Dərs vəSAİTİ Sumqayıt Dövlət Universitetinin
Ekoloji risk və onun əsas göstəriciləri
Yüklə 4,39 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ekoloji təhlükəsizlik 16
|
1.4. Ekoloji risk və onun əsas göstəriciləri İnsan hər gün düşünülmüş və düşünülməmiş formada kiçik və böyük həcmli risklərlə üzləşirlər. Həyatda insan üçün risk anadan olduğu gündən ömrünün sonuna qədər mövcuddur. Ekoloji təhlükəsizlik 16 Riskin əsasında isbata ehtiyacı olmayan potensial fəaliyyət mövcuddur. İnsan həyatının təcrübəsi bizə imkan verir təsdiq edək ki, onun fəaliyyəti potensial təhlükədir. Risk haqqında nəzəriyyə XX əsrin sonunda geniş şəkildə inkişaf etməyə və tətbiq olunmağa başlamışdır. Bu nəzəriyənin inkişafında riyaziyyat, statistika, huquqi və iqtisadi elmlər və sonralar dəqiq elmlər sayılan ehtimal nəzəriyyəsi, oyunlar nəzəriyyəsi, fəlakət kimi fənnlərin rolu olmuşdur. Son on illərin göstərdiyi faciəli halların artımı, istehsalatda tətbiq olunan yeni texnologiyaların tətbiqində insanların buraxdığı səhvlərlə təsdiq olunur. Risk – bu uğursuzluğun gözlənilə bilən ölçüsü, fəaliyyətdə məğlubiyyət, insan sağlamlığında arzu olunmayan fəsadların başvermə təhlükəsidir və nəticə etibarilə maddi ziyan verə bilər. Risk üçün xarakterik hallar: gözlənilməməzlik, qəflətən təhlükəli vəziyyətin baş verməsidir ki, bu da tez və qəti tədbirlərin görülməsi ilə aradan qaldırılır. Bizi maraqlandıran insan və ətraf mühitin təhlükəsizliyi problemidir. Ümumi qəbul edilmiş qaydaya əsasən kəmiyyət baxımından insan həyatında baş verən təhlükələri müəyyən etmək üçün bölgü şkalasından istifadə edirlər. Bölgü şkalası ilə çox komponentli vektorlarla yarana biləcək təhlükəni, təhlükənin səviyyəsini və yaranma ehtimalını təyin etmək mümkündür. Qeyd etmək lazımdır ki, vektorlar fəzada vaxta görə qeyri – bərabər bölünürlər. İtgi məhfumu dedikdə, faktiki və mümkün ola bilən iqtisadi uğursuzluq, eyni zamanda ətraf mühitin korlanması ilə insan səhhətinin pisləşməsi başa düşülür. Məqbul riski dedikdə insanın təbiətlə qarşılıqlı əlaqəsi zamanı ekologiyaya antropogen təzyiq başa düşülür. Son zamanlar bu hal dəfələrlə güclənib və elmi – texniki tərəqqinin inkişafı ilə bağlı yeni keyfiyyətli formalar alıb ki, insanın ekoloji təhlükəsizliyi problemini indiki zamanda qlobal problemlərdən birinə çevirib. Təbii fəlakətləri, biosferin dağılmasını və çirklənməsini şərtləndirən qəzalar nəticəsində əmələ gələn |