Azərbaycan respubl kasi təhs L naz rl y azərbaycan döVLƏt qt sad un vers tet
Yüklə 1,79 Mb. Pdf görüntüsü
|
79 də növbəti mərhələ 1994-cü ildə başlamışdır. Bu mərhələdə hökumət xarici ticarətə aid bütün məsələləri əhatə edən daha ətraflı qaydaları təqdim etməyə çalışırdı. Nazirlər Kabinetinin “Azərbaycan Respublikası xarici ticarətin müvəqqəti qaydaları haqqında” 62 nömrəli, 15 fevral 1994-cü il tarixli Qərarı idxal və ixrac kvotaları və lisenziyalaşdırmasını, xarici ticarətdə hesablaşma qaydalarını və bəzi digər məsələləri əhatə etmişdir. Qısa bir müddətdən sonra, 2 iyun 1994-cü il tarixində bu qaydalar daha ətraflı yanaşma ilə fərqlənən Nazirlər Kabinetinin “Azərbaycan Respublikasında xarici ticarətin təşkili haqqında” 222 nömrəli Qərarı ilə əvəz olunmuşdu. 222 nömrəli Qərar tərəfindən təsdiqlənən xarici ticarətin təşkili haqqında qaydalarda aşağıdakı məsələlər əks olunmuşdur: ixracın müxtəlif növləri (dövlət sifarişi ilə malların ixracı, əmtəə birjalarında satış yolu ilə ixrac, kreditə ixrac, təkrar ixrac, konsiqnasiya yolu ilə ixrac, barter əməliyyatları, müvəqqəti ixrac, sərhədyanı ticarət, kooperasiya əsasında ixrac, kompensasiya əsasında ixrac) və ixracın aparılması qaydaları, idxalın növləri (Respublika Vahid Valyuta Fondunun vəsaiti hesabına maliyyələşdirilən idxal əməliyyatları, hüquqi şəxslərin öz vəsaitləri hesabına aparılan idxal əməliyyatları, konsiqnasiya ticarəti yolu ilə idxal) və idxalın aparılması qaydaları, xarici ticarətdə hesablaşmaların aparılması qaydaları və gömrük orqanlarına təqdim edilməsi tələb olunan sənədlər. 222 nömrəli Qərar 15 noyabr 1995-ci il tarixdə Nazirlər Kabinetinin “Azərbaycan Respublikasında xarici ticarətin sərbəstləşdirilməsi haqqında” 247 nömrəli Qərarı ilə əvəzlənmişdir. 247 nömrəli Qərarın adından göründüyü kimi, onun məqsədi xarici ticarəti bir qədər sərbəstləşdirməkdən ibarət idi. Nazirlər Kabinetinin 247 nömrəli Qərarı ilə təsdiqlənmiş Azərbaycan Respublikasında xarici ticarətin təşkili haqqında Əsasnamədə artıq dövlət sifarişi ilə malların ixracı ixracın növləri sırasında göstərilməmişdir. dxal növlərinin siyahısı da yeniləşmişdir: dövlət büdcəsi və kreditlər hesabına idxal, sifarişçinin xammalı əsasında idxal, konsiqnasiya ə sasında idxal, rezidentlərin öz vəsaitləri hesabına idxal. 1996-cı ildən etibarən xarici ticarətin tənzimlənməsi AR Prezidentin Fərmanları əsasında aparılır. Lakin bu ticarə- tin tənzimlənməsinə yanaşma eyni olaraq qalmışdı və bu Fərmanlarla təsdiqlənən xarici ticarətin tənzimlənməsi qaydalarında eyni məsələlər əks olunub. dxal və ixrac 80 ə məliyyatlarının təsnifatı da demək olar ki, eynidir. Fərqlər yalnız xarici ticarətdə hesablaşmalar və məhdudiyyətlər məsələlərində mövcuddur. Bu məsələlərdə dəyişikliklər baş verməsi yeni normativ-hüquqi aktların qəbuluna ehtiyac duyururdu. Məhz buna görə də bir il ərzində bir-birini əvəzləyən üç Fərman qəbul edilmişdir. Yenə də qeyd etmək lazımdır ki, bu dəyişikliklər ümumiyyətlə xarici ticarətin dövlət tərəfindən tənzimlənməsini liberallaşdırırdı. Hazırda bir sıra dəyişikliklərlə AR Prezi- dentinin “Azərbaycan Respublikasında xarici ticarətin daha da liberallaşdırılması haqqında” 609 nömrəli, 24 iyun 1997-ci il tarixli Fərmanı qüvvədədir. Həmin Fərmanla təsdiqlənmiş Azərbaycan Respublikasında idxal-ixrac əməliyyatlarının tənzimlənməsi Qaydaları xarici ticarət əməliyyatlarını dörd növə bölür: ixrac ə məliyyatları (respublikada istehsal, emal, təkrar emal olunan malların ixracı, kreditə ixrac əməliyyatları, təkrar ixrac (reeksport) əməliyyatları, konsiqnasiya yolu ilə ixrac ə məliyyatları, müvəqqəti ixrac əməliyyatları), idxal əməliyyatları (rezidentlərin öz vəsaitləri hesabına idxal), digər idxal-ixrac əməliyyatları (AR Nazirlər Kabineti tərəfindən aparılan ixrac-idxal əməliyyatları, müvafiq dövlət orqanlarından rəy və lisenziya alınmaqla aparılan idxal-ixrac əməliyyatları, barter əməliyyatları, kooperasiya əməliyyatları və sərhədyanı ticarətlər) və Dövlətlərarası Sazişlərə əsasən ticarət əməliyyatları. 