Azərbaycan respubl kasi təhs L naz rl y azərbaycan döVLƏt qt sad un vers tet
Yüklə 1,79 Mb. Pdf görüntüsü
|
82 Yalnız “Gömrük tarifi haqqında” 1064 nömrəli, 20 iyun 1995-ci il tarixli və “Azərbaycan Respublikası Gömrük Məcəlləsinin təsdiq edilməsi haqqında” 311-IQ nömrəli, 10 iyun 1997-ci il tarixli Qanunların qəbul edilməsindən sonra keçmiş Sovet qanunların tətbiq edilməsi dayandırıldı. 6 avqust 1997-ci il tarixdə, yəni dərc edildiyi gündən, qüvvəyə minən 10 iyun 1997-ci il tarixli Gömrük Məcəlləsi aşağıdakı məsələləri əhatə etmişdir: gömrük prosedurları, gömrük rəsmiləşdirilməsi, gömrük nəzarəti, gömrük rüsumları və yığımları, valyuta nəzarəti, gömrük rejimləri, gömrük güzəştləri, gömrük statistikası, gömrük işi sahəsində cinayətlər, gömrük orqanlarının təhqiqat, istintaq və əməliyyat-axtarış fəaliyyəti, gömrük orqanlarının vəzifəli şə xslərinin statusu, gömrük orqanlarının qərarlarına şikayət etmək qaydası, mallar və nəqliyyat vasitələri üzərində sərəncam verilməsi və əldə edilən vəsaitlərdən istifadə edilməsi, və məlumatlandırma və məsləhət vermə. 1991-ci il tarixli Gömrük Məcəlləsi ilə müqayisədə 1997-ci ilin Gömrük Məcəlləsi daha ətraflı və bazar iqtisadiyyatına daha uyğunlaşdırılmış bir sənəd idi. Sovet gömrük qanunvericiliyində gömrük işi sahəsində cinayətlər haqqında müddəalara böyük yer ayrılmışdır. Məsələn, 1991-ci ilin məcəlləsində bu mövzuya məcəllənin üçdə bir hissəsi həsr olunmuşdur. 1997-ci ilin məcəlləsindən isə bu müddəalar Azərbaycan Respublikası- nın Cinayət Məcəlləsinin və nzibati Xətalar Məcəlləsinin təsdiq edilməsindən sonra çıxarılmışdı. “Gömrük tarifi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa müvafiq olaraq ölkədə tarif tənzimlənməsinin məqsədləri aşağıdakı kimi müəyyən olunmuşdur 1 : • Azərbaycan Respublikası üzrə idxalın strukturunu səmərələşdirmək; • Azərbaycan Respublikası ərazisində malların gətirilməsi və çıxarılmasının, valyuta gəlirlərinin və xərclərinin əlverişli nisbətini təmin etmək; • Valyuta sərvətlərinin Azərbaycan Respublikasının gömrük ərazisinə gətirilməsi və bu ərazidən çıxarılması üzərində səmərəli nəzarət etmək; 1 ”Gömrük tarifi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu, Bakı 1994 83 • Azərbaycan Respublikasında malların istehsal və istehlak strukturunda mütərəqqi dəyişikliklər üçün şərait yaratmaq; • Azərbaycan Respublikasının iqtisadiyyatının dünya təsərrüfatı ilə səmərəli inteqrasiyasına şərait yaratmaq. Respublikada aparılan iqtisadi islahatlardan Dövlət Gömrük Komitəsi də kənarda qalmamışdır, belə ki, Azərbaycan Respublikasında gömrük işinin qanunyericilik bazasının yaradılmasına başlanılmış və inkişaf etmiş ölkələrin bu sahədəki təcrübəsindən istifadə edilərək beynəlxalq standartlara cavab verən «Gömrük Tarifi haqqında» Azərbaycan Respublikasının Qanunu, Azərbaycan Respublikasın Gömrük Məcəlləsi və digər normativ-hüquqi aktlar qəbul edilmişdir. lk növbədə son dövrlərdə qəbul edilmiş çox əhəmiyyətli bir normativ aktın təhlilini aparaq. Belə ki, Azərbaycan Respublikası dövlət sərhədinin buraxılış məntəqələrindən keçirilən malların və nəqliyyat vasitələrinin yoxlanılmasında «bir pəncərə» prinsipinin tətbiqi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 11 noyabr 2008-ci il tarixli Fərmanından sonra xarici ticarət əməliyyatlarında süni maneələr