89
VI FƏSİL. ŞORSUDA 2016-CI İLİN QAZINTILARI
Azerbaycan Milli İlimler Akademisi Nahçıvan Şubesi tarafından
yürütülen Babek Reyonu arkeolojik yüzey araştırmaları sırasında tespit edilen
Şorsu Tepesi kazıları 2013 yılında Dr. Veli Baxseliyev tarafından
başlatılmıştır.
Yüzey araştırmaları sırasında yerleşmede bulunan "Husking Tray"
benzeri bir çanak çömlek parçası ile Neolitik dönem kap formaların
saptanması neticesinde, bölgenin Neolitik dönem kültür haritasını
aydınlatmak amacıyla kazılarına başlanan Şorsu Tepesi kazılarının ilk
sezonunda Neolitik dönem ait tabakalarına ulaşılamamasından dolayı
çalışmaların devam ettirilmesine karar verilmiştir.
Çalışmaların
devam
ettirilmesindeki bir diğer amaç ise yerleşim düzeni ve alan kullanım
stratejisinin belirlenmek istenmesidir. Bu bağlamda yerleşmenin bulunduğu
konum ve bölge kültürü içindeki yerini/işlevini belirlemek; doğudaki dağlık
alan ile batıdaki ova arasındaki göç yollarını ve ilişkisini aydınlatmaktır.
Tüm bunlar göz önüne alınarak Şorsu Tepesi kazıları, Dr. Veli
Baxseliyev ile Dr. Catherine Marro'nun ortaklaşa yürüttüğü Mission
Archéologique du Bassin de l'Araxe, Nakhichevan, Azerbaïdjan Projesi
kapsamında, 2014 ve 2016 yıllarında iki sezon olarak Savaş Sarıaltun'un alan
sorumluluğunda devam ettirilmiştir.
Yerleşmenin Konumu ve Çevresi (Res.64-66)
Doğudaki dağlık alan ile batıdaki ovalık alan arasında coğrafik açıdan
geçiş bölgesi diyebileceğimiz bir alana konumlanan yerleşme, Sirap köyünün
yaklaşık 1 km kuzey-kuzeydoğusunda, Şorsu Deresinin hemen güney
yamacında yer almaktadır. Doğu ve güneydoğusunu çevreleyen alçak
tepelerin batı yamacında konumlanan Şorsu Tepesi yayvan bir yükseltinin
üzerindedir.
Alan Yönetimi / Amaç
2016 yılı kazıları için hedeflenen çalışmalar:
- Yüzey araştırmalarında saptanan Neolitik Dönem tabalarını saptamak,
90
- Yerleşim iskan stratejisi ve alan kullanımını belirlemek,
- Yerleşim kronolojisini oluşturmak,
-2013 ve 2014 yıllarında çalışmalarına başlanan 10.00 x 10.00 m boyutlarında
Ch.A ve Ch.B plan karelerindeki kazılara devam ederek ana toprağa ulaşmak,
- Eski kazı alanlarının kuzeyine, yeni kazı alanları açarak yerleşmenin
yayılım alanının sınırlarını belirlemek ve dolayısıyla Şorsu Deresi ile
ilişkisini saptamaktır.
Arazi Çalışmaları
Yukarıda belirtilen amaçlar doğrultusunda arazi çalışmaları asıl olarak
, 10.00 x 10.00 m boyutlarında 2 plan karede (Ch.A ve Ch.B) sürdürülmüştür.
2014 yılı kazı verileri ile höyüğün topografik özellikleri göz önüne alınarak
Ch.A ve Ch.B plan karelerin kuzeyinde biri 7 x 10 m (Ch.C) diğeri 5 x 10 m
(Ch.D) boyutlarında alanlarda yeni kazı alanları açılmıştır. 2016 yılı kazı
çalışmalarında toplam 4 alanda kazı çalışmaları yapılmıştır.
Ch. A Plan Karesi
2014 kazı çalışmalarında kazıları bitirilemeyen alanlarda çalışmalar
sürdürülmüştür. Bu bağlamda, çalışmaları iki başlıkta toparlayabiliriz.
Bunlardan birincisi 2014 kazı çalışmalarında kültür tabakalarının
saptanamadığı oldukça sert ve kesekli, kızılımsı kahverengi bir toprak
yapısına sahip, doğu alandaki kazı çalışmaları; ikincisi ise batı alanda
saptanmış duvar vb. mimari öğelerin çevresidir.
Doğu alanda çalışmaların tekrar başlamasındaki asıl nedeni; 2016 yılı
kazı çalışmaları kapsamında, ilk günkü sıyırma ve temizlik çalışmalarında,
söz konusu alanda çanak parçalarının saptanmasıdır. Doğu alan kazılarında,
oldukça sert kahverengi toprak içine açılmış toplam üç çukur (Ch.A046,
Ch.A059 ve Ch.A060) ile yan yatmış yarım bir küp (Ch.A042) saptanmıştır.
Bununla birlikte 2014 yılı kazılarında saptanan Ch.A026 çanak döşeme
alanında da çalışmalar devam etirilmiştir.
Ch.A026 Çanak Döşeme (Res.67-70)
2014 kazı verilerine göre; açmanın orta kesiminde, Ch.A032 taş
duvarının yaklaşık 40 cm doğusunda yer alan döşemede yapılan 2016 kazı
çalışmaları sonucunda, döşemenin batıya doğru eğimli bir şekilde devam
91
ettiği ve hemen hemen A032 duvar hattının doğu yüzüne dayandığı
görülmüştür. Bununla birlikte döşemenin iki evreli olduğu saptanmış ve
çanak döşemenin altına yeşilimsi-sarımsı renkli, kumlu bir toprakla karışık
çakıllı bir dolgunun da serildiği tespit edilmiştir.
Döşeme
altındaki
çakıllı oldu 165 x 152 cm boyutlarında ve 4-5 kalınlığındadır. Genel olarak
fındık tanesi boyunda çakılların içinde ceviz tanesi boyunda olan taşçıklar da
vardır. İlk evre çanak döşemesi üst yenileme evresine oranla daha geniş bir
alanda tespit edilmiştir. İlk evre döşemesin boyutları 140 x 152 boyutlarında
ve 0,7- 2 cm cidar kalınlığına sahip iri çömlek parçalarının gövde (ND)
parçalarıyla döşenmiştir. Arazi gözlemleri ile çanak çömlek ön çalışmalarına
göre; Söz konusu bu döşeme, birden çok çömleğe ait gövden parçaları
kullanılmıştır.
Üst evre döşemesi kısmen tahrip olmuştur. Olasılıkla alt evre döşemesi
ile aynı boyutlara sahip üst yenileme evresi 117 x 152 cm boyutlarındadır.
Üst evre döşemesinde de alt evre döşemesi gibi 0,7-2 cm cidar kalınlığına
sahip iri çömleklere ait gövde (ND) parçalarıyla döşenmiştir. İki çanak
döşeme arasında 1-1,5 cm kalınlığında açık kahverengi bir toprak dolgu
görülmektedir. Ayrıca A026 çanak döşemenin doğu sınırında bir adet 16x35
cm boyutlarında taş ile güney-güneybatı köşesinde de birbirine dayanan 15 x
20 cm boyutlarında 5-6 taş dizisi ile sınırlanmaktadır. Çanak döşemeli alan
üzerinde herhangi bir sıva izi yoktur. Olasılıkla bu döşeme bir silo tabanıdır.
Ch.A042 Gömük Yarım Çömlek (Res.71, 72)
Açmanın güneydoğu kesimde yer alan çömleğin üst kısmı yüzeye çok
yakın olmasından dolayı büyük oranda tahrip olmuş gibidir. Yan yatmış bir
şekilde bulunan çömleğin dip ve ağız kısmı saptanamamıştır. Bununla birlikte
iç toprak dolgusunda da herhangi bir veriye ulaşılamaması ve iç dolgu ile dış
dolgunun aynı toprak renginde olması göz önüne alınarak, çömleğin
kullanım sırasında da bu şekilde konduğunu da düşündürmektedir. Ancak
çevresinde ve iç dolgusunda herhangi bir belirleyici öğenin bulunmaması
nedeniyle ne amaçla veya neden bu şekilde yan yatırıldığı belirlenememiştir.
Kazı çalışmalarında tespit edilen, yan yatmış gömük çömlek 36 x 30 cm'lik
bir alanı kaplamaktadır.
Dostları ilə paylaş: |