiş  qiymətinə,maqnit 

dövrəsinin  en  kəsiyi  isə 

V

-gərginliyinin  müəyyən  qiymətinə  hesablanır  və  bu 

kəmiyyətlər  cos4-dən  aslı  olmadan  seçilir.Ona  görə  də,generatorun  naminal  gücü 

onun 

S=UI[KVA]

  tam  gücü  götürülür.Əgər  cos 

4<1

-olduqda  tinbinin  gücü 

generatorun tam gücündən az götürülür.Bu halda 

cos4=0,8

 qəbul edilir. 

Generatorun gücü onun həcmi ilə düz mütənasibdir.On görə gen-un nominal gücü 

çox  olarsa  onun  vahid  səthinə  düşən  soyutma  sahəsi  azalır  və  ventilyator  vasitəsi 

ilə sünü soyutmanı gücləndirmək lazım gəlir  

---

 

33 

 

Vintilyasiya  edən  hava  xaricdən  daxil  olduqda  maşının  tez  tez  çirklənməsi  baş 

verir.  Odur  ki,böyük  generatorların  soyudulması  üçün  qapalı  vintilyasiya 

sistemindən istifadə olunur .  

250000  KVA

-artıq  olan  generatorlar  hidrogenlə  soyudulmasından  istifadə 

olunur.Bu  soyutmanın  üstünlüyü  havadan  14  dəfə  yüngül  istilik  tutumu  14  dəfə 

böyük istilik örtməsi 7 dəfə və soyudulan səthdən istilikvermə qabliyyəti 1,35 dəfə 

çoxdur. 

Generatorun f.i.ə maşının şəbəkəyə verdiyi gücün onun tələb etdiyi gücə nisbətən 

bərabərdir.  

𝜂 =  

3𝑈𝐼𝑐𝑜𝑠𝜑

3𝑈𝐼𝑐𝑜𝑠𝜑  + 𝑃

𝑠𝑎𝑏

+ 𝑃

𝑑𝑎𝑦

 

İfadədən  görürük  ki,yük  azalarsa  generatorun  f.i.ə    da  azalır.  Şəkildə  cos  –nın 

müxtəlif  qiymətlərində  generatorun  f.v.ə  yükdən  aslılıq  əyrisi  qurulub. 

Generatorun  nominal  gücü  artarsa  onun  və  onu  hərəkətə  gətirən  ilkin  mühərrikin 

f.i.ə da artır. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

34 

 

ƏDƏBİYYAT 

 

1.

 

B.Q. Mehdiyev  Mühazirələr konspekti; 

2.

 

S.M.Tağızadə , S.B.Yusifova  Elektrotexnikanın əsasları. Dərslik. Bakı,  

ADNA,2015.-273 s. 

3.

 

R.Z.Kazımzadə , S.M.Tağızadə , S.B.Yusifova Elektrotexnikanın nəzəri əsasları. 

Dərslik. Bakı, ADNA,2012.-298 s

 

4.

 

Quliyev Н.М., Tağızadə S.M.  Elektrik dövrələri nəzəriyyəsinin əsasları. Dərslik. 

Bakı: «Маариф»,  1997, -280с. 

5.

 

T.B.Qurbanov Elektrotexnika. Dərslik «Yasıçı» 2005 – 491s 

Kazımzadə Z.İ. Elektrotexnika, Bakı, 1965. 

6.

 

Электрические машины и транансформаторы 

Под. ред.М.М.Кацман. Высщая школа 1971,-412 s. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

35