Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti magistratura məRKƏZİ
Yüklə 0,74 Mb. Pdf görüntüsü
|
77
üzləşən məqbul üsullarla və idxal ölkəsində olan məlumat bazası əsasında müəyyən edilməlidir. Gömrük dəyəri VI üsulla müəyyən edilərkən aşağıdakılardan istifadə oluna bilməz: a) idxal ölkəsində istehsal olunan malın satış qiyməti: b) iki bəyərdən Ən böyüyünə üstünlük verən sistemin məlumatları; c) idxal ölkəsinin daxili bazarında malın qiyməti; d) didxal ölkəsindən fərqli olan digər ölkəyə ixrac qiyməti; e) minimal gömrük dəyəri (qiymətlər); f) özbaşına müəyyən edilmiş və ya təsdiq olunmamış qiymətlər. İdxalatçının xahişinə əsasən bu üsulun tətbiqi zamanı istifadə olunmuş qiymət mənbələri haqqında ona yazılı məlumat verilə bilər. Bu üsulun üstünlüyü digər qiymətləndirmə üsullarından fərqli olaraq 1-5-ci üsullardan çevik istifadə oluna bilməsi, qiymət məlumat-sorğu kitablarından, birъa məlumatlarından, kataloqlardan, statistik məlumatlardan istifadə olunmasına yol verilməsidir. “Tarif və Ticarət üzrə Baş Sazişin Gömrük məqsədləri üçün malların qiymətləndirilməsi üzrə VII maddəsinin tətbiqi haqqında Razılaşma” nın (bəzən bunu Gömrük Dəyəri Məcəlləsi də adlandırırlar) 2-ci və 3-cü maddələri müvafiq olaraq gömrük qiymətləndirilməsinin eyni və eynicinsli malların sövdələşmə qiyməti üsullarının (yəni, 2-ci və 3-cü üsulların) tətbiqi şərtlərini əks etdirir. Hər iki üsul üçün əsas şərtlərdən biri malların eyni kommersiya şərtləri və miqdarda satılmasıdır. Əgər bu şərtlərdə fərqlər varsa, təsdiq olunmuş əsaslarla bu şərtlər müqayisə oluna bilən hala gətirilmək üçün təshih olunmalıdır. 2-ci əsas şərt müqayisə üçün qəbul edilən malların gömrük dəyərinin 1-ci üsulla müəyyən edilmiş olmasıdır. Razılaşmanın 15-ci maddəsinin 2-ci bəndində eyni və eynicinsli malların dəqiq xarakteristikası verilmişdir. Eynicinsli mallar dedikdə qiymətləndirilən mallarla müqayisədə bütün parametrlərə görə, o cümlədən fiziki xüsusiyyətlərinə, keyfiyyətinə və bazardakı nüfuzuna görə eyni olan mallar başa düşülməlidir.
78
Görünüşündə (rəngində, əgər bu qiymətəmələgətirici amil deyilsə) cüziifərqlər nəzərə alınmır. Qiymətləndirilən mallarla müqayisə edilən eyni və ya eynicinsli mallar yaxın və ya nisbətən yaxın vaxtda idxal edilməli, eyni bir ölkədə istehsal olunmalı, onların layihə, təcrübə-konstruktor, eskiz-çertyoj və s. işləri idxal ölkəsindən kənarda yerinə yetirilmiş olmalıdır. Müxtəlif istehsalçılar tərəfindən istehsal olunmuş mallar, müqayisə edilmək üçün digər mallar olmadıqda baxılmalıdır. Eynicinsli mallar dedikdə isə bütün parametrlərə görə olmasa da qiymətləndirilən mallarla müqayisədə eyni funksiyaları yerinə yetirə və kommersiya baxımından qarşılıqlı əvəz oluna bilən mallar başa düşülür. Malın keyfiyyəti, bazardakı nüfuzu və ticarət markası malların eynicinsli olmasının təyin edilməsi üçün əsas amillərdən hesab edilməlidir. Razılaşmanın 2-ci və 3-cü maddələrində qeyd edilir ki, bu üsulların tətbiqi zamanı müqayisə üçün iki və daha artıq sövdələşmə qiyməti aşkar edildikdə gömrük dəyərinin təyini üçün onlardan ən aşağısı istifadə olunmalıdır. Razılaşmanın 4-cü maddəsinə əsasən gömrük dəyəri 1,2 və 3-cü üsullarla müəyyən oluna bilmədikdə idxalçının istəyi ilə növbəti gömrük qiymətləndirilməsi üsullarının ardıcıllığı dəyişdirilə bilər, yəni yəni dəyərin çıxılması və ya toplanması üsulları istənilən ardıcıllıqla tətbiq oluna bilər. Razılaşmanın 5-ci maddəsi dəyərin çıxılması üsulunun əsas şərtlərindən biri kimi, qarşılıqlı asılı olmayan satıcı ilə alıcı arasında razılaşdırılmış sövdələşmə qiyməti ilə idxal edilmiş, qiymətləndirilən mallara eyni və ya nisbətən eyni vaxtda, lakin 90 gündən artıq olmayan müddətdə, idxal edilmiş ən böyük eyni və ya eynicinsli mal partiyasının qiymətinin götürülməsinin şərtləndirir. Başqa sözlə, qiymətləndirilən mallara münasibətdə müqayisə üçün qəbul edilən malların gömrük dəyəri bir üsulla - gətirilən malların sövdələşmə qiyməti üsulu ilə müəyyən edilməlidir. Digər mühüm şərt müqayisə üçün qəbul edilmiş malların öz ilkin vəziyyətini dəyişdirmədən satılmasıdır. Əgər belə malyoxdursa, onda gömrük dəyəri idxalçının istəyilə emal xərcləri çıxılmaqla təshih edilmiş qiymət əsasında 79
təyin edilir. Emal xərcləri obyektiv və ölçülə, kəmiyyəti müəyyən oluna bilən məlumatlar əsasında təyin edilməlidir. Müqayisə üçün qəbul edilən mal vahidinin qiymətindən aşağıdakı xərclər çıxılmalıdır: - komission mükafatlandırmaları da daxil olmaqla mənfəətlə əlavələr, idxal ölkəsinə gətirilən eyni növ malların satışı ilə əlaqədar ümumi xərclər; - idxal ölkəsində idxal və satış ilə əlaqədar ödənilmiş olan gömrük rüsumlarının vergilərin və yığımların məbləği; - idxal ölkəsində daşınma, yükləmə-boşaltma və sığorta xərcləri. Müqayisə üçün idxaldan sonrakı ilkin kommersiya (topdansatış) mərhələsində olan malların qiyməti qəbul edilməlidir. Gömrük məqsədləri üçün malların gömrük qiymətləndirilməsinin beynəlxalq təcrübəsində ən az tətbiq olunan üsul 5-ci dyərin toplanması üsuludur. Belə ki, əksər idxalatçılar tərəfindən istehsal satış məsrəfləri haqqında kommersiya sirri olan məlumatın təqdim edilməsi praktiki cəhətdən mümükün deyildir. Digər tərəfdən razılaşmanın 6-cı maddəsinin 2-ci maddəsinə əsasən heç bir tərəf onun ərazisində rezidenti olmayan hər hansı bir şəxsdən gömrük dəyəri hesablamaları məqsədilə sənədlərini tələb edə və ya hər hansı hesablamaların öyrənilməsi üçün məlumatları təqdim edilməsinə məcbur edilə bilməz. Ancaq bu maddənin tələblərinə uyğun olaraq gömrük dəyərinin təyin edilməsi məqsədi üçün malların istehsalçıları tərəfindən təqdim olunan məlumatları, idxal ölkəsinin səlahiyyətli orqanları tərəfindən istehsalçının razılığı və maraqlı ölkənin hökumətini vaxtında xəbərdar etmək və onun təhqiqat aparılmasına etiraz etməməsi şərti ilə yoxlanıla bilər. Bu üsulla malların gömrük dəyəri aşağıdakı xərc maddələrinin toplanması yolu ilə təyin edilir: - materialların dəyəri və qiymətləndirilən malların istehsal xərcləri; - ixrac edən ölkədən idxal ölkəsinə eyni növ malların satışı üçün səciyyəvi olan ümumi xərclər; Yüklə 0,74 Mb. Dostları ilə paylaş:
|