Camal Zeynalov
Yüklə 83,81 Kb. Pdf görüntüsü
|
www.kitabxana.net – Miilli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri 272 gün həqiqətən rəhbərlik edənlər xeyli azdır, nəyi isə həll etdiklərini düĢünənlər isə xeyli çoxdur. A.Almonda və S.Verbin fikrincə ABġ-da əhalinin yalnız bir faizi partiya üzvlüyü vasitəsi ilə ölkə baĢçısının qəbul etdiyi qərarlara təsir edə bilərlər, digər 4 faiz isə baĢqa təĢkilatlarda, o cümlədən həmkarlarda olan iĢtirakları ilə bu təsiri həyata keçirə bilərlər. Ümumxalq seçkiləri nəinki indiki kapitalist elitasının hakimiyyətini zəiflədir, əksinə onu möhkəmləndirir, belə ki istənilən seçki pul tələb edir- bunun da nəticəsində istənilən siyasətçi ya özü kapitalist elitasının üzvü olmalıdır, ya da kapitalist elitasından pul götürməlidir. Belə olduqda isə onlar istər-istəməz onları maliyyələĢdirənlərin təsirlərinə düĢürlər. Demokratiya- qədim yunan miflərindən biridir. Ġstənilən hakim sinif belə bir mif uydurur ki, guya o cəmiyyəti idarə etmir. Cəmiyyətə hakim sinif rəhbərlik edir, inkiĢaf etmiĢ kapitalizm cəmiyyətində hakim sinif iri oliqarxlardan ibarətdir. Qədim Yunanıstanda ideoloji möhür yaradılmıĢdır -o indi də mövcuddur- bu möhür bir sıra ittihamlar yaradır: demokratiyanın olmaması, qeyri-demokratik seçki, demokratiyaya qarĢı düĢmənçilik və s. Biz antik və orta əsrlərdə hakimiyyət seleksiyası predmetini araĢdırmayacağıq. Demokratiya və onun müasir Qərb Ģərhi haqqında antik yunan mifinin çiçəklənməsi üçün qidaverici mühit olan tarixin digər dövrü daha maraqlıdır. XVI əsrdən baĢlayaraq Avropada burjua inqilabları baĢ verir- bu inqilabların öz məĢhur “Azadlıq, Bərabərlik, QardaĢlıq” Ģüarları ilə Böyük fransız inqilabı çələngi olur. Məhz bu inqilabların hesabına ən ümumi seçki, insan hüquqları, demokratiya kimi institutların yarandığı qeyd olunur. www.kitabxana.net – Miilli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri 273 Həqiqətən də bu tarixi mərhələdən baĢlayaraq demokratiya haqqında böyük riyakar mif yaranmağa baĢladı- onlar da bir neçə kiçik miflərdən ibarət olmuĢdur. Həmin dövrdə Avropada hakimiyyət seleksiyasının hansı tipinin yaranması sualına cavab verməyə üç inqilabın hərəkətverici qüvvələrinin təhlili kömək edir: yuxarıda sadaladığımız inqilabların hərəkətverici qüvvəsi burjuaziya olmuĢdur, ona görə də bu inqilablar “burjua” inqilabı adlanır. Bir az da sadə desək, burjuaziya zadəganları və kilsəni hakimiyyətdən uzaqlaĢdıraraq bu hakimiyyəti öz əlinə almıĢdır. Professor StoleĢnikovun dediyi kimi, hakimiyyət arilərin əlindən çıxaraq iudeylərin əlinə keçmiĢdir. Xalqın hakimiyyəti haqqında söhbət belə gedə bilməzdi. Zadəganlar və kilsə ilə burjuaziya arasında olan münaqiĢədə burjuaziya qalib gəldi. Ġrsi hakimiyyətin və politokratiyanın əvəzinə kapitalokratiya yarandı. Həmin dövrdə piar yox idi, hər Ģey sadə və Ģəffaf idi, ona görə də qaliblər hakimiyyətin kimə məxsus olmasını dəqiq müəyyən etdilər: kapital kimə məxsusdursa hakimiyyət də onundur. 1640-cı ildə Ġngiltərədə olmuĢ burjua inqilabından sonra demokratiya adlanan bəhrədən istifadə etmək hüququ olanlar üçün mülk, əmlak senzi müəyyənləĢdirildi. Fəal seçki hüququndan yalnız ölkənin yaĢlı əhalisinin 0,04 faizini təĢkil edən çox varlılar istifadə edə bilərdilər. Digər burjua inqilablarından sonra da buna oxĢar vəziyyət yarandı. Vəziyyətin bu cür olmaması qəribə görünə bilərdi. Məgər burjuaziya hakimiyyəti baĢqalarına vermək üçün ələ keçirirdi? 1791-ci ildə Böyük fransız inqilabı dövründə Fransada yaĢlı əhalinin yalnız 16 faizinin seçkilərdə iĢtirak etmək hüquqları var idi. 1791-ci il konstitusiyası qəbul olunduqdan sonra mülk, www.kitabxana.net – Miilli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri 274 əmlak senzi artırıldı, seçklərdə iĢtirak etmək hüququ olanların payı 8 faizə endi. Seçkilərdə bu cür “geniĢ” iĢtirak hakimiyyəti qane etmirdi və 1817-ci ildə əmlak senzi birbaĢa verginin 300 frankı həcmində müəyyənləĢdirildi. 25 milyonluq Fransa əhalisinin yalnız 88-110 min nəfəri bu qədər vergi ödəyirdi- bu da ölkə əhalisinin 0,3 faizi demək idi. SeçilmiĢ deputat hüququ qazanmaq üçün min frank ödəmək tələb olunurdu, həm də deputat seçilmək üçün 40 yaĢ həddi müəyyənləĢdirilmiĢdir. M.N.Qraçev, A.S.Madatov “Demokratiya: tədqiqat metodologiyası, təhlil, prespektivlər” kitabında yazırlar ki, bu vaxt Fransada yalnız 15 min adam, yəni əhalinin 0,06 faizi bu tələblərə uyğun gəlirdi. Beləliklə, Azadlıq və Bərabərlikdən əhalinin bir faizi istifadə edirdi- bu kapitalın QardaĢlığı idi. Marksizmin qatı tənqidçisi və liberalizmin məddahı olan K.Popper “Açıq cəmiyyət və onun düĢmənləri” əsərində belə bir etiraf etmiĢdir: “Marksın tarixi təcrübəsi yalnız onun iqtisadi və siyasi sistemlər arasındakı münasibətlərə olan ümumi baxıĢlarına yox, həm də onun digər baxıĢlarına, xüsusən də liberalizm və demokratiyaya olan baxıĢlarına təsir etmiĢdir- onun üçün liberalizm və demokratiya burjua diktaturası üçün örtük idi. Marksın bu baxıĢları həmin dövrün ictimai vəziyyətini göstərir. Tarix bu baxıĢların düzgün olduğunu təsdiq etdi. Məsələ ondadır ki, Marks qəddarcasına olan istismarçılıq dövründə yaĢamıĢdır və bu istismarçılığı həmin dövrlərdə “riyakar məddahlar müdafiə edirdilər”. Sonradan öz hakimiyyətini möhkəmləndirən burjuaziya əmlak senzini tədricən ləğv etməyə baĢladı, tam möhkəmlənəndən sonra isə, xalq kütləsini manipulyasiya etməyi öyrəndikdən sonra isə əmlak senzini tam ləğv etdi. Bərabərlik, azadlıq, xalq Yüklə 83,81 Kb. Dostları ilə paylaş:
|