Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi naxçivan böLMƏSİ
Yüklə 5,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
Azərbaycan Respublikasında bu sahə son illərdə daim diqqət mərkəzində saxlanılmışdır. Belə ki, 1990--cı illərin əvvələrində iqtisadiyyatın böhran vəziyyətində olması və onun aradan qaldırılması üçün səmərəli tədbirlərin görülməməsi, inflyasiyanın günbəgün artması əhalinin sosial-iqtsadi vəziyyətini daha da pisləşdirmişdir. 1991-1994-cü illərdə əhalinin pul gəlirləri 3,6 dəfə aşağı düşmüş, ilbəil Respublika əhalisinin pul gəlirləri adambaşına orta hesabla 1,4 dəfə azalmışdır. Lakin iqtisadiyyatın inkişaf etdirilməsi və xalqın rifahının yaxşılaşdırılması istiqamətində Ümummilli Lider H.Əliyevin yeritdiyi məqsədyönlü iqtisadi siyasət və tədbirlər hesabına 1995-ci ildən başlayaraq iqtisadiyyatın sabit inkişafı təmin olunmuş, iqtisadi-siyasətin sosial yönümlülüyünün artırılması üçün əlverişli şərait yaranmışdır. 1995-ci ilədən başlayaraq əhalinin real pul gəlirləri 3 dəfə artmışdır. Ölkə əhalisinin sosial-iqtisadi vəziyyətinin yaxşılaşdırılmasının başlıca istiqamətlərindən biri də son illərdə özəl sektorun və sahibkarlığın inkişaf etdirilməsi sahəsində görülən ardıcıl işlər və əhalinin gəlirlərinin strukturunda sahibkarlıq fəaliyyətin dən daxil olmaların xüsusi çəkisinin artması olmuşdur. Əməyin ödənilməsi sahəsində də son illər aparılmış islahatlar əmək haqqı sistemində yaranmış uyğunsuzluqlarm aradan qaldırılmasına xidmət etmişdir. Belə ki, xalq təsərrüfatında işləyən fəhlə və qulluqçuların, idarəetmə orqanlarının işçilərinin və hərbi qulluçuların əmyəinin ödənilməsində vahid tarif cədvəlləri hazırlanıb təsdiq edilmişdir. Respublikada sosial yönümlü bazar iqtsadiyyatının yaradılması məqsədilə və əhalinin, xüsusi ilə az təminatlı ailələrin sosial müdafiəsinin yaxşılaşdırılması ilə əlaqədar bir çox əhəmiyyətli tədbirlər hazırlanmış və həyata keçirilmişdir. Əhalinin sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi ilə əlaqədar 1993-cü ilin iyun ayından etibarən 40-a yaxın Qanun qəbul edilmiş, müvafiq Fərman və sərəncamlar imzalanmışdır. Əhalinin sosial müdafiəsinin istiqamətləri genişləndirilmiş, 173
təqaüdçülərin, şəhid ailələrinin, əlillərin, ailə başçısını itirənlərin, habelə müxtəlif komitələrdə, təşkilatlarda, hüquq- mühafizə orqanlarında çalışan fəhlə və qulluqçuların təqaüd və
müavinətlərinin təminatında, əmək haqqlarının artırılmasında ciddi yeniliklər və dönüş baş vermişdir. 1993- ciı il 03 sentyabr tarixdə qəbul edilmiş «Şəhid adının əbədiləşdirilməsi və
şəhid ailələrinə edilən güzəştlər haqqında» Azərbaycan Respublikası Qanununun və «Azərbaycan Respublikası ərazisini erməni təcavüzündən müdafiə edərkən əlil olmuş şəxslərin sosial müdafiəsinin yaxşılaşdırılması haqqında» Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 26 Avqust 1994-cü il tarixli Fərmanı ilə 20 mindən artıq şəhid ailəsinə və əlillərə müxtəlif güzəştlər verilmiş, onların mənzil-məişət şəraitinin yaxşılaşdırılması istiqamətində mühüm tədbirlər görülmüşdür (4). Azərbaycan Respublikası Prezidentinin «Hərbi xidmət vəzifələrini yerinə yetirərkən əlil olmuş hərbi qulluqçuların təqaüdünə əlavə aylıq müavinətlərin təyin edilməsi haqqında» 30 may 1998-ci il tarixli 715 saylı fərmanı əsasında respublika ərazisini müdafiə edərkən əlil olmuş 1-ci, 2-ci və 3-ci'ı qrup hərbi qulluqçuların təqaüdlərinə yenidən baxılmış və onların maddi rifah halının xeyli yaxşılaşdırılması təmin edilmişdir. Əhalinin sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi məqsədi ilə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin «Pedaqoji işçilərin, ahıl
vətəndaşların, 1-ci və 2-ci qrup əlillərin, Çernobıl qəzası əlillərinin sosial müdafiəsi haqqında» 17 iyunl997-ci il tarixli fərmanı ilə iqtisadiyyatın inkişafına və müəssisələrin dirçəlməsinə mənfi təsir göstərən bir sıra qeyri-vergi güzəştlərinin ləğv olunması zəruriətini nəzərə alaraq və bu güzəştlərdən istifadə edən pedaqoji işçilərin, əlil
vətəndaşların, 1-ci və 2-ci qrup əlillərin, Çernobıl qəzası əlillərinin sosial müdafiəsini təmin etmək üçün 1997-ci il iyul ayının 1-dən pedaqoji işçilərin aylıq vəzifə maaşları 30 faiz, 2003-cü ildən isə 50 faiz artırılması təmin edilmişdir. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 13 iyul 1999-cu il 174
tarixli fərmanı ilə dövlət büdcəsindən maliyyələşdirilən bir qrup komitə və nazirliklərdə çalışan fəhlə və qulluqçuların aylıq vəzifə maaşları 01 avqust 1999-cu ildən etibarən 1,8 dəfə, 2001-ci il 04 yanvar tarixli sərəncamı əsasında isə dövlət büdcəsindən maliyyələşdirilən icra və məhkəmə hakimiyyəti orqanları işçilərinin aylıq vəzifə maaşları 2001-ci il fevral ayının 1-dən 1,5 dəfə, dövlət qulluğu haqqında qanuna görə isə 2004-cü ilin sentyabr ayından etibarən dövlət büdcəsindən maliyyələşən icra orqanları işçilərinin vəzifə maaşları üç dəfədən
çox artırılmışdır. «Azərbaycan Respublikası Regionların sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramında (2004-2008-ci illər)» nəzərdə tutulmuş tədbirlərin həyata keçirilməsi ölkənin sosial-iqtisadi inkişafında vacib mərhələ olacaqdır. Belə ki, qarşıdan gələn 5 il müddətində ölkədə ümumilikdə 600.000 yeni iş yeri yaradılacaq və əhalinin orta aylıq əmək haqqı 3,1 dəfə artırılacaqdır. Bü isə əhalinin rifah halının yaxşılaşdırılmasında mühüm rol oynayacaqdır (3). Bütün
bunlar əhalinin rifahının daha
da yaxşılaşdırılması məsələlərinin ön planda durmasını və əhalinin sosial-iqtisadi təminatının daim dövlətin nəzarətində olmasını göstərir. İstehal infrastrukturunun formalaşması və inkişafına təsiri baxımından ölkədə mövcud olan demoqrafik vəziyyət tədqiq edilərkən aşağıdakı nəticələr əldə edilmişdir: 1. Makroiqtisadi səviyyədə istehsal infrastrukturunun formalaşması və inkişafına ölkənin demoqrafik vəziyyətinin təsiri müstəsna əhəmiyyətə malikdir; 2. Azərbaycan üçün əhalinin doğum səviyyəsinin aşağı düşməsi, ölüm səviyyəsinin yuxarı olması, əhalinin artım sürətinin azalması, gözlənilən ömür müddətinin aşağı olması, sağlamlığın pisləşməsi, miqrasiya saldosunun mənfi olması, istehsal sahələrində çalışan əhalinin sayının azalması və s. xarakterikdir; 3. Ölkədə demoqrafiya prosesinə təsir göstərmək üçün aparılan dövlət siyasəti tələb olunan səviyyədə deyildir; 175
Yüklə 5,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|