Дисциплина охтп лекция 1

Polikondensatsiya reaksiyalari turlari

tayyorladi: SULTANBAYEVA BARCHINOY

Polimerlarni olish usullarining tasnifi

• Qabul qilish jarayonining tabiati bo’yicha: zanjirli va bosqichma-bosqich polimerizatsiya.
• Polimerlanishda ishtirok etuvchi monomerlar soniga ko’ra: gomo va sopolimerlanish.
• Polimerni olish usuliga ko’ra: polimerizatsiya, polikondensatsiya va polimerga o’xshash transformatsiyalar.
• Polimerlanish mexanizmiga ko’ra: radikal, katyonik, anionli.
• Jarayonni o’tkazish usuliga ko’ra: gaz fazasida, quyma, emulsiya, suspenziya, eritmada, interfeysda, qattiq fazada.

Zanjirli jarayonlar

Monomerlarning polimerga aylanishi butun jarayon davomida faol markazlarning bir nechta reaksiyalarini ketma-ket almashtirish orqali amalga oshiriladigan jarayonlar:

Bosqichli jarayonlar:

Ko’p sonli monomer va oligomeric molekulalarning bir-biri bilan funksional guruhlarning o’zaro ta’siri bilan bog’lanish reaksiyalari. Bosqichli polimerlanish jarayonida dastlab dimerlar, trimerlar, tetramerlar, oligomerlar va boshqalar hosil bo’ladi.

Polimerlarni olish usullari

• Polimerizatsiya (kopolimerizatsiya);
• Polikondensatsiya (polikondensatsiya);
• Polimer-analog transformatsiyalar reaksiyalari.

Polimerizatsiya

Polimerizatsiya – bu bir necha bog’lanish yoki sikllarni o’z ichiga olgan ko’p sonli monomolekulyar birikmalarni bog’lash reaksiyasi.

Reaksiya yon mahsulotlarning chiqarilishi bilan birga kelmaydi!

Polimerlanishning muvozanat nisbatlari

Polimerlanish reaksiyasi sxemasi

Monomer bo’yicha moddiy muvozanat

Konversiya monomeri

Sopolimerizatsiya

Sopolimerizatsiya – ikki yoki undan ortiq monomerlarning sopolimerlanish jarayonidir. Binar sopolimerlanish – ikki monomer aralashmasining polimerizatsiyasi

Sopolimerizatsiya

Terpolimerlarni olish uchun uchta monomerning sopolimerizatsiyasi.

Sopolimerlarning balans nisbatlari

Sopolimerlanish reaksiyasi sxemasi

M1 + M2 → М1+М2+ M1nM2p

Monomerlar bo’yicha moddiymuvozanat

Polikondensatsiya

Polikondensatsiya – odatda past molekulyar og’irlikni yo’q qilish bilan birga yuqori molekulyar og’irlikdagi birikma hosil bo’lishi.

Monomer kamida ikkita funksional guruhni o’z ichiga olishi kerak..

Polibog’lanish

Polibog’lanish – bu past molekulyar og’irlikdagi qo’shimcha mahsulot yuqori molekulyar og’irlikdagi birikma chiqarmasdan davom etadigan bosqichma-bosqich hosil bo’lish jarayoni.

Monomer kamida ikkita funksional guruhni o’z ichiga olishi kerak.

Balans nisbatlari polikondensatsiyasi

Gomopolikondensatsiya sxemasi

Monomer bo’yicha moddiy muvozanat

Geteropolikondensatsiya sxemasi

Monomer material balansi

Polimerga o’xshash transformatsiyalar

Makromolekulyarlarning past molekulyar og’irlikdagi birikmalar bilan kimyoviy reaksiyalari, bunda asosiy zanjir bilan bog’liq bo’lgan funksional guruhlarning tabiati o’zgaradi, lekin asosiy zanjirning uzunligi va tuzilishi saqlanib qoladi.

Polimerizatsiyani amalga oshirish usullari

• Gaz fazali polimerizatsiya;
• Monomer muhitida polimerlanish (c massa yoki blokda);
• Eritmada polimerlanish;
• Emulsiya polimerizatsiyasi yoki lateks polimerizatsiyasi;
• Suspenziyalarda polimerlanish (marvarid, donador).