Dərs vəSAİTİ Milli Aviasiya Akademiyası Elmi-Metodiki Şurasının 2017-ci IL 07 iyun tarixli, 10/17
Yüklə 1,68 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Beynəlxalq hüquqda insanlıq əleyhinə cinayətlər 182
- Beynəlxalq hüquqda insanlıq əleyhinə cinayətlər 183
- Beynəlxalq hüquqda insanlıq əleyhinə cinayətlər 184
Beynəlxalq hüquqda insanlıq əleyhinə cinayətlər 182 muş rezervasiya və gettolar yaratmaqla əhalini irqi prinsipə görə ayırmağa yönəldilmiş hər cür, o cüm- lədən qanunvericilik xarakterli tədbirlər, müxtəlif irqi qrup üzvləri arasında qarışıq nigahlar bağlan- masının qadağan olunması, irqi qrupa, qruplara, yaxud onların ailə üzvlərinə məxsus torpaq mülkiy- yətinin ekspropriasiyası; • irqi qrup, yaxud qrupların üzvlərinin əməyinin istis- mar edilməsi, məsələn, onların məcburi əməyindən istifadə; • təşkilat və şəxslərin aparteidə qarşı çıxdıqlarına görə əsas hüquq və azadlıqlardan məhrum edilmək- lə təqib olunması Sadalanan əməllər eynilə “Aparteid cinayətinin qar- şısının alınması və cəzalan dırılması haqqında” 1973-cü il Konvensiya sında öz əksini tapmışdır. Demək olar ki, apar- teid cinayətinin “statusu” da məhz bu Konvensiya ilə müəy- yən olunur. Aparteid BCM-nin Statutunda insanlıq əleyhinə cinayət kimi göstərilmişdir. Statuta görə aparteid cinayəti bir irqi qrupun digər irqi qrup, yaxud qruplar üzərində ağalığı və sistematik zülm rejiminin institutlaşdırılması kontekstin- də və bu cür rejimi saxlamaq məqsədilə törədilmiş, öz xarak- terinə görə qeyri-insani hərəkətləri ifadə edir (maddə 7, h) bəndi). Tərifdən göründüyü kimi, aparteid insanlığa sığma- yan elə bir əməldir ki, öz xarakterinə görə rejimin saxlanıl- ması məqsədilə özündə sistematik zülmü ehtiva etməklə bir irqi qrupun digər irqi qrup və ya qruplar üzərində ağalığını əks etdirir. Müasir dövrdə aparteidin qəbul olunması rasizmin və irqi ayrı-seçkiliyin təbliğ olunması sahəsində mövcud olan qeyri-insani əməldir. BMT-nin aparteidlə bağlı apardığı araşdırmalardan belə Beynəlxalq hüquqda insanlıq əleyhinə cinayətlər 183 məlum olmuşdur ki, aparteid siyasətinə görə məsuliyyət da- şıyan şəxslərin qeyri-insani əməlləri ölkə vətəndaşlarının eti- razına və bəzən də vətəndaş müharibəsinə səbəb olur ki, bu da beynəlxalq sülhün və təhlükəsizliyin pozulmasına şərait yaradır. Aparteid psixoloji təcavüzkar müharibədir ki, onun baş verməsi nəticəsində cəmiyyətin bütün mənəvi və əxlaqi dəyərləri məhv edilir. Təbii ki, insanların bu səviyyəyə qədər alçaldılması birbaşa silahlı qüvvələrlə aparılan açıq mühari- bədən də təhlükəlidir ki, bunun nəticəsində insanlar geniş- miqyaslı formada məhv olma təhlükəsi ilə üzləşir və bu da tək bir ölkə daxilində deyil, hətta başqa ölkələri də əhatə edə bilər. BMT-nin fəaliyyətinin ilk vaxtlarından irqi ayrı-seçki- lik və onun təhlükəli forması hesab olunan aparteidlə məşğul olmağa başlamışdı. BMT-nin Baş Məclisi özünün çoxsaylı qətnamələrində bəyan etmişdir ki, aparteid siyasəti və təc- rübəsi BMT Nizamnaməsinin məqsəd və prinsiplərinə tam ziddir və bu beynəlxalq cinayət məsuliyyəti yaradır. Aparteid insanlıq əleyhinə cinayət kimi aşağıdakı tərkib elementlərinə malikdir 1 : • cinayətkar bir və ya bir neçə şəxsə qarşı aparteid ci- nayətinin tərkibini yaradan əməl törədir; • bu əməl BCM Statutunun 7-ci maddəsinin 1-ci bən- dində göstərilən əməllə eynilik təşkil edir, yaxud öz xarakterinə və təhlükəlilik dərəcəsinə görə bu aktla- rın hər birinə oxşardır; • bu cinayəti həyata keçirən şəxs törətdiyi əməlin han- sı şəraitdə baş verdiyini dərk etməli və bilməlidir; • bir qrupun digər irqi qrup üzərində ağalıq etmək və sistematik zülm etmək rejimi dövlət planı və ya si- 1 Bassиounи M. Cherиf. Crиmes agaиnst Humanиty – Dordrecht/Boston/ Lon- don: Martиnus Nиjhoff Publиshers, 1992 Beynəlxalq hüquqda insanlıq əleyhinə cinayətlər 184 yasəti nəticəsində törədilməlidir; • cinayətkar bu əməli törətməklə rejimi qoruyub sax- lamaq məqsədində olur; • əməl mülki əhaliyə qarşı genişmiqyaslı və sistema- tik hücumun tərkib hissəsi kimi törədilməlidir; • cinayətkar bilir ki, törətdiyi əməl genişmiqyaslı və sistematik hücumun tərkib hissəsidir və eyni za- manda o, bu əməli törətməyi arzu edir. Aparteid cinayətinin qarşısının alınması və cəzalandırıl- ması haqqında 1973-cü il Konvensiyanın 3-cü maddəsinin b) bən dində göstərilir ki, aparteid cinayətinin törə dilməsində bilavasitə iştirak edən, onu təşviq edən, yaxud onun törədil- məsində əməkdaşlıq edən şəxslər, təşkilat və təsisat üzvləri, səbəbindən asılı olmayaraq, bey nəlxalq cinayət məsuliy- yətinə cəlb edil mə lidirlər. Konvensi yanın iştirakçısı olan döv lətlər ilk növbədə, aparteid cinayətinin qarşısını almalı, eləcə də bu cinayətin və ona oxşar seqreqasiya siyasətinin, yaxud onun təzahürlərinin hər cür təşviq edil mə sinin qarşısı- nı almaq və cinayətdə günahkar olan ları cəzalandırmaq üçün zəruri qa nun vericilik aktları və digər aktlar qəbul etməlidir- lər. Bundan əlavə, hər bir dövlət, y xarıda sadalanan cinayət əməllərinin qarşısının alınmasında əməli işlər görməli və bu cinayətləri törədən şəxslərin axtarışını, həbsini və məhkəmə qaydasında təqibini tə min etməlidir. “Aparteid cinayətinin qarşısının alınması və cəzalan- dırılması haqqında” 1973-cü il Konven siyası nın iştirakçısı olan dövlətlər bəyan edirlər ki, aparteid insanlıq əleyhinə cina yət dir və aparteid siyasəti və praktikasının və ona oxşar irqi seqreqasiya və ayrı-seçkilik siyasəti və praktikasının nə- ticəsi olan insanlıqdan kənar hərəkətlər beynəlxalq hü ququn prinsiplərini, o cümlədən BMT Nizamnaməsinin məq səd və Yüklə 1,68 Mb. Dostları ilə paylaş:
|