143
dir. Aynı şekilde külliyelerde cami yanında kütüphanelere yer
verme geleneğinin Osmanlının sonlarına kadar devam etmiş
olduğu anlaşılmaktadır. İlk kurucusu Ayasofya vaizi Feyzullah
Şükrü Efendi, hâlihazır yapı ise onun oğlu Küçük Efendi olarak
da tanınan Şeyh Mehmed Abdürreşid Efendi ismini taşımakta
olup 1826’da tamamlanmış olan Küçük Efendi Külliyesi bu
durumun dikkat çekici örneklerinden biri olmalıdır. İstanbul
Kocamustafa Paşa’daki bu külliye cami, kütüphane, çeşme, şa-
dırvan, tekke odaları, çilehane, su haznesi, kuyular ve hazire-
lerden ibaret olup eskiden zengin bir koleksiyona sahip olduğu
düşünülen kütüphanesi camiye kuzey batıdan bitişik dikdört-
gen planlı bir yapıdır ve camiye bir kapı ile geçilmektedir.
3- Cami ile Kitap/Kütüphane İlişkisi
Yönünden
Örnek
Camiler
Bu küçük makalemizi bitirirken, biraz da bir hedef göster-
me arzusuyla, burada incelediğimiz cami ile kitap/kütüpha-
ne ilişkisi açısından İslam dünyasında örnek gösterilebilecek
birkaç caminin gündeme getirilmesinin yararlı olacağını dü-
şünmekteyiz. Çünkü tamamı Müslümanlar için muazzez ve
mukaddes olmalarına rağmen İslam dünyasında genelde büyük
camiler arasında bazıları var ki, bunlar çevrelerine çok yönlü
katkıları dolayısıyla her devirde ibadet mekânı olmalarından
daha ileri bir merhaleyi temsil etmişlerdir. Nitekim
Emeviyye
Camii, bünyesindeki kitap koleksiyonlarının zenginliği ve kıy-
meti ile muhitindeki bilim ve kültür hayatına yaptığı yoğun
katkılarıyla bunlardan biriydi. Burada önceki dönemlerden iti-
baren biriken kitap koleksiyonuna Eyyûbîler tarafından da yeni
ilaveler yapılmıştır. Örnek olarak hatırlanmak gerekirse büyük
âlimlerden Tâceddin Ebü’l-Yümn el-Kindî’nin, topladığı değerli
kitapları
Maksüretü İbn
Sinan’a konulmak üzere vakfetmiş oldu-
ğunu zikredebiliriz. Bu vakfın fihristini gören Ebû Şâme, kolek-
siyonda yer alan 771 cilt kitabın Kur’an, Hadis, Fıkıh, Lügat,
Şiir, Nahiv, Sarf ve
‘ulûm-i evail’e dair eserler olduğunu, ancak
GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE CAMİ, KİTAP
VE KÜTÜPHANE
ÜZERİNE BAZI DEĞERLENDİRMELER
CAMİ VE KİTAP.indd 143
29.09.2016 15:34:20