Elektron hujjat aylanish tizimi

Elektron hújjet aylanıw sisteması

Joba :

1. Elektron hújjet aylanıwı túsinigi

2. Elektron hújjet aylanıw sisteması
3. Elektron hújjet aylanıw sistemasında qollanılatuǵın programmalar

Elektron hújjet túsinigi

Búgingi kúnde kópshilik kompaniyalar qaǵazdan elektron formaǵa ótpekte. Bul shólkem ushın da waqıt, da pulni tejeydi. Elektron hújjet aylanıwı qaǵazbozlikni joq etedi. Siz ofis yamasa basqa orından kúnine 24 saat maǵlıwmat almaslawıńız múmkin. Onıń ushın qolda elektron qol hám Internetge kirisiw múmkinshiligine iye kompyuter bolıwı jetkilikli. Bunnan tısqarı, elektron hújjet aylanıw sisteması junıs baǵdarın real waqıt rejiminde baqlaw imkaniyatın beredi.
Elektron hújjet - bir dáwir elektron turmısı bir kárxanada hújjetler (shólkem, mártebein, olardı qabıl ózgertiw kompaniyası ) arxivǵa bıykarlaw (belgisi, de, xabar tastıyıqlanǵan, hám basqalar jabıq ). Bunday hújjet geyde málim bir jumıs procesi dawamında individual jumıslar bir aǵımı retinde hújjetler háreketin xarakterleytuǵın «biznes rawajlanıwı», dep ataladı.pútkil elektron hújjet aylanıwı sisteması tártipke salıw hám hújjetlerdi turmıs -ciklı bunday saqlap kerek bolǵan programmalardı óz ishine aladı.
Elektron hújjet bir maqseti eki májburiy bólekten ibarat, maǵlıwmatlar :
1) maǵlıwmatlardı (atı, avtorı, waqıt, kelip shıǵıwı ornına, hám basqalar ) hám elektron cifrlı qol tuwrısında maǵlıwmatlar ;
2) tekst ibarat mazmunı tiykarǵı bólegi, grafik hám cifrlı maǵlıwmatlar birligi retinde qayta.
Hújjet-tekst, dawıs yamasa suwret formasında jazılǵan informaciya bolıp, zaman hám mákanda uzatıw hám de saqlaw hám jámiyetlik tárepinen paydalanıw ushın mólsherlengen materiallıq ob'ekt bolıp tabıladı.
Hújjet túrleri - hújjetlerdi óz formasına kóre tómendegi túrlerge ajıratıw múmkin:
• Tekstli hújjetler. Qaǵazǵa jazıw mashinası, qol yamasa informaciya kommunikatsiya quralları járdeminde túsirilgen qanday da mánis beretuǵın sózler izbe-izligi bolıp tabıladı.
• Dawıslı hújjetler. Dawıs jazıw quralları járdeminde jazıp alınǵan dawıslı informaciya.
• Suwretli hújjetler. Fotosurat, reń suwret jemisi.
Elektron hújjet Ózbekstan Respublikasınıń “Elektron hújjet aylanıwı tuwrısında”gi 2004 jıl 29 apreldegi 611-II san Sheshimine qaray tómendegishe tariyplanadi.
Elektron formada belgilengen, elektron cifrlı qolmenen tastıyıqlanǵan hám elektron hújjettiń onı identifikaciya qılıw (teńib alıw ) múmkinshiligin beretuǵın basqa rekvizitlariga (maǵlıwmatlarǵa ) iye bolǵan informaciya elektron hújjet bolıp tabıladı.
Elektron hújjet texnika qurallarından hám informaciya sistemaları xızmetlerinen hám de informaciya texnologiyalarınan paydalanılǵan halda jaratıladı, ishlov beriledi hám saqlanadı.
Elektron hújjet elektron hújjet aylanıwı qatnasıwshılarınıń usı hújjetti aqıl etiw múmkinshiligin inabatqa alǵan halda jaratılıwı kerek.
Ádetde hújjetlerdi dástúriy tárzde almaslaw processinde pochta xızmeti zárúrli rol oynaydı. Sebebi pochta xızmetiniń tiykarǵı waziypası posılkalardı óz mánzillerine jetkizip beriwden ibarat esaplanadi. Bul jaǵdayda hújjetler konvertga solinadi hám baylanıs bólimine tapsırıladı. SHundan keyin pochta xızmeti xızmetkerleri tárepinen hújjet kerekli adreske jónetiledi hám jetkiziledi.
Elektron hújjetlerdi almaslaw sisteması bolsa dástúriy hújjet almaslaw sistemasınan azmaz parq etiledi. Bunda hújjet elektron kóriniste kompyuter, telekommunikatsiya hám Internet tarmaǵı arqalı uzatıladı. Elektron hújjetlerdi almaslaw processinde arnawlı qánigelestirilgen sistemalardan (E-hújjet) yamasa elektron pochta xızmetinen paydalanıladı. Elektron hújjet almaslaw sistemalarında hújjetlerdi uzatıw júdá operativ ámelge asıradı.
Qol - hújjettiń haqıyqıylıǵın hám jibergen fizikalıq shaxsqa tiyisli ekenligin tastıyıqlaytuǵın insannıń fiziologikalıq ózgesheligi. Qol arqalı insannıń shaxsı hám de ol jazǵan hújjettiń haqıyqıylıǵı anıqlanadı.
Móhir - hújjettiń haqıyqıylıǵın hám qandayda bir bir yuridikalıq shaxsqa tiyisli ekenligin tastıyıqlaytuǵın tastıyıq bolıp tabıladı. Móhirler óziniń bólek formasına iye bolıp, tiykarlanıp hújjetlerdiń hám odaǵı qollardıń aslligini tastıyıqlaydı.
Elektron cifrlı qol Ózbekstan Respublikasınıń “Elektron cifrlı qol tuwrısında”gi 2003 jıl 11 dekabr degi 562-II san Sheshimine qaray tómendegishe tariyplanadi.
Elektron cifrlı qol - elektron hújjet degi usı elektron hújjet informaciyaın elektron cifrlı qoldıń jabıq giltidan paydalanǵan halda arnawlı ózgertiw nátiyