Dərsliyi Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin «İqtisadi nəzəriyyə» Kafedraları tərəfindən Azərbaycan
Azərbaycanın beynəlxalq iqtisadi təşKilatlarla münasibətlərinin xüsusiyyətləri
Yüklə 7,22 Mb. Pdf görüntüsü
|
Azərbaycanın beynəlxalq iqtisadi təşKilatlarla münasibətlərinin xüsusiyyətləri növbədə, dövlətin apardığı iqtisadi siyasətdən asılı olaraq, maraq və məqsədlərini tam ifadə edən dövlətin marağı ilə tarazlaşdırılmış ümumi investisiya proqramı hazırlanmalı və bu proqramı həyata Keçirən səlahiyyətli dövlət orqanı yaradılmalıdır. Bu proqramın həyata Keçirilmə metodları aydınlaşdırılmalı və iqtisadiyyatın bütün sahələrinə Kapital qoyuluşu istiqamətində fəaliyyət göstərilməlidir. Xarici dövlətlərin investisiya təcrübəsi təhlil olunaraq ondan istifadə olunmalıdır. ÖİKədə özəlləşdirmə -prosesi sür’ətləndirilməli, sabit investisiya mühiti yaradılmalıdır. Azərbaycan dövlətinin dünya iqtisadiyyatına inteqrasiyasının mühüm istiqamətlərindən biri də onun beynəlxalq iqtisadi təşKİ- latlarm işində iştiraKidır. ÖİKənin İslam Konfransı TəşKİlatına, Qara Dəniz İqtisadi ƏməKdaşlığına, EKO-ya, Beynəlxalq Bərpa və İnKİşaf BanKina, MDB-yə, İslam İnKİşaf BanKina və bir sıra başqa beynəlxalq təşKİlatlara üzv olması, onlarla müvafiq əlaqələrin yaradılması və əməKdaşlıq etməsi dünya iqtisadiyyatında inteqrasiyanın uğuru Kİmi qiymətləndirilməlidir.
Bu
imKanlardan səmərəli istifadə edilməsi, mövcud problem və təhlÜKələrin vaxtında aşKara çıxarılıb öyrənilməsi bu gün Azərbaycan üçün həyati əhəmiyyət Kəsb edən məsələlərdəndir. 677 Qlobal iqtisadi problemlər XXXVIII FƏSIL , QLOBAL IQTISADI PROBLEMLƏR §1. Qlobal iqtisadi problemlərin təsnifatı Qlobal iqtisadi problemlər əhatəliyinə görə ümumbəşəri məzmuna malİK olub, bəşəriyyət üçün həlli zəruri olan elə problemlərə deyilir Kİ, bu problemlərin vaxtında aşKar edilməsi və aradan qaldırılması ayrıca bir Ö İ KƏ çərçivəsində, gücü dairəsində olmayıb, bütün dünya öİKələrinin və eləcə də beynəlxalq təşKİlatların iştira- Ki ilə həll oluna bilən hadisə və prosesləri əhatə edir. İndi dünya iqtisadiyyatına nəzər saldıqda məlum olur K İ, bu problemlərin həm «üfqi» və həm də «şaquli» istiqamətlərdə həll olunmasında bütün dünya dövlətlərinin və xalqlarının mənafeləri əsas olmalıdır. ÇünKİ müasir şəraitdə elmi-texnİKİ tərəqqinin sür’ətlə inKİşaf etdiyi bir vaxtda təbiətə, cəmiyyətə, insanların taleyinə, sərvətlərinə, gələcəyinə biganə qalmaq mümKÜn deyildir. Müasir elmi-texnİKİ inqilab və onun nəticələrindən səmərəli və məqsədyönlü istifadə edərəK cəmiyyətin təbiətdən asılılığını azaltmaq və təbii resurslardan intensiv istifadə olunması üçün şərait yaratmalıdır. Qlobal iqtisadi problemlərə həsr olunmuş mövzuda bu problemlərin təsnifatı, sosial-iqtisadi mahiyyəti, həmin problemlərin həllində Azərbaycanın da iştiraKi və elmi-texnİKİ tərəqqinin rolu məsələləri tədqiq edilir. Müasir dünyanın həll etməli olduğu problemlər çoxdur. Bunların ən vacibi, ən ümdəsi və zəruri olanı qlobal problemlərdir. İndi bu problemlər mə’na və məzmununa görə bütün bəşəriyyəti, dünya sivilizasiyasını narahat edir və bütövlÜKdə planetimizin talejd onların həllindən asılıdır. Əslində bu problemlər cəmiyyətin qanunauyğun inKİşafını
etdirən obyeKtiv amil Kİmi fəaliyyət göstərirlər. Hal-hazırda qlobal iqtisadi problemlərin ləngimədən və sür’ətlə həll edilməsindən bir sistem Kİmi bütün bəşəriyyətin taleyi çox asılıdır. İndİKİ dövrdə qlobal iqtisadi problemlər mürəKKəb və çoxcəhətli olub, təsnifatca aşağıdaKi məsələləri əhatə edir: dünya miqyasında sülhün bərqərar olması və möhKəmləndirilməsi, ətraf mühitin mühafizəsi, təbii resurslardan daha səmərəli və məqsədyönlü istifadə olunması, fəal demoqrafiya siyasəti aparılması və s. Bunlarla yanaşı indİKİ dövrdə qaçqınlıq, KÖÇKÜnlÜK, epidemiya xəstəlİKİəri, inflyasiyanın artması, regional və milli münaqişələrin güclənməsi və s. problemlər aid edilməlidir. 678 Qlobal iqtisadi problemlərin təsnifatı Artıq bu problemlərin hər birinin həlli milli çərçivədən çıxıb. Bunların vaxtında və qısa dövrdə aradan qaldırılması, ayrıca bir öİKənin, xalqın gücü və səyi ilə həll olunması mümKÜn deyildir. Dünya miqyasında qlobal iqtisadi problemlərin tədqiqinə həsr olunmuş ədəbiyyatdan aydın olur K İ, bu problemlər içərisində bəşəriyyət üçün ən ümdəsi - sülhün bərqərar olması və qorunub möh- Kəmləndirilməsi hesab olunmalıdır. ÇünKİ bu problem bütün dövrlərdə olduğu Kİmi bu gün də bəşəriyyətin əsas problemi olaraq qalır və indi bu inKaredilməz bir həqiqətdir. Dünyada tərKİsilah iqtisadiyyatı sahəsində beynəlxalq əməKdaşlıq bu problemin sür’ətlə həlli dairəsini genişləndirmiş, sülh problemi ön sıraya çəKİlmiş, onun digər problemlərin də həll edilməsi üçün əsas şərt olduğu əsaslandırılmışdır. Bütün dünyada qlobal iqtisadi problemlərin həll edilməsi sahəsində son onillİKİərdə beynəlxalq əməKdaşlıq, indi atom enerjisindən dinc məqsədlərlə istifadə edilməsi, epidemiya xəstəlİKİərinə qarşı mübarizə, aclığın, savadsızlığın ləğv edilməsi, tarixi və mədəniyyət abidələrinin mühafizəsi, qaçqınlıq, KÖçKÜnlÜK məsələlərinin həlli, hava proqnozları xidməti və s. sahələrdə beynəlxalq dairədə faydalı əməKdaşlıq get-gedə dərinləşməK üzrədir. Bütün bunları dünya xalqlarının mənafeləri tələb edir. Bu dünya miqyasında beynəlxalq əməKdaşlıq, dünya öİKələrinin və xalqlarının ƏK - səriyyətinin sıx əlaqəli, qarşılıqlı fəaliyyəti əsasında tə’min olunmalıdır. İndi artıq hamı aydın dərK edir Kİ, təbiətlə cəmiyyət arasında yaranan ziddiyyətlərin aradan qaldırılması olduqca vacibdir. Ar
tədqiqatçı alimlər tərəfindən KƏşf olunan və həyata Keçirilən fizİKİ, Kimyəvi, texnoloji və bioloji Kəşflər cəmiyyətdə sosial-iqtisadi inKİşafı sürətləndirməKİə müasir dövrdə bəşəriyyətin taleyi üçün qorxulu, dağıdıcı və məhvedici qüvvəyə çevrilə bilər. Dünya miqyasında mütərəqqi qüvvələr belə hesab edirlər K İ, ətraf mühitin mühafizəsi, hava hövzəsinin, OKean və dənizlərin çirKİənməsi, təbii ehtiyatların tÜKənməsi təKcə bu gün üçün deyil, gələcəK üçün də qorxulu hal hesab edilməlidir. Məlumdur Kİ, elmi-texnİKİ inqilab insan fəaliyyətinin miqyasının artması nəticəsində təbiətin artıq yÜKİənməsinə səbəb olmuşdur. Elə buna görə də qlobal iqtisadi problemlərin təsnifatca ən ümdə problemlərindən birini də təbiətin mühafizəsi məsələsi təşKİl edir. Bu məsələ təKcə bu günümüz üçün deyil, həm də gələcəK nəsillər üçün də həyati zərurətdir. İndi dünyada bəşəriyyətin qarşısında duran başlıca vəzifə təbiətin çirKİənməsinin qarşısını almaq məqsədilə vahid Konsepsiya
Yüklə 7,22 Mb. Dostları ilə paylaş:
|