TƏHSİLİN İNFORMATLAŞMASININ NƏZƏRİ VƏ METODOLOJİ MƏSƏLƏLƏRİ
Təhsildə İKT
36
olan -islahat deyə bilməyəcəyimiz- bir “yenilənmə” hərəkətidir. Çünki ortada təklif edilən
yeni bir “sistem” yoxdur, təşkilatlararası hərəkətlilik, tədris planlarının inkişaf etdirilməsi,
dərəcələrin tanınması, strateji planlaşdırma və tanınmağı təmin etmək üçün ortaq təhsil
müddətləri yaradılması kimi bir silsilə “yenilik” təklif edilməkdədir. Bu yeniliklər, mövcud
olan sistem və ya sistemlərin köklü dəyişdirilməsi ilə deyil, qarşılıqlı öyrənmə içində gözdən
keçirilməsi və bir-birinə yaxınlaşdırılması ilə həyata keçirilməkdədir. 19 İyun 1999 tarixində
Bolognada 29 Avropa ölkəsinin Təhsil Nazirləri səviyyəsində təsdiqlənən Bologna
bəyannaməsi prosesə adını da verən əsas dayaqdır. AB-nin, 17-18 mart 2000 tarixində edilən
Lissabon xüsusi yığıncağında aldığı əsas strateji qərar, Bologna prosesinin təhsil və təhsil
hədəflərini meydana gətirməkdədir. Bologna bəyannaməsindən etibarən prosesə daxil olan
ölkələrin ali təhsildən məsul nazirləri iki ildə bir müxtəlif ölkələrdə toplaşmaqda və
məqsədlərə nə ölçüdə yaxınlaşıldığını müzakirə etməkdədir. Ancaq prosesin əvvəlində
mənimsənən orijinal hədəflər ehtiyaclar istiqamətində daim genişləndirilməkdədir (González
& Wagenaar, 2003).
Bologna Müddəti iki ildə bir "Trends Hesabatları ilə" inkişafların ölkələr səviyyəsində
və Avropa daxilində izlənilməsini nəzərdə tutmaqdadır. Bu məqsədlə 1999-cu ildəki Bologna
iclasından sonra Avropa Universitetlər Birliyi (European University Association-EUA) 2001-
ci idə Salamancada və Praqada iki müxtəlif yığıncaq təşkil etmişdir. 2003-cü il Bologna
Prosesi yığıncaqları isə Graz və Berlində reallaşdırılmışdır. Salamanca Konqresində (2001)
Avropa Universitetlər Birliyi (EUA) qurulmuşdur (köhnə adı ilə Rektorlar Konfransı -CRE).
Bugün təxminən 750 universitet bu birlikdə təmsil edilməkdədir və Avropa Universitetlər
Birliyi Avropa Universitetlərinin ən güclü nümayəndəsi olaraq qəbul edilə bilər. Praqa
Xülasəsi (2001) 32 ölkənin təhsil nazirləri tərəfindən imzalanmış və EUA-nın və Avropa
Tələbə Birliyinin (ESIB) işlərinə diqqət çəkərək üç yeni mövzu gündəmə gətirmişdir. Bunlar,
-
Həyat boyu öyrənmə;
-
Ali təhsildə tələbə iştirakı;
-
Avropa ali təhsilinin daha cazibədar hala gətirilməsidir.
2003 Graz yığıncağında isə, universitetlərin ictimai məsuliyyəti vurğulanmış,
araşdırma və təhsil fəaliyyətlərinin universitetlərin imtina edilməz/bir-birini əvəz edə
bilməyən funksiyaları olduğu ifadə edilmiş, təşkilati strukturların gücləndirilməsi surəti ilə
akademik keyfiyyət artırılması üzərində dayanaraq, şagird mərkəzli və elastik öyrənmə
imkanları (həyat boyu təhsil) təmin edən bir sistemin tətbiq olunması lazım olduğu
vurğulanmışdır (Soruşan, Akkoyunlu və Qovaq, 2006).
TƏHSİLİN İNFORMATLAŞMASININ NƏZƏRİ VƏ METODOLOJİ MƏSƏLƏLƏRİ
Təhsildə İKT
37
Aralarında Türkiyənin də olduğu 33 ölkənin Təhsil Nazirlərinin iştirakı ilə reallaşan
Berlin (2003) Konfransında alınan qərarlarda da həyat boyu təhsil imkanlarının
dəstəklənməsinin əhəmiyyəti vurğulanmışdır.
HƏYAT BOYU ÖYRƏNMƏ VƏ PEDAQOJİ FAKÜLTƏLƏRİN ROLU
Həyat boyu öyrənmə yalnız ali təhsil sahəsində deyil, ümumiyyətlə bütün təhsil
sistemində mənimsənən yeni paradiqmalardan biridir. Həyat boyu öyrənmə, insana və biliyə
daha çox sərmayə qoyma, rəqəmsal oxuma/yazma da daxil olmaqla baza bilik və bacarıqların
əldə edilməsini təşviq etmə, elastik və yenilikçi öyrənmə imkanlarını genişləndırmə mənasını
verməkdədir. Həyat boyu öyrənmə, məktəbəqədər dövrdən təqaüd sonrası dövrə qədər bütün
qabiliyyət, maraq, bilik və xüsusiyyətləri əldəetmə və yeniləmə ilə əsas bacarıqların
aktuallaşması yolu ilə şəxslərə ikinci bir fürsət yarada bilmək və daha irəli səviyyələrdə
öyrənmə imkanları təqdim etmə mənasına da gəlməkdədir (Avropa Komissiyası, 2001).
2000-ci ildə Avropa Komissiyası Həyat Boyu Öyrənmə Memorandumunu nümayiş
etdirmişdir. Bu memorandum altı əsas ismarici mesajı ehtiva etməkdədir. Bu altı əsas ismarıc
aşağıda şərh edilmişdir:
1. Hər kəs üçün yeni təməl bacarıqlar;
2. İnsan qaynaqlarına daha çox sərmayə,
3. Öyrətmə və öyrənmədə yenilik;
4. Öyrənməyə dəyər vermə;
5. Rəhbərlik və məsləhətçiliyin yenidən düşünülməsi;
6. Öyrənmənin evlərə yaxınlaşdırılması (Avropa Komissiyası, 2000).
Bu memorandumdan sonra edilən müzakirə və qiymətləndirmələr nəticəsində 2001-ci
ilin noyabr ayında "Həyat Boyu Öyrənmə Avropa Sahəsini Bir Həqiqətə Çevirmə" adlı bir
məqalə olaraq nümayiş olunmuşdur. Yenə 2000-ci ildə Avropa Şurası Lizbon Strategiyası ilə
birlikdə aşağıdakı strateji məqsədini "daha çox sayda və daha yaxşı işlər təqdim edən və daha
çox ictimai uyğunlaşma təmin edən, davam etdirilə bilər iqtisadi inkişafı təmin edəcək,
dünyadakı ən rəqabətçi və dinamik məlumat-əsaslı iqtisadiyyat halına gəlinməsi" olaraq təyin
etmişdir. Şura, təhsil və təhsil sistemlərinin informasiya cəmiyyətinin tələblərinə uyğunlaşma
təmin etməsi və həyatlarının fərqli mərhələlərindəki hədəf qruplara uyğun təhsil və təhsil
imkanları təqdim etməsi lazım olduğu qərarına çatmışdır (Avropa Şurası, 2000).
Həyat boyu öyrənmə ilə məqsəd bütün yaş qruplarındakı insanların fərdi öyrənmə
imkanlarına və müxtəlif öyrənmə təcrübələrinə bərabər və açıq şəkildə istifadə etmələrini
asanlaşdırmaqdır. Bu vizionun reallaşdırılmasında təhsil sistemləri açar rol oynamaqdadır.
Dostları ilə paylaş: |