C. P. İSayev infeksion xəSTƏLİKLƏR
Yüklə 4,43 Mb. Pdf görüntüsü
|
361
pozğunluqlar, görmə üzvünün anomaliyalaıı olur. Bu cür uşaqların bir qismi (24%) həyatının ilk günlərindəcə tələf olurlar. Hamiləlik dövründə yoluxma zamanı uşaqlarda latent infeksiya da formalaşa bilir ki, belə uşaqların həyatının birinci ilində kəmərləyici dəmrov müşahidə edilir. Su çiçəyinə həssaslıq xəstoliyi keçirməmiş bütün yaş qruplarında eyni dərəcədədir - yüksəkdir. Bununla belə xəstələnənlərin mütləq əksəriyyəti - 80%-i 7 yaşınadək uşaqların payına düşür. 15 yaşınadək isə bu 90%-ə çatır.Yaşlılar nadir hallarda xəstələnirlər. Bu onlarda uşaq yaşlarında immunitetin formalaşması ilə izah edilə bilər. Xəstəlik keçirmişlərdə ömür boyu xəstələnmədən qoruyan immunitet yaranır. Təkrar xəstələnmə demək olar ki, olmur. Anadangəlmə immunitet olduğuna görə körpələr doğulduqdan sonra bir neçə ay müddətində xəstəliyə yoluxmurlar. Xəstəliyin yayılmasında mövsümülük mövcuddur. Əsasən payız-qış aylarında təsadüf edilir. Dövrü olaraq xəstələnmə hadisələrinin artıb-azalması, epidemiyaların baş verməsi qeyd edilir. P a t o g e n e z i. Su çiçəyinin patogenezi kifayət qədər öyrənilməmişdir. Ümumiyyətlə götürdükdə isə digər virus infeksiyaları ilə oxşardır. Virusun daxil olması yuxarı tənəffüs yollarının selikli qişasında baş verir. Burada epitel hüceyrələrdə artıb çoxalan viruslar limfatik yollarla regionar Iimfa düyünlərinə gətirilir və qana keçir. Qanla bütün orqanizmə yayılaraq sonradan selikli qişa və dəri epitel hüceyrələrinə toplanırlar. Bu onların epitelial
onların nüvələrinin həll olunmasına, sitoplazma və qişasının şişkinləşməsinə səbəb olur. Epidermisin vakuolyarizasiyası baş verir. Hüceyrə balon distrofıyasına uğrayaraq tələf olur, öz formasını itirərək qovcuğa sevrilirlər. Qovcuq boşluğuna eksudat toplanır və tipik bir kameralı su çiçəyi vezikulyası formalaşır. Virusların artıb çoxalması toksiki faktorların toplanması, orqanizmin allergik yenidən qurulması ilə müşayiət olunur və intoksikasiya, qızdırma inkişaf edir. Vezikula irinciyə - pustulaya çevrilərsə intoksikasiya və qızdırma daha kəskin olur. Prosesin geriyə inkişafı nəticəsində vezikula möhtəviyyatı sorulur, qartmaq əmələ gəlir. Qartmaq düşdükdən sonra yerində çapıqlaşma qalmır. İkinci-li infeksiya qoşularsa çapıqlaşmalar ola bilər. Xəstəliyin ağır gedişlərində, xüsusən immuniteti zəifləmiş şəxslərdə qaraciyərin, böyrəklərin, böyrəküstü vəzin, ağ ciyərlərin və digər üzvlərin zədələnməsi mümkündür. Virusun MSS-nə
tropizmi ensefalitlərin inkişafına səbəb ola bilər. Su çiçəyində hüceyrə immunitetinin (xüsusən T-limfositlərin) əhəmiyyətli rolu qeyd edilir və onun zəifləməsi xəstəliyin ağır gedişini şərtləndirir. Xəstəliyin uzun müddət hormonal preparatlar və süa terapiyası almışlarda, həmçinin 70 yaşdan yuxarı insanlarda ağır gedişi bunu bir növ təsdiq edir. Su çiçəyi anergik təsirə də malikdir. Belə ki, bu zaman digər infeksion xəstəliklərə həssaslıq artır, xroniki xəstəliklərin kəskinləşməsi baş verir. Xəstəliyin əlamətləri çəkildikdən sonra su çiçəyi virusları latent infeksiya şəklində uzun müddət saxlanıla bilər. Güman edilir ki, onlar onurğa beyninin arxa köklərində və onurğa beyni qanqlialarında toplanırlar. Bu cür latensiya xüsusi virus genomlarmın təsiri və viruslarla hüceyrələrin assosiasiyası nəticəsində müəyyənləşir. İnfeksiyanın fəallaşması downloaded from KitabYurdu.org
362
isə özünü kəmərləyici dəmrov şəklində büruzə verir və proses təkcə dəridə deyil, MSS-də, daxili üzvlərdə də mü-şahidə edilə bilir. Klinikası. İnkubasion dövr 10-21 günə bərabərdir. Xəstəlik adətən kəskin başlayır. Xəstələrdə, xüsusən böyüklərdə halsızlıq, baş ağrısı, iştahanın pisləşməsi, bəzən isə mədə bulanması, qusma kimi əlamətlərlə büruzə verən, 1-2 gün davam edən prodromal dövr ola bilər. Prodromal dövr olmadıqda xəstəlik birdən-birə özünü sağlam hesab edən adamlarda səpgilər və qızdırma ilə meydana çıxır. Qızdırma böyüklərdə uşaqlara nisbətən yüksək və uzun müddətli olur. Xarakterik temperatur əyrisi olmur. Səpgilərin dövri olaraq meydana çıxmasına baxmayaraq, dalğavari xarakter daşıya bilər. Belə ki, böyüklərdə səpgilərin meydana çıxması eyni vaxtda yox, 24-28 saatlıq fasilələrlə 3-5 dəfəyə baş verir. İlk səpgi elementləri bədənin istənilən nahiyyəsində - qarında, döş qəfəsində, çiyində, budda meydana çıxır. Üzdə, başın tüklü hissəsində və selikli qişalarda da müşahidə edilir. Başın tüklü hissəsində səpgilərin olması differen- • t sial xarakter daşıyır. Uzdə səpgilər bədən və ətraflardan sonra qeyd edilir və nisbətən zəif büruzə verir. Ovucun içində, ayaqların altında səpgilər olmur. Yeni səpgi elementləri sönən səpgilər fonunda meydana çıxır və getdikcə sayı artır.
verir: çəhrayı ləkə(rozeola)-papula-vericula-qartmaq. ilk öncə meydana çıxan 2-4 ml ölçüdə rozeoleoz ləkə bir neçə saata papulaya və vezikulaya çevrilir. Şəffaf maye ilə dolu vezikulaların diametri 1-2 mm-dən 8-10 mm-dək çatır. Müxtəlif formada - dairəvi, künbəzə bənzər, uzunsov ola bilərlər. Sudurcuqlar bir kameralı quruluşa malikdir. Əllədikdə yumşaqdır. İynə batırdıqda çökürlər. Heç də bütün səpgilər və papulalar vezikulaya çevrilmirlər. Bundan başqa bir neçə gün müddətində yeni səpgi elementləri meydana çıxır. Ona görə də bir xəstədə eyni zamanda
Su çiçəyi səpgiləri adətən dəridə olan qaşınmalarla müşayiət olunur və normal dəri fonunda heç bir qanuna uyğunluq olmadan yerləşirlər. Klinisitlər onları qaynar səthə
tutmuş yüzlərlə ola bilər. Bəzi müəlliflər səpgilərin minimum 10, maksimum isə 800 elementədək ola biləcəyini göstərirlər. Səpmə dövrünün müddəti dəyişkəndir. İlk səpgi elementlərindən veziku-lalarm dağılıb qartmaqlara çevrilməsinədək 2-3 gün keçir. Yenidən səpmə isə 2-8 gün davam edir. Əmələ gəlmiş qartmaqlar 5-10 günə heç bir iz qoymadan qopub düşürlər. İlk səpgi elementləri meydana çıxdıqdan son qartmaq düşənə qədər ki, dövr adətən 2-3 həftəyə bərabər olur. Vezikulalar bəzən irinləyərək pustulaya çevrilə bilər ki, bu halda qartmaq 2 həftəyədək qalır. Zədələnmə dərin olduğundan qartmaqlar düşdükdən sonra yerində çapıqlaşmalar qala bilər. Böyüklərdə su çiçəyi çox vaxt vezikulyoz-pustulyoz xarakter daşıyır. Səpmə çox sayda və uzun müddətli olur. downloaded from KitabYurdu.org
Yüklə 4,43 Mb. Dostları ilə paylaş:
|