26
Bil dərdinə çarə yox başqasından.
Arzusu, xəyalı eşqinə bağlı,
Qəbul et, başından çıxsa da ağlı.
“Rəhman”
kəlməsi
“rəhmət”
kökündəndir.
Qrammatika alimlərinin fikrincə bu söz mübaliğə
siğəsində yəni daha şiddətli mənadadır. «Rəhman»
bütün mövcudlara rəhmət edən mənasındadır. Yəqin
əhlinin dilincə desək, rəhmət bütün zərrələrin
qabiliyyəti qədərində kamalı dadmasıdır. Rəhmət
olmayan yerdə nə varlıq, nə də kamal var. Bəsirət əhli
belə hesab edir ki, “rəhman” kəlməsinin mənası
mövcudlara xeyir verilməsi və onlardan şərrin dəf
edilməsi üçün iradədir. Bütün nemətlər Allahın
rəhmaniyyətindən cilvələnir. Bu cilvələrdən bir qismi
mübarək “Ər-Rəhman” surəsində bəyan olunmuşdur.
O böyük Yaradan, o böyük Xaliq,
O qüdrət sahibi, o Rəbb, o Sadiq
Yaratdı insanı gözəl şəkildə
Gözəl xasiyyətdə gözəl əsildə.
Balıq dərinlikdə quş ucalıqda,
Qismətini yeyir quş da, balıq da.
Hər bir yaranmışın ruzisi hazır.
Hər kəsin qismətin Yaradan yazır.
Qarışqa yuvasın ucaldırsa çox,
Xaliqdən öyrənmiş, şübhəyə yer yox.
İşə bax, nütfədən yaranır insan,
Yarpaqlar cücərir quru budaqdan.
Arı çiçəklərdən toplayıb şirə
27
Bir bal düzəldir ki, gəlməz nəzərə.
Bu Xaliq kimsədən deyil asılı,
Amma yenə eşqə nura təmaslı.
Zatını qavramaq çətindən çətin,
Yalnız sifətləri olar qismətin.
Baxsan bu dünyada hər bir yaranmış
Səcdəyə qapılıb, şükrə dayanmış.
Bu günün şükrünü çıxarsan əldən
Sabahkı təəssüf gətirəcək qəm.
Ey böyük Yaradan, ey böyük Mövla,
Ağlar aşiqləri kölgəndə saxla.
Layiqli tərifə qüdrətimiz yox.
Eşqin sorağında saxlama gəl çox.
Sədinin şe’rinə oxşar bu sözlər
Kərəminə baxıb, lütfünü gözlər.
“Rəhim” kəlməsi ərəb dili mütəxəssislərinin fikrincə
davamlılıq bildirir. Yəni, Allah-Taalanın rəhmət və
mehribanlığı həmişəlik və sabitdir.
Din əhli bu fikirdədir ki rəhmət, bağışlama mömin
insanların xüsusiyyətidir. Onlar Allahdan istiqamət alıb
halal-harama riayət etdikləri üçün, gözəl əxlaqla
bəzənib, nemətlərə şükür etdikləri üçün bu sifətə layiq
görülmüşlər. İslami mənbələrdə bildirilir ki, rəhmət
rəhmaniyyə və rəhimiyyə ola bilər.
«Rəhmaniyyə rəhmət» dedikdə mömin və ya kafir
olmasından
asılı
olmayaraq,
rəhmətin
bütün
mövcudlara verilməsi nəzərdə tutulur.
28
«Rəhimiyyə rəhmət» isə insana mənəvi kamillik
verilməsi,
iman
əhlinin
dünya
və
axirətdə
bağışlanmasıdır.
“Rəhmaniyyət”
və
“rəhimiyyət”
kəlmələrində
qurtuluş mənası vardır. Birində dünyəvi, digərində
üxrəvi qurtuluş. «Rəhimiyyə rəhmət» ibadətləri qəbul
olunmuş, günahları bağışlanmış müti bəndələrə aiddir.
Saleh
bəndələr
ibadətlərinə
görə
rəhmət
intizarındadırlarsa, günahkarlar ehtiyac ucbatından bu
rəhmətə göz dikmişlər. İbn Mübarək deyir: “Rəhman
odur ki, istəyəndə verir, Rəhim isə istəməyənə
qəzəblənir.” Ariflərin təbirincə Rəhman bütün canlılara
ruzi verəndir, Rəhim isə iman əhlinin günahlarını
bağışlayandır. İnsan ruzi üçün öz ticarətinə yox,
Allahın rəhmanlığına bel bağlamalıdır. Amma şəriət və
əql baxımından ticarəti, işi atmaq olmaz. İnsan
günahlarının bağışlanmasında öz saleh əməlinə yox,
Allahın rəhimliyinə bel bağlamalıdır. Amma saleh
əməli tərk edib şeytanı sevindirmək olmaz.
Ariflərin fikrincə bəndə üçün üç hal mövcuddur:
varlığa möhtac yoxluq halı, yaşamağa möhtac varlıq
halı, bağışlanmağa möhtac qiyamət halı. Bu üç hal
Allah-Taalanın üç adında dərc olunmuşdur. Bütün
sifətlərin cəmləşdiyi “Allah” adı; insanı nemətlərdən
faydalandıran
“Rəhman”
adı;
Qiyamət
günü
günahların üstünə pərdə çəkəcək “Rəhim” adı.
Bəsirət sahibləri belə düşünürlər ki, insanda qəlb,
nəfs və ruh fəaliyyətdədir. Nəfs ruzi və gözəllik, qəlb
mərifət və iman, ruh isə rəhmət və razılıq sorağındadır.
Qəlb - “Allah” adında mərifət və iman, nəfs -
29
“Rəhman” adında ruzi və gözəllik, ruh - “Rəhim”
adında rəhmət və razılıq tapa bilər.
Qəlb və canına bu üç mübarək ad nüfuz edən bəndə
Allahdan başqa məbud tanımır. O, Allahın bütün
bəndələrinə qarşı mehriban olur. Bu nurani kəlmələrin
zikri bütün məqamlarda zəruridir. Öz batinlərini
paklamaq məqsədi ilə səmimi qəlbdən bu kəlamı zikr
edib onun mənasına diqqət edənlər böyük faydalara
çatırlar.
Həzrət Peyğəmbər (s) buyurur: “Hər kəs gündə on
dəfə “bismillahir-rəhmanir-rəhim” və “la həvlə və la
quvvətə
illa
billahil-əliyyil-əzim”
deyərsə
günahlarından paklanar və Allah-Taala onu yetmiş
bəladan hifz edər.” Başqa bir rəvayətdə Həzrət
Peyğəmbər (s) buyurmuşdur: “Hər kəs “bismillah”
deyərsə Allah-Taala ona dediyi hər hərfə görə dörd min
savab yazar və onun dörd min günahını məhv edər.”
Digər bir rəvayətdə buyurulur ki: “Hər kəs yeməyə
başlayarkən “bismillah” deyərsə şeytan onunla süfrə
yoldaşı olmaz. Yeməkdən qabaq “bismillah” deməyi
unudanlara şeytan yoldaş olar.
Ey lütfüylə kimsəsizlərə yoldaş,
Səndən başqa varmı bizlərə sirdaş?!
Bikəsəm, tutmuşam Sənə üzümü,
Bir başqası yoxdur deyəm sözümü.
Camalın dünyanı bürümüş nura,
Bu nurla gəlmişdir aləm zühura.
Varlığın görünür altı cəhətdə
Başqa hər nə varsa puçdur həyatda.
Dostları ilə paylaş: |