Dunyo aholisi sonini tadrijiy o’sishi

Axoli sonining o’sishi va atrof-muhit muamolarni yuzaga kelishi

Ermatov Baxtiyor Mek 91 guruh sirtqi

Bir necha ming yillar mobaynida o’limning juda yuqori va aholi o’sish sur’atlarining past bo’lishligi o’zining asosli sabablariga egadir. Dastavval, bu — moddiy va sanitar-gigiyenik shart-sharoitlarning qoniqarsiz ahvolda ekanligi, qolaversa, vaqt-vaqti bilan takrorlanib turuvchi ocharchilik, o’lat, vabo va chechak epidemiyalari natijasida yuz minglab odamlarning qirilib ketishi bilan bog’langandir. Yer sharida bunday ofatlar 200-400, 1200-1300, 1600-1650- yillar ichida qayd etilgan bo’lib, o’sha davrlarda aholi soni umuman o’smadi, 1300-1400-yillar davomida qora o’lat epidemiyasining ta’sirida yer yuzasi aholi sonining 1/4 qismidan ajradi. Aholi ko’rsatkichlariga oxiri ko’rinmayotgan urushlar ham katta ta’sir ko’rsatib kelmoqda. Urushlar XVIII asrda 5,2 mln., XIX asrda 5,5 mln., XX asrda esa deyarli 50 mln. kishining yostig’ini quritdi.

Bir necha ming yillar mobaynida o’limning juda yuqori va aholi o’sish sur’atlarining past bo’lishligi o’zining asosli sabablariga egadir. Dastavval, bu — moddiy va sanitar-gigiyenik shart-sharoitlarning qoniqarsiz ahvolda ekanligi, qolaversa, vaqt-vaqti bilan takrorlanib turuvchi ocharchilik, o’lat, vabo va chechak epidemiyalari natijasida yuz minglab odamlarning qirilib ketishi bilan bog’langandir. Yer sharida bunday ofatlar 200-400, 1200-1300, 1600-1650- yillar ichida qayd etilgan bo’lib, o’sha davrlarda aholi soni umuman o’smadi, 1300-1400-yillar davomida qora o’lat epidemiyasining ta’sirida yer yuzasi aholi sonining 1/4 qismidan ajradi. Aholi ko’rsatkichlariga oxiri ko’rinmayotgan urushlar ham katta ta’sir ko’rsatib kelmoqda. Urushlar XVIII asrda 5,2 mln., XIX asrda 5,5 mln., XX asrda esa deyarli 50 mln. kishining yostig’ini quritdi.

XIX asrgacha bo’lgan davrda demografik jarayonlarda sezilarli o’zgarishlar bo’lmadi. Undan keyingi davrlarda aholining tabiiy harakati ko’rsatkichlarida demografik o’tish davriga xos jarayonlar boshlandi. U oila bajaradigan vazifalarining keskin o’zgarishi, turmushning nisbatan yaxshilanishi, aholining yosh tarkibidagi siljishlar va boshqa omillar bilan bog’landi.