22
Gəncliyi bu yolda versəm də əldən,
Yenə də eşqdən məst qalasıyam.
“BİSMİLLAHIN” LƏTİF GÖRÜNTÜLƏRİ
Sərf-nəhv, yəni qrammatika alimlərinin fikrincə
“ism” kəlməsi böyüklük və üstünlük bildirir. Allah-
Taala bu nurani kəlmə ilə insanın diqqətini böyük
dosta yönəltmək istəyir. İnsan bilməlidir ki, sadəcə
dostun adını çəkməklə ona qovuşmaq olmaz. Bu
böyük dosta yaxınlaşmaq üçün qəlb səhifələri əxlaqi
çirkinliklərdən təmizlənməlidir. İnsan öz dilini tövbə
suları ilə boş sözlərdən təmizləməli, batinində
məhbuba yaxınlaşma ruhu yaratmalıdır. Qəlbi
təmizləmədən Allahın mübarək adını dildə zikr etmək
ədəbsizlikdir.
Gülabla ağzımı yusam da mən çox,
Adını çəkməyə ləyaqətim yox.
Allah-Taala ən üstün müqəddəslik mərtəbəsindədir.
Torpaqdan yaranmış insan durduğu alçaq mərtəbədən
vasitəsiz ucala bilmir. Rəbbimiz “bismillah” kəlməsini
özü ilə insan arasında vasitə qərar vermişdir. Bu
kəlmənin
həqiqi
mənasını
anlamaqla
tərəqqi
nərdivanında qalxmaq olar. İlahi camal və cəlalın
müşahidəsi üçün bu yolla şərait yaranır.
Aşiq ariflər “bismillah”ın əvvəlindəki “bə” hərfinin
hərəkətə başlama işarəsi olduğunu bildirirlər. “B”
hərfindən “s” hərfinədək olan sirli mərifət yolu
nəhayətsizdir. “B” “ism”-ə birləşərkən yazıda “ism”
kəlməsinin “əlif”-i itir. Ərəb qrafikası ilə tanış olmayan
oxuculara aydın olsun - deyə bu prosesi belə ifadə edə
bilərik: “bismillah” kəlməsində “b” “ism”-ə birləşərkən
23
yazıda bir hərf itir. Ariflər bu itmiş hərfin insandakı
eqoist “mən”-ə işarə olunduğunu göstərirlər. Yəni
Allaha yaxınlaşmaq məqsədi ilə yola çıxmış insan öz
“mən”-ini məhv etməsə böyük dostun məhəbbətinə
nail ola bilməz.
Hal əhli belə hesab edir ki, “bismillah” kəlməsindəki
“b” hərfi Allahın bütün varlıq aləminə xüsusi ilə nəfs
əhlinə olan yaxşılığına işarədir. “S” hərfi qəlb sahibi
olan xüsusi bəndələrə aid olan sirləri bildirir. “M” hərfi
isə seçilmiş bəndələrin çatdığı ilahi məhəbbət
nişanəsidir.
“Kafi” kitabında nəql olunur ki, İmam Sadiq (ə)
buyurmuşdur: “Bu üç hərfin hər biri Allahın gözəl
adlarından birinə işarədir. “B” Allahın bəhasını, yəni
dəyərini, “S” Allahın sənasını, yəni ucalığını, “M”
Allahın məcdini, yəni böyüklüyünü bildirir. Bir qrup
aşiq isə belə hesab edir ki, “b” – “bəsir” (görən), “s” –
“səmi” (eşidən), “m” – “muhsiy” (hesab aparan)
sifətlərinə işarədir.
“Bismillah” oxuyan insana bildirilir ki, Allah-Taala
onun aşkar və gizli olan bütün əməllərini görür, bütün
dediklərini eşidir, çəkdiyi nəfəsləri sayır. İnsan dərk
etməlidir ki, belə bir bəsirət qarşısında riyakarlığı, belə
bir dinləmə mühitində artıq sözə və belə bir hesab
aparıldığı vaxt çəkdiyin nəfəsdən xəbərsizliyə yer
yoxdur.
Məhəbbət eşqində yananlar deyir: “Bismillah”
kəlməsinin ilahi mənasını o insan dərk edə bilər ki,
Allahın bəlasına səbir etsin, nurani “m” fəzasını
24
müşahidə etmək üçün sirati-mustəqimə yəni doğru
yola vəsl olsun.
Nə qədər ətəkdən üzülməyib əl
Hər iki dünyada yerimiz gözəl.
İnsan möhtaclığı duyduğu qədər
Fəna sədalardan üzün döndərər.
Bu məstlik badədən ucadır, uca.
Bu sevgi şərbəti sonsuz dəryaca.
Bütün gecə boyu axan göz yaşı
Bu böyük sevginin nurlu qaş-daşı.
Məhbubu yolunda candan keçənə
Sultanlıq, taxt-tac, şan-şöhrət heç nə.
Aşiqə sütunlu saray gərəksiz,
Xoşbəxtdir səhrada susuz-çörəksiz.
“Allah” bütün ilahi sifətlərin toplandığı mübarək
addır. Deyirlər ki, “Allah” adında üç məna
mövcuddur:
Həzrəti Haqq əzəli və əbədidir;
Ağıl və düşüncələr onu tanımaqda acizdir;
Bütün yaranmışların qayıdışı onadır.
Ariflər deyirlər ki, “Allah” ismi-əzəmdir və tovhid
ona əsaslanır. Bu kəlməni səmimi qəlbdən deyən kafir
küfrdən imana yol tapır. Bu kəlmə insanı qəflətdən
oyadıb ünsiyyət dairəsinə daxil edir. Allah-Taalanın
başqa adları da var. “Allahdan başqa bir məbud
yoxdur”
deməklə
insan
müsəlman
olursa,
“Rəhman”dan başqa məbud yoxdur” demək müsəlman
olmaq üçün kifayət etmir. Hər bir insanın küfrdən
25
qurtuluşu yalnız bu nurani kəlmənin zikri sayəsində
mümkündür. Bu kəlmə ilə başlayıb, bu kəlmə ilə sona
yetməyən iş naqisdir. Peyğəmbərlik və vilayət sütunları
bu kəlmə ilə möhkəmlənir: “Muhəmmədən Rəsulullah”,
“Əliyyən Vəliyyullah”.
Bu kəlmənin özünəməxsus xüsusiyyətlərindən biri
də budur ki, onun hər bir hərfi atıldıqda qalan hissəsi
mənasını itirmir. “Rum” surəsinin 4-cü ayəsində
“lilləh”, “Təğabun” surəsinin 1-ci ayəsində “ləhu”,
“İxlas” surəsinin 1-ci ayəsində “huvə” kəlmələri ilə
rastlaşırıq. Bütün bu kəlmələr “Allah” adından alınır.
Belə bir xüsusiyyət yalnız ismi-əzəmə məxsusdur.
Könlünü sevdana verənə əhsən,
Əhsən o qəlbə ki, sevginlə həmdəm.
Aşiqə mələklər qibtə edəsi,
Göyləri isidir qaynar nəfəsi.
Vüsal həsrətilə vurur ürəyim,
Sevgidən başqa yox, inan, istəyim.
Həyatım eşqindən güc almaqdadır,
Xəyalım göylərə ucalmaqdadır.
Bu xəyalı Sənə doğru aparan
Munis mələklərdir, hər biri heyran.
Hicran sahilinə üzüb balıq tək
Canımı eşqinə tapşıram gərək.
Bu könül, bu ürək Sənindir,Sənin,
Anlamışam ki, yox başqa həmdəmim.
Başqası önündə əyilmək əbəs,
Yalnız Səni deyir içimdəki səs.
Bu məcnun aşiqi qovma qapından,
Dostları ilə paylaş: |