609 nömrəli Fərmanın bəzi müddəaları digər bölmələrdə daha ə traflı müzakirə ediləcək. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, Xarici ticarəti tənzimləyən ümumi qanunun olmaması bir sıra problemlər yaradır. Bu baxımdan xarici ticarəti tənzimləyən qanunun olması və ondan irəli gələn məsələlərin Prezident tərəfindən qəbul edilən normativ sənədlərlə tənzimlənməsi məqsədəuyğun olardı. Dövlət Gömrük Komitəsi Azərbaycan Respublikası Ali Soveti Milli Şurasının 15 yanvar 1992-ci il tarixli Qərarı əsasında formalaşmışdır 1 . Qərarın nəticəsində keçmiş SSR Gömrük Komitəsinin Azərbaycan Gömrük darəsi bazasında yeni yaranmış dövlətin rəsmi gömrük orqanının təməli qoyulmuşdur. Qərarda həmçinin Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə tövsiyə edilir ki, Azərbaycan Respublikası- nın Gömrük Komitəsinin yaradılması məsələsinə baxsın. Bu tövsiyəyə uyğun olaraq, 30 yanvar 1992-ci il tarixində Dövlət Gömrük Komitəsi AR Prezidentinin 1 Nuriyev C.Q. “Gömrük Hüququ”, Bakı, 2002 81 Fərmanı vasitəsilə təsis edilmişdir.6 Gömrük Komitəsinin vəzifə və funksiyaları, onun 18 aprel 1992-ci il tarixdə təsdiq olunmuş Əsasnaməsində sadalanmışdır. Ə sasnaməyə uyğun olaraq Gömrük Komitəsi Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında fəaliyyət göstərən Azərbaycan Respublikasının mərkəzi gömrük orqanı statusuna malik olmuşdur. Gömrük Komitəsinin qarşısında Azərbaycan Respublikasının gömrük siyasətinin həyata keçirilməsi, Azərbaycan Respublikasının iqtisadi mənafelərinin qorunması kimi vəzifələr qoyulmuşdur. Gömrük haqlarının, rüsumlarının, vergilərinin, başqa məcburi ödənişlərin yığılması və büdcəsinə keçirilməsi qaydası AR Nazirlər Kabineti tərəfindən müəyyən edilməli idi. Bir qədər sonra, 1 iyun 1992- ci il tarixdə Gömrük Komitəsinə gömrük gəlirinin, daxil olan gömrük rüsumlarının, vergilərin və s. yığılması, uçotu və sistemləşdirilməsi Azərbaycan Respublikası Gömrük Komitəsinə həvalə edilmişdir. Nazirlər Kabineti həmçinin gömrük sisteminin inzibati strukturunu və yeddi regional gömrükxanaları təsdiqləmişdir. O, həmçinin, Gömrük Komitəsinə tabe olan elmi-informasiya hesablama mərkəzinin, gömrükxana işçiləri hazırlayan və ixtisasını artıran mərkəzin, mərkəzi gömrük laboratoriyasının və təsərrüfat hesablı xarici iqtisadi “Azərterminalkompleks”birliyinin təsis edilməsini təsdiqləmişdir. 19 yanvar 1994-cü il tarixində gömrükxanaların sayı 12-yə çatdırılmışdır. Yeni Əsasnamə və təşkilatı struktur AR Prezidentinin “Azərbaycan Respublikası Dövlət Gömrük Komitəsinin strukturunun və Əsasnaməsinin təsdiq edilməsi haqqında” 7 nömrəli 27 oktyabr 1998-ci il tarixli Fərmanı ilə təsdiqlənmişdir. Yeni qaydaların təqdim edilməsinin səbəbi Gömrük Komitəsinə ə lavə vəzifələr həvalə edən Gömrük Məcəlləsinin 1997-ci ildə qəbul edilməsi və bununla əlaqədar Gömrük Komitəsinin statusunda baş verən dəyişikliklər idi. Yeni Ə sasnamənin 1-ci bəndinə əsasən Gömrük Komitəsi icra hakimiyyətinin mərkəzi orqanına çevrilmişdir, yəni onun statusu nazirlik statusuna bərabərləşdirilmişdir. Bundan əlavə, yeni Əsasnamə daha təfsilatlı idi və Gömrük Komitəsinin vəzifə, hüquq və funksiyaları daha aydın şəkildə təsvir edirdi. Gömrükxanaların sayı 14-ə çatdırılmış, hava nəqliyyatında Baş Gömrük darəsi təsis edilmişdir. Yüklə 1,79 Mb. Dostları ilə paylaş:
|