BOBURNOMA
“DA ALISHER NAVOIY, ABDURAHMON JOMIY,
SHAYXIM SUHAYLIY, HUSAYN ALI TUFAYLIY, OSAFIY, BINOIY,
SAYFIY BUXORIY, OHIY, MUHAMMAD SOLIH KABI OʻNLAB
IJODKORLAR, XOJA ABDULLO MARVARIY, QUL MUHAMMAD UDIY,
SHAYX NOYIY, YUSUF ALI, MULLO YORAK, SHOHQULI GʻIJJAKIY,
HUSAYN UDIY, BEHZOD, SHOH MUZAFFAR KABI KOʻPLAB
SANʼATKORLAR TAVSIF ETILIB, ULARNING IJODIY FAOLIYATLARIGA
XOLIS BAHO BERILADI.
„Boburnoma“ 16-asrdan boshlab hozirgigacha dunyoning
koʻp tillari — ingliz, golland, fransuz, fors, nemis, italyan,
rus, hind, urdu va boshqa tillariga bir necha martalab
tarjima qilindi, sharhizohlar bilan nashr etildi. Angliya,
Amerika, Fransiya, Rossiya, Hindiston, Pokiston, Afgʻoniston,
Turkiya, Yaponiya kabi oʻnlab mamlakat olimlarining ilmiy
tadkiqotlarida „B.“ning insoniyat yaratgan oʻlmas obidalar
qatorida alohida oʻrinda turishi taʼkidlanadi. „B.“ningjahonga
mashhur boʻlishida, asosan ingliz sharqshunoslarining
xizmati katta boʻldi. Yevropadagina emas, balki jahonda
birinchi toʻliq nashrini (ingliz tilida) 1826-yilda J. Leyden va
V. Erskin amalga oshirdi. F. Talbot esa mazkur nashr asosida
2-marta (1878, 1909) uning qisqartirilgan nashrlarini chop
ettirdi. 1921-yilda ingliz sharqshunosi A. Beverij „B.“ni
mustaqil suratda asl nusxadan qayta tarjima qildi. Birgina
Angliyaning oʻzida „B.“ tarjimalari 9-marta nashr etildi.
MAʼLUMKI, BOBURNOMA» QOʻLYOZMALARI MATNIDA BAʼZI YILLAR (1504
—05, 1509—18, 1520—24) TAFSILOTI UCHRAMAYDI, 1508 VA 1520-Y.
VOQEALARI BAYONI TUGAL EMAS. MANA SHU UZILISH BOʻLGAN
OʻRINLARNI INGLIZ SHARQSHUNOSLARI BOSHQA
TARIXIY MANBALAR ASOSIDA MAʼLUM DARAJADA TIKLAGANLAR.
«BOBURNOMA» FORSCHAGA (1586), UNDAN PARCHALAR VITSEN
TOMONIDAN GOLLAND TILIGA (1705), A. KEYZER TOMONIDAN
QISQARTIRILGAN HOLDA NEMIS TILIGA (1828), PAVE DE KURTEYL
TOMONIDAN TOʻLA HOLDA FRANSUZ TILIGA (1871) TARJIMA QILINGAN.
«BOBURNOMA»NI TARJIMA QILISH VA TADQIQ ETISHDA, SHUNINGDEK
AFGʻONISTON (ABDULXAY HABIBIY), POKISTON (RASHID AXTAR
NADVIY, SHOH OLAM MAVLIYOT), HINDISTON (MIRZO NASRIDDIN
HAYDAR, MUHIBBUL HASAN RIZVIY), TURKIYA (R . R. ARAT VA N. I.
BAYUR) KABI MAMLAKATLAR OLIMLARINING XIZMATI HAM KATTA. RUS
SHARQSHUNOSLARI (N. I. PANTUSOV, S. I. POLYAKOV, V. VYATKIN) HAM
«BOBURNOMA» DAN PARCHALARNI TARJIMA QILGANLAR. N. I. ILMINSKIY
«BOBURNOMA»NI QOZONDA NASHR ETTIRDI (1857).
|