Dərs vəsaiti «İqtisadi nozəriyyə» ‘ənninin «Mikroiqlisad»

Cədvəl 2 
Əmək - fəhlələr
 
Məcmu məhsul 
ədəd
 
Əməyin .son 
məhsulu
 
Əməyin orta 
məhsulu
 
L
 
TP
 
MP
 
AP
 
1
 
10
 
10
 
10,0
 
2
 
25
 
15
 
12,5
 
3
 
35
 
10
 
11,7
 
4
 
40
 
5
 
10,0
 
5
 
42
 
2
 
8,4
 
6
 
42
 
0
 
0
 
243 

---

Qrafik  təsvirə  diqqət  yetirdikdə  aydın  olur  ki,  əmək  amili 
veriminin azalması yalnız qısa müddətdə baş verir. Çünki sahibkar 
öz  taktikası  ilə  mövcud  əmək  amilinin  məhsuldarlığını  nəzərə 
alaraq  bazara  əlavə  məhsul  dəsti  göndərir.  Bəllidir  ki,  istehsal 
etdiyi məhsula görə o, qısa müddət ərzində nə əlavə sex tikə bilər, 
nə  də  ki,  əlavə  avadanlıq  ala  bilər.  Çünki  əlavə  kapital  sərf 
olunmadığından  onun  ölçüsü  dəyişilməz  qalır.  Ona  görə  də 
sahibkar əlavə məhsul istehsalı üçün əlavə işçi tutmalıdır. Onları 
gecə  növbəsində  mövcud  dəzgah  və  avadanlıqlarla  işlətməlidir. 
Nəticədə  əlavə  tutulan  işçilərin  hesabına  istehsalın  həcmini 
artırmaq olar. Hər əlavə işçi ilə əldə olunan əlavə məhsul artımı 
azalacaqdır. 
Şəkil 5 
 
Əməyin məcmu məhsul əyrisi 
244 

---

Şəkil 6 
 
Uzun  müddəl  ərzində  bir  deyil  bütün  istehsal  amillərinin 
ölçülərinin dəyişilməsi mümkünlüyü ilə əlaqədar, sahibkarın vaxt 
amilindən  istifadə  etmək  imkanı  yaranır.  Uzun  müddət  ərzində 
sahibkar  yeni  sexin  tikilməsi,  avadanlığın  həcminin  artırılması, 
istehsal  infrastrukturunun  genişləndirilməsi  və  strukturunun 
dəyişdirilməsi  imkanını  əldə  edir.  Beləliklə,  istehsal  güclərində 
dəyişiklik,  yəni  rəqabətin  səviyyəsindən  asılı  olaraq  istehsal 
güclərinin azalması və ya çoxalması baş verə bilər. 
İstehsal  güclərində  baş  verən  dəyişiklik,  istehsal 
amillərindən  həm  birgə,  həm  də  əvəzolunma  şəklində  istifadə 
olunmasından asılıdır. 
Ona  görə  də  sahibkar  istehsalın  təşkilində  elə  rasional 
hərəkət  edir  ki,  texnologiyanın  seçimi  və  tətbiqi  ilə  istehsal 
xərclərini minimumlaşdıra bilər. Bununla da firmanın stra 
245 

---

tegiyasının  qurulmasında  bir  istiqamət  kimi,  mənfəətin  mak- 
simumlaşdırılması üçün xərclərin minimumlaşdırılması əsas kimi 
götürülür.  Beləliklə  də  uzun  müddət  ərzində  istehsal  amillərinin 
dəyişilməsi baş verir. 
Firma  istehsalını  genişləndirməklə  ümumi  xərclərində  də 
dəyişiklik baş verəcək. Qısa müddətdə olduğu kimi uzun müddət 
ərzində  də  əvvəl