Dərs vəsaiti «İqtisadi nozəriyyə» ‘ənninin «Mikroiqlisad»
firmanın artımının maksimum-
Yüklə 2,26 Mb. Pdf görüntüsü
|
| firmanın artımının maksimum-
laşdırılması konsepsiyasının meydana gəlməsinə səbəb olmuşdur. Amerikalı iqtisadçı Marris 1964-cü ildə göstərirdi ki, menecerlərin öz şəxsi statuslarının və oməkhaqlarının yüksəldilməsi naminə firmanın artımını maksimum səviyyəyə çatdırmaq məcburiyyətindədirlər. Bu da bölüşdürülməmiş mənfəət normasının səviyyəsi ilə əlaqədardır. Belə ki, şirkətin mənfəəti iki yerə ayrılır: bir hissə səhmlərə görə dividendlor şəklində ödənilir, ikinci hissə isə bölüşdürülməmiş qalaraq 261 istehsalın inkişafı fondunu yaradır. Bölüşdürülməmiş mənfəətin bölüşdürülmüş mənfəətə olan nisbəti bölüşdürülməmiş mənfəət normasını əks etdirir. Səhmdar cəmiyyətləri şəraitində bu proses özünü daha çox büruzə verir. Mənfəətin bölüşdürülməmiş hissəsinin az və ya çoxluğu menecerin fəaliyyətindən və gəlirin səhmdarlar arasında bölüşdürülməsi səviyyəsindən asılıdır. Belə vəziyyətdə firmanın artımı «ta- razlılığınm» təmin olunması ilə zəruriləşir. Firmanın kapital resurslarının artım sürəti ilə əldə olunan həcmin satışı arasındakı nisbətin seçilmə'si, bölüşdürülməmiş mənfəət normasının müəyyənləşdirilməsi ilə həyata keçirilir. Hər konkret şəraitdə firma fəaliyyətində tələb olunan mənfəotlilik ilə artım arasındakı kombinasiyanı seçir. Firma yaşamaq üçün inkişaf etməli, istehsalın miqyasını artırmalı, satışın həcmini yüksəltməlidir. Bunun üçün firma istehsal güclülərini artırmalı və investisiyalaşmanı həyata keçirməlidir. Maliyyələşmə prosesi firmanın artırmnda zəruri amilə çevrilir. Ona görə də firma əsas məqsədindən irəli gələn vəzifələrin həyata keçirilməsi və artımını təmin etmək üçün bir neçə yoldan istifadə edir: • istehsalın və kapitalın təmərküzləşdirilməsi yolu ilə firmanın daxili artım amillərindən; • əsasən bölüşdürülməmiş mənfəətin bir hissəsindən və bir qədər də amortizasiya fondundan; • bank və digər maliyyə-kredit təşkilatlarından alınan borclardan; • əlavə qiymətli kağızların emissiya edilməsindən; • istehsalın və kapitalın mərkəzləşdirilməsindən. Qeyd olunan sonuncu yol, firmanın artımının ən geniş yayılmış vasitəsidir. Belə ki, firma aktivlərinin artınrunın 50%-i, sənaye təmərküzləşməsinin 60%-i yalnız bu üsulla həyata keçirilir. Firmaların birləşməsi, udulması iri şirkətlərin əmələ gəlməsinə səbəb olmaqla onların fəaliyyətində yeni xüsusiyyətlərin meydana gəlməsini əsaslandırmışdır. 262 |