aradan qaldırılacaq, dövlət sərhədinin keçid məntəqələrinin buraxılış qabiliyyəti olduqca artmış olacaqdır. Bu Fərman son illər xarici ticarətlə bağlı dövlət tərəfindən atılmış ən ciddi addım kimi qəbul edilir. Azərbaycan Respublikasında 1995-ci ildən iqtisadi islahatların kompleks şə kildə və sistematik həyata keçirilməsinə başlanmışdır. Bu prosses lap əvvəldən bu gün də daxil olmaqla beynəlxalq maliyyə inistitutları – Beynəlxalq Valyuta Fondu, Ümumdünya Bankı, Avropa Yenidənqurma və nkişaf Bankı, Ümumdünya Ticarət Təşkilatı, Ümumdünya Gömrük Təşkilatı və digərləri ilə sıx əməkdaşlıq şəraitində aparılır. Ölkədə bazar münasibətlərinə keçid üçün hüquqi baza yaradılmışdır. Yeni iqtisadi sistem üçün öncül əhəmiyyətə malik olan, demək olar ki, bütün normativ- hüquqi aktlar qübul olunmuşdur. Azərbaycan Respublikasında 1997-ci ildə «Gömrük Məcəlləsi» və 1995-ci ildə «Gömrük tarifi haqqında» qanunun qüvvəyə minməsi ilə gömrük işi sahəsində qa- nunvericiliyin hüquqi normativ bazasının əsası qoyuldu. Gömrük Məcəlləsi «Göm- rük işinin hüquqi, iqtisadi və təşkilati əsaslarını müəyyən edir, Azərbaycan Respubli- 84 kasının iqtisadi təhlükəsizliyinin, suverenliyinin və maraqlarının qorunmasına, Azərbaycan iqtisadiyyatının dünya təsərrüfatı ilə əlaqələrinin genişlənməsinə, gömrük işi sahəsində təsərrüfat subyektlərinin, fiziki şəxslərin və dövlət orqanlarının hüquqlarının müdafiəsinin təmin olunmasına, onların öz vəzifələrini yerinə yetirilməsinə yönəldilmişdir 1 ». Birinci qrupa «Gömrük tarifi haqqında» qanun, habelə bundan sonra bilavasitə gömrük işi ilə bağlı olaraq qəbul ediləcək digər qanunlar daxildir. kinci qrupa isə «Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsi», «Girov haqqında», «Valyuta tənzimi haqqında», « stehlakçıların hüquqlarının müdafiəsi haqqında» və s. qanunları daxil etmək olar. Qeyd etmək istərdik ki, 2001-ci ildə yeni Tarif sisteminin qəbul edilməsi gömrük orqanlarının iqtisadi yönümdə fəaliyyətində tamamilə yeni bir dövrün başlanğıcını qoymuşdur. Bu da onunla əlaqədar idi ki, artıq respublikada qeyri-neft sektorunun ayrı-ayrı sahələrinin inkişafı baş verir və bu inkişafın normal həyata keçirilməsi üçün fiksal sektor real sektora öz köməkliyini göstərməlidir. Bu baxımdan gömrük orqanlarının üzərinə müəyyən vəzifələr düşürdü. Bu vəzifələrdən biri respublika daxilində qeyri neft sektorunda istehsal edilən məhsulların daxili bazarda rəqabət qabiliyyətinin yüksəldilməsinin təmin olunması və onların xarici bazara çıxarılmasının stimullaşdırılmasıdır. Artıq Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabine- tinin 12 aprel 2001-ci il tarixli 80 saylı qərarı ilə təsdiq edilmiş yeni Tarif sistemi ölkə daxilində yerli istehsalçıların məhsullarının rəqabət qabiliyyətinin yüksəldilməsində maksimum dərəcədə yardım göstərir. 2.3. Respublikamızda gömrük və idxal-ixrac əməliyyatlarının müasir vəziyyətinin kompleks təhlili Dövlət müstəqilliyi əldə etdikdən sonra Azərbaycan xarici əlaqələrini sərbəst müəyyən etmək və tənzimləmək imkanı qazanmışdır. Əvvəllər ittifaq tabeliyində olan və onun mənafelərinə uyğun qurulmuş əlaqələr ölkəmizin daxili potensialı hesabına inkişaf etdirilmiş və bir çox ölkələrlə bu istiqamətdə əməkdaşlığın təməli 1 Nuriyev C.Q. “Gömrük Hüququ”, Bakı, 2002 Yüklə 1,79 Mb. Dostları ilə paylaş:
|