Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi
Yüklə 65,28 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Cədvəl 3.11-in davamı
170 Cədvəl 3.11-in davamı 3 0.376** 0.129** -0.007** - -4.369 3.96** 0.993 4 0.37** 0.125** -0.009** 0.009** -4.295 2.974** 0.994 D.D.S.- dənin dolma sürəti; D.D.D.M.-dənin dolma dövrünün müddəti; Q.S.G.S.- qıçanın saçaqlarının aşkar olmasına lazım olan günlərin sayı; Q.S.D.S.- qıça sırasında dənin sayı; ** - 1% ehtimallıqla mənalı dərəcədə fərqliliklər. Cədvəl 3.12. Tam suvarılan şəraitdə ardıcıl üsulla reqressiya modelinə daxil olan əlamətlərin məhsuldarlığa bilavasitə və dolayı təsirləri, path analız əsasında nəticələri Əlamətlər Bilavasitə təsir Dolayı təsirlər Məhsuldarlıqla Korrelyasiya D.D.D.M. D.D.S. D.D.D.M. 0.425 - -0.075 0.35 D.D.S. 0.938 -0.034 - 0.904 Qalıq təsirlər 0.041 D.D.S.- dənin dolma sürəti; D.D.D.M.- dən dolma dövrünün müddəti Quraqlıq şəraitində dənin dolma sürəti, dən dolma dövrü- nün müddəti, qıçanın saçaqlarının aşkar olmasına lazım olan günlərin sayı və qıça sırasında dənin sayı kimi əlamətlərin dən məhsuldarlığı ilə korrelyasiyasının bilavasitə və dolayı təsir- lərini aydın etmək üçün path analizi yerinə yetirilmişdir. Bu şəraitdə dən məhsuldarlığı üzərinə birbaşa və ən çox müsbət təsir, dən dolma sürəti və dən dolma dövrü ələmətləri olmuş- 171 dur. Bu da onu göstərir ki, bu əlamətlərin artırılması ilə dən məhsuldarlığı da arta bilər. Dən məhsuldarlığı üzərinə, qıça sırasında dənin sayının (0.04l) ən az müsbət təsiri olmuş, lakin bu əlamətin dolayı yolla dən məhsuldarlığına təsiri dən dolma sürəti (0.294), dən dolma dövrünün müddəti (0.l) vasitəsilə olmuşdur. Qıcanın saçaqlarının aşkar olunması üçün lazım olan günlərin sayının dən məhsuldarlığı üzərinə bilavasitə mənfi təsiri (-0.04l) var- dır və bu mənfi təsir, müsbət dolayı təsir yolu ilə, yəni dənin dolma sürəti (0.26) vasitəsilə bir həddə qədər azalır (Cədvəl 3.12). Cədvəl 3.13 Quraqlıq şəraitində ardıcıl üsulla reqressiya modelinə daxil olan əlamətlərin məhsuldarlığa bilavasitə və dolayı təsirləri, path analiz əsasında nəticələri Əlamətlər Bilavasitə təsir Dolayı təsirlər Məhsul- darlıqla Q.S.D.S. Q.S.G.S. D.D.D.M. D.D.S. Korrel- yasiya Q.S.D.S. 0.041 - -0.01 0.1 0.294 z0.43 Q.S.G.S. -0.041 0.009 - -0.03 0.26 0.20 D.D.D.M. 0.553 0.007 0.002 - -0.533 0.03 D.D.S. 1.122 0.01 -0.01 -0.263 - 0.86 Qalıq təsirlər 0.077 D.D.S.- dənin dolma sürəti; D.D.D.M.- dən dolma dövrünün müd- dəti; Q.S.G.S.- qıçanın saçaqlarının aşkar olmasına lazım olan gün- lərin sayı; Q.S.D.S.- qıça sırasında dənin sayı 172 Beləliklə, dən məhsuldarlığına görə tədqiq edilən hib- ridlər arasında olan müxtəliflik ümumiyyətlə dənin dolma sürətinə bağlıdır və bu əlamət dən məhsuldarlığında ən mü- hüm amil sayılır [27,360]. E. Ottaviano və A.Camussi də müxtəlif şəraitlərdə becərilmiş qarğıdalı hibridləri ilə apar- dıqları təcrübələrdən belə nəticəyə gəlmişlər ki, dən məhsul- darlığı dənin dolma dövrü və sürəti ilə əlaqədardır. Lakin, bu tədqiqatın nəticələri göstərdi ki, dənin dolma sürətinin daha çox rolu vardır [305]. Bu nəticələr bizim aldığımız nəticələrə tamamilə uyğundur. Bununla əlaqədar S.M. Shoae Hosseini və əməkdaşları- nın (2008) tam suvarılan şəraitdə qarğıdalının müxtəlif hib- ridləri üzərində apardıqları tədqiqatlar, sadə korrelyasiya, ardıcıl reqressiya və path analizi vasitəsilə çixarılan nəti- cələr göstərdi ki, qıçanın oduncuk faizi, dənin uzunluğu, qıça sırasında dənin sayı, bitkinin boyu və sonrakı mər- hələdə qıçanın uzunluğu əsasında dolayı seçim də məh- suldarlığı artırmaq üçün faydalı ola bilər. Su qıtlığı stresi şəraitində, dolayı seçim ilə dən məhsuldarlığını artırmaq üçün qıçanın diametri, qıça sırasında dənin sayı və sonrakı mərhələdə qıçanın uzunluğu əlamətlərindən istifadə etmək olar [361]. A. Ahmadzadeh (l998) göstərmişdir ki, hər iki şəraitdə, yəni stres və adi mühit şəraitində məhsuldarlığın komponentləri, yəni bitkidə qıçanın sayı, qıça dəninin sıra sayı və qıça sırasında dənin sayı, məhsuldarlığa daha çox təsir edir. Başqa morfoloji əlamətlər, o cümlədən yarpağın ümumi sayı, yarpağın eni və uzunluğu, gövdənin diametri, qıçanın uzunluğu, tac çiçəyinin uzunluğu kimi əlamətlər quraqlıq stresi şəraitində xüsusi əhəmiyyət daşıyır və bu da stres şəraitində məhsuldarlığı artırmaq üçün xüsusi olaraq seleksiya indeksinin dəyərini qaldırmağa yönəlir [98]. Yüklə 65,28 Kb. Dostları ilə paylaş:
|