Dərs vəsaiti Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 1537 saylı

11.1. Borulu sobanın hesabı
Qızdırılma ilə yanaşı sobada endotermik kimyəvi reaksiya gedərsə, xammala verilən istilik miqdarı Q aşağıdakı düsturla hesablanır:
Q_L = L[(h_s-h_b)+q_r] (11.1)
burada L –xammalın sərfi;
h_b və h_s –xammalın başlanğıc və son entalpiyası;
q_r–xamallın bir kq-a düşən reaksiya istiliyidir.

Sobada yanacaq sərfi:

B=Q_fay/ηQ (11.2)
burada Q_fay –sobanın faydalı işi (gücü);
Q_a –yanacağın işlək yanma istiliyi;
η –sobanın f.i.ə.
Sobanın faydalı iş əmsalı
η=[Q_a-(q_it+q_ç+q_ny) ]/Q_a (11.3)

burada q_it –istilik izolyasiyasından ətraf mühitdə

itən istilik miqdarı;
q_ç –sobadan çıxan tüstü qazlarının apardığı istilik miqdarı;
q_ny –yanacağın natamam yanması nəticəsində itən istilik miqdarıdır.
Yanacağın yanmasına verilən hava tələb olunandan bir qədər artıq götürülür ki, yanacağın tam yanması təmin olunsun. Qaz yanacağı üçün bu α=1,02÷1,2; maye yanacağı üçün α=1,2-1,5 olur.
Xammalın sobada aldığı istilik miqdarı
Q_L=Q_r+Q_k (11.4)
ibarətdir.
burada Q_r və Q_k –sobanın radiant və konveksiya bölmələrində xammalın aldığı istilik miqdarıdır.
Radiant seksiyasında xammalın aldığı istilik miqdarı belə hesablanır:
Q_r=B(q_o-J_a) (11.5)
burada J_a –tüstü qazının T_a temparaturunda entalpiyası;
q_o –ocaqdakı istilik itkisini çıxdıqdan sonra 1 kq yanacaqla ocağa daxil olan ümumi istilik miqdarıdır.
Sobanın radiant bölməsinin kamerasında istilikvermənin hesablanması çox mürəkkəb məsələdir, bunun üçün empirik düstürlardan istifadə olunur.
Konveksiya bölməsində xammal qızdırılan boruların səthi (F_k) istilikötürmə tənliyi ilə hesablanır:
F_k=Q_k/kΔt