Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ azərbaycan miLLİ konservatoriyasi
Yüklə 3,89 Kb. Pdf görüntüsü
|
25 ilk muğam operası olan “Leyli və Məcnun”un yaranmasında bilavasitə Üzeyir Hacıbəyli ilə yanaşı zəhməti olan şəxsiyyət adlandırsaq yanılmarıq. Teatr səhnəsi B.Mansurovun yaradıcılıq fəaliyyətinin böyük və ayrılmaz hissəsini təşkil etmişdir. O, Ü.Hacıbəylinin bütün muğam operalarının – ilk növbədə “Leyli və Məcnun”, “Əsli və Kərəm”, Z.Hacıbəyovun “Aşıq Qərib”, M.Maqomayevin “Şah İsmayıl” operasında, həmçinin musiqili komediyalarında da solist-tarzən kimi cıxışlar etmişdir. Özünəməxsus improvizəyə malik çalğısı onu tez bir zamanda dinləyici kütləsinə sevdirmişdir. Bir faktı da qeyd etmək istərdim ki, B.Mansurov Azərbaycan opera səhnəsində H.Sarablı, H.Hacıbababəyov, M.Bağırov, A.Rzayev, Ə.Sadıqov kimi məşhur aktyor və muğam ustadları ilə çalışmaq şərəfinə nail olmuşdur. Deyilənlər həqiqətən də bir tarzənin yaradıcılıq tərcümeyi-halı üçün unudulmaz səhifələrdir. Opera teatrının kollektivi ilə məhsuldar iş B.Mansurovu təkcə Azərbaycanda deyil, keçmiş sovetlər dönəmində, eyni zamanda Azərbaycanın bir çox rayon və şəhərlərində də öz sənətinə vurğun tarzən və istedadlı improvizator kimi tanıtmışdır. O, opera kollektivi ilə birgə dəfələrlə qastrol səfərlərində olmuşdur. Bu səfərlərdən 1938-ci ildə Bakı Opera Teatrının Moskva şəhərində keçirilən dekadanı xüsusi qeyd etmək yerinə düşərdi. Azərbaycan İncəsənəti ongünlüyündə B.Mansurov Qliyerin “Şahsənəm”, M.Maqomayevin “Nərgiz” operalarında, Ü.Hacıbəylinin “Arşın mal alan” operettasında tarın partiyasını böyük ustalıqla ifa etmişdir. İranda, Cənubi Azərbaycana səfəri də B.Mansurovun yaddaqalandır. 1941-ci ildə baş tutmuş qastrol səfərində M.F.Axundov adına Azərbaycan Dövlət Opera və Balet teatrının kollektivi Azərbaycan musiqisini, xüsusilə də muğamlarını dərin məhəbbətlə sevən soydaşlarımız qarşısında bir sıra muğam operalarımızı, o cümlədən sazəndə dəstəsinin ifasını məsuliyyət hissilə təqdim etmişlər. Artıq Cənubi Azərbaycan dinləyiciləri B.Mansurovun əvəzolunmaz ifası ilə tanış idilər. Onu canlı-canlı dinləmək isə bu musiqisevər insanların qəlbinə yeni ruh, həyəcan bəxş etdi. B.Mansurov sazəndə dəstəsinin tərkibində və solo ifası ilə maraqlı proqramla çıxış edirdi. 1944-cü ildə isə təkrar olaraq, bir daha B.Mansurov Cənubi Azərbaycana konsert səfərinə gedir. Bu dəfə artıq tarzən M.Maqomayev adına Bakı Dövlət Filarmoniyasının kollektivi ilə birlikdə çıxışlar edir. Fikrimizcə, opera teatrı heç bir tarzənin yaradıcılığında bu qədər önəmli yer tutmamışdır. B.Mansurovun isə yaradıcılıq qayəsini, özəyini məhz musiqili-səhnə fəaliyyəti təşkil edirdi. Etiraf etmək lazımdır ki, 26 aktyor kollektivi ilə çalışmaq çox çətin işdir, lakin illərin təcrübəsini əldə etmiş istedadlı tarzənin səhnə bacarığının inkişafında bu, mühüm mərhələ olmuşdur. Məhz tarzən-improvizator qabiliyyətinə, müxtəlif ifaçılıq priyomlarına malik olan B.Mansurov daşıdığı məsuliyyətli işin dərinliyini, dəqiqiliyini və ciddiliyini dərk etmişdi. Onun məhz bu xüsusiyyətlərini yüksək qiymətləndirərək muğam operalarının yeni quruluşda səhnələşdirilməsi kimi diqqəti cəlb edən çətin işlərə dəvət edirdilər. Belə bir dəvət 1952-ci ildə Gəncə şəhərində “Leyli və Məcnun”, “Aşıq Qərib” muğam operalarının yeni quruluşda tamaşaya qoyulması ilə əlaqəli olmuşdu. Görkəmli tarzən uzun zaman hər opera üçün ona uyğun artistlər seçi- mi edirdi. Əsas rollarda Bakı solistləri Ə.Sadıqov, A.Rzayev, H.Həsənov çıxış etsələr də, digər rolları B.Mansurov özü Gəncə xanəndələrinə öyrədirdi. Həmçinin o, orkestrlə işi də öhdəsinə götürərək premyeralarda özü dirijorluq edirdi. B.Mansurovun Gəncə musiqi həyatındakı rolu şəhərin Opera Teatrının tarixində silinməz iz qoymuşdur. Bəhram Mansurovun bir sıra tanınmış xanəndələrin opera səhnəsinə cəlb olunması və həmin xanəndələrin əsas rolların mahir ifaçılarına çevrilməsindəki əməyindən də bəhs etmək istərdim. B.Mansurov səsləri opera səhnəsinə uyğun olan xanəndələrə xüsusi diqqət yetirərək istedadlarını üzə çıxarmışdır. Onlara muğam operalarında müxtəlif rolların partiyalarını məşq edərək öyrətmişdir. Bu xanəndələr sonralar baş rollarda öz ifaları ilə Azərbaycan opera sənəti tarixində ad qazanmış sənətkarlar kimi şöhrət qazanmışdılar. Belə ki, öz istedadı, əvəzsiz, məxməri səsi ilə Leyli rolunu canlandıran mərhum qadın xanəndəmiz Rübabə Muradova, özünəməxsus ifa tərzi ilə seçilən Sara Qədimova məhz B.Mansurovun vasitəsilə opera teatrının səhnəsinə qədəm qoymuşlar. M.Maqomayevin “Şah İsmayıl” operasında baş rolun (Şah İsmayıl) ifaçısı B.Haşımovu isə istedadlı tarzən Ağdam rayonundan gətirərək ona həmin partiyanı öyrətmişdir. Beləcə, Ağdamda vaxtilə qaynaqçı işləyən B.Haşımov Şah İsmayıl obrazını çox böyük ustalıqla canlandıran Bakı Opera teatrının solistinə çevrilmişdir. Bundan başqa, B.Mansurov bir çox aktyorların da rollarının hazır- lığına diqqət yetirirdi. Q.Əsgərovun “Əsli və Kərəm” operasında Kərəm rolunu, “Aşıq Qərib”də Qərib rolunu yaratmağa köməklik edirdi. Keçən əsrin 60-cı illərində Ş.Hacıyev, R.Sadıqov, M.Salmanov, N.Məmmədov kimi opera teatrının solistləri də B.Mansurovun çalışdığı aktyorlar sırasına daxildirlər. Onun köməkliyilə bu sənətkarlar muğam operalarında əsas partiyaların tanınmış ifaçıları olmuşlar. Onlar Bəhram Mansurovu öz ustadları sayaraq, ona hər zaman dərin minnətdarlıqlarını bildirmişlər. Mərhum opera müğənnisi Y.Kələntərli deyirdi ki, Yüklə 3,89 Kb. Dostları ilə paylaş:
|