X
III. Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Sempozyumu
КИРИШ
Сиздерге Манас бабам жердеген, кылымдарды карыткан карт тарыхка ээ кыргыз калкынан
жалпы түрк элдердин өкүлдөрүнө жалындуу ысык салам айтабыз!
Түрк дүйнөсүндө жашаган кандай гана калк болбосун канатташ, тамырлаш жашап
келгендиги ырас. Анткени биздин тилибиз бир, динибиз бир дилибиз бир! Алардын арасында
жашап келе жаткан кайсы гана улут болбосун анын тарыхы, маданияты, салт-санаасы анын
руханий бай мурастарында. Дал ушул симпозиумда түрк тилдүү мамлекеттердин маданияты,
тарыхы, тили, адабияты, фольклору, менен искусствосу, ж.б. маселелери илимий негизде каралып,
тарыхыбыздын маданиятыбыздын буга чейин айтылбай изилденбей келген жагдайлары тууралуу
кеңири сөз болот деген терең ишеничтемин.
Азыркы глобалдашуу мезгилинде диний экстремизмдин актуалдуу маселеге айланып турган
учурунда-өз элинин тарыхын, маданиятын, руханий баалуулуктарын терең үйрөнүүгө үндөгөн Эл
аралык деңгээлдеги иш-чаралардын өтүп турушу калктын руханий саламаттыгына өбөлгө
түзөрүндө шек жок. Андыктан, ушул симпозиумдун уюштуруучулары Нийде университетине
ректору-доктор, профессор Аднан Гөрүргө, Казак мамлекеттик кыздар педагогикалык
университетине ректору-профессор, доктор Д.Ж.Нөкетайевага, М.Акмулла атындагы Башкурт
мамлекеттик педагогикалык университетине ошондой эле ректору-проф., доктор Р.М. Асадулинге,
Юнус-Эмре институтуна жана ректору-проф., доктор Шереф Атеш мырзага ошондой эле Баку
Евразия университетине жана анын ректору-проф., доктор-Назим Хусеинли мырзага Махмуд
Кашгари-Барскани атындагы Чыгыш университетинин атынан терең ыраазычылык билдиребиз!
Жыйынтыктап айтканда, Биз күбө болуп жаткан бул симпозиум Азербайжан жергесинде
өтүп, түрк тилдүү элдердин тамырлаш, канатташ экендигин илимий өңүттө далилдеп, жана
мындан ары да бул маселелерди изилдөөгө жол ача берери ырас. Бул симпозиумдун айтылган
илимий изилдөөлөрдүн натыйжасы түрк тилдүү калктардын маданиятын, тарыхын көтөрүү үчүн
зор салым кошот деген ишенимдебиз. Ошондуктан III-Эл аралык симпозиумдун
катышуучуларынын илимий ишине ийгилик каалоо менен терең ыраазычылык билдирем!
Проф. Алмаз Орозакунович ИБРАЕВ
Махмуд Кашгари-Барскани атындагы
Чыгыш университетинин ректору
XII
III. Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Sempozyumu
ÖN SÖZ
Sempozyumlar uluslararası literatüre katkı sağlayacak nitelikte araştırmalar ve yayınlar
gerçekleştirmek için bir vesiledir. Bilimsel toplantılar, üniversitelerin öğretim kadroları ve öğrencilerini
bilimsel çalışma yapmak üzere teşvik edici rol üstlenir, araştırma ufuklarını genişletmelerine imkân verir.
Bu sempozyum, Türk dünyası olarak adlandırılan bölge akademisyenlerini veya bu alana ilgi duyan
araştırmacıları kapsaması nedeniyle daha özel bir değer taşımaktadır. Türk nüfusu bugün dünyanın dört
bir tarafına yayılmış olarak dağınık bir şekilde yaşamaktadır. KKTC ile birlikte 7 bağımsız Türk
cumhuriyetinden başka, Çin sınırları içerisinde yaşayan Uygur Türkleri; Rusya’da Saha-Yakutistan, Tuva,
Hakasya, Başkurdistan, Tataristan, Çuvaşistan, Kabardin Balkar, Karaçay-Çerkes, Karakalpakistan;
Irak'ta Türkmenler; İran’daki Türk varlığı, Avupa’ya göç etmiş olan Türk vatandaşlarımız Türk dünyası
olarak adlandırmaktadır. Bu geniş alanda yaşayan Türk dünyası toplulukları farklı dil ve kültürlerle
etkileşim hâlindedirler.
Bu yıl üçüncüsü düzenlenecek olan Türk Dünyası Araştırmaları Sempozyumunda, Türk dünyasını
ilgilendiren tüm konulara (özellikle dil, edebiyat, eğitim, tarih, sosyoloji, arkeoloji, sanat tarihi,
uluslararası ilişkiler ve iletişim gibi disiplinler ekseninde) akademik anlayışla değinilmesi, bu konuların
tartışılması ve uygun olanların ortak projelere dönüştürülmesi amaçlanmaktadır. Alanlarında uzman olan
veya bu alana ilgi duyan akademisyen ve araştırmacıların bir araya gelmesine vesile olacak bu
sempozyumun bilgi üretimine katkı sağlaması, yeni bakış açıları sunması beklenmektedir.
Bu şekilde Türk devletlerinin dünya devletleri arasında daha etkin bir rol üstlenmesi, Türk
dünyasının sahip olduğu maddi ve manevi gücün kullanılmasına dönük önerilerin somutlaşması
planlanmaktadır. Ülkelerimizin toplumsal yapısını, değerlerini, kurumlarını ve bunların değişim seyrini
ortaya koymaya yönelik yapılan düzenli araştırmaların ortaya çıkması için bilimsel toplantılara ihtiyaç
vardır. Elde edilen neticeler, ulusal ve uluslararası alanda bütün araştırmacıların hizmetine şeffaf bir
biçimde sunulacaktır. Bildiriler, Türkiye Türkçesinin yanı sıra diğer Türk lehçelerinde de hem kitap
şeklinde sunulacak hem de internet ortamında paylaşılacaktır. Bilim insanlarının bir araya getirilmesiyle
bilgi paylaşımlarına ve yeni tanışıklıklara zemin hazırlaması yönüyle Sempozyumun kişisel bir kazanım
olarak da entelektüel, sosyal ve kültürel gelişime katkı sağlayacağı inancındayım.
Prof. Dr. Şeref ATEŞ
Yunus Emre Enstitüsü Başkanı
XIV
III. Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Sempozyumu