Bozor muvozanati : maksimal va minimal narxlar

Bozor muvozanati : maksimal va minimal narxlar

Odilov Abrorbek

22.137-Guruh talabasi

Reja :

• 1. Bozor muvozanati va muvozanat narx.
• 2. Bozor muvozanatiga ta’sir qiluvchi omillar.
• 3. Maksimal va minimal narxlar 
• 4. Iste’molchi yutug’i va ishlab chiqaruvchi yutug’i.

Muvozanat narx :

Muvozanat narx deb, shunday narxga aytiladiki, agar u bozorda taklif qilinadigan ne’mat miqdorini unga bo’lgan talab miqdori unga bo’lgan talab miqdori ga tenglashtirsa, ya’ni

Chizma :

Muvozanat

• Muvozanat - bu tizimning shunday bir holatiki, agar unga biror bir tashqi kuch ta’sir qilmasa, u o’zining ushbu holatini saqlab qoladi.
• Talab va taklif modelida talab chizig’i bilan taklif chizig’ining kesishgan nuqtasi bozor muvozanatini bildiradi .

Bozordagi talab va taklifning o’zgarishi, bozor muvozanatini o’zgarishiga olib keladi. Masalan, bozordagi talab oshsa, (talab chizig’i o’ngga siljiganda) muvozanat narx va muvozanat tovar hajmi o’sadi. Agar bozor talabi kamaysa (talab chizig’i chapga siljisa), va ham kamayadi. Bozor taklifi oshsa (taklif chizig’i o’ngga siljisa), muvozanat narx kamayadi, muvozanat tovar hajmi o’sadi. Agar bozor taklifi kamaysa (taklif chizig’i chapga siljisa), muvozanat narx o’sadi, muvozanat tovar hajmi kamayadi .
Agar taklif va talab chiziqlari bir vaqtning o’zida siljishsa, muvozanat narx va muvozanat miqdorlarning o’zgarishi har xil bo’lishi mumkin.
Yuqorida keltirilgan bozor modeli statik bo’lib, u ma’lum vaqt oralig’ini oladi (masalan, u bir oyga, bir yilga teng bo’lishi mumkin). Bunday bozor modelida o’zgaruvchilar vaqtga bog’liq emas.
Modelda talab, taklif va narxlarning bog’liqliklarini vaqt o’zgarishi bilan bog’lasak, model dinamik modelga aylanadi.
Taklif funksiyasi:
uchun boshlang’ich narx bo’lsin va bu narxda taklif miqdorini aniqlaymiz:
Muvozanatlik shartiga ko’ra aniqlaymiz :
Agar aniqlik darajasini deb olsak, bo’lgani uchun muvozanat narx sifatida biz aniqlik bilan  ni qabul qilishimiz mumkin.
Narx ma’lum bo’lgani uchun, yuqoridagi tenglikdan aniqlanadi; uchun aniqlanganidan keyin yuqoridagi ikkinchi va uchinchi bosqichlar takrorlanib, aniqlanadi va hokazo. Hisob-kitoblarning to’xtash sharti bo’lib, bu shart barjarilsa, muvozanat narx ko’rinishida aniqlanadi.
Taqribiy baholash : Agar bo’lsa, deb qarash mumkin.
Misol. Quyidagi talab funktsiyasi berilgan bo’lsin:
Umuman olganda bozorning dinamik modelida bozor narxining o’zgarishi uch xil variantga olib kelishi mumkin:
1. Vaqt o’tishi bilan bozor narxi ning muvozanat narxdan chetlanishi kamayib boradi;
2. Bozor narxi muvozanat narxdan uzoqlashib boradi;
3. Bozor narxi muvozanat narx atrofida tebranib turadi va bozor muvozanatiga hech vaqt
Agar taklif chizig’i S talab chizig’iga nisabat tikroq bo’lsa, birinchi hol yuz beradi. Agar taklif chizig’ining yotiqligi talab chizig’ining yotiqligiga nisbatan tikroq bo’lsa, birinchi hol amalga oshadi. Uchinchi holatda talab va taklif chiziqlari yotiqligi bir xil bo’ladi .
Agar taklif chizig’i talab chizig’i ga nisbatan yotiqroq bo’lsa, ikkinchi variant yuz beradi va uchinchi variantda taklif va talab chiziqlari yotiqligi bir xil bo’ladi:

Chizma :

Bozorning dinamik modelida narxlar traektoriyasin o’rgimchak uyasi to’riga o’xshagani uchun ham bu model to’rsimon model deb nom olgan .
To’rsimon model sifatida birja bozorini (masalan, qimmatli qog’ozlar bozori, yoki valyuta bozorini) qarash mumkin.

Berilgan masalalarni yechish bo’yicha )

Agar viloyat hududida 2ta bozor mavjud bo’lib, har ikkisini maydoni 5ga , 1 bozorda 2 bozorda Savdo o’rni 1000 , 500ta 10 dona 12000 , 300ta 5 dona 30000 , 100ta 20 dona 5000 .
Savdo o’rni 900 , 400ta 15 dona 11000 , 300ta 10 dona 20000 , 100ta 20 dona 55so’mlik
Yechim :
1) 500*10=5000ta 5000*12000=60000000
2) 300*5=1500ta 1500*30000=45000000
3) 100*20=2000ta 2000*5000=10000000
4) 100*50000=5000000
Jami: 120000000
2 bozor
1) 400*15=6000 6000*11000=66000000
2) 300*10=3000 3000*20000=60000000
3) 100*20=4000 4000*2000=8000000
4) 100*55000=5500000
Jami: 139500000
E’tiboringiz uchun rahmat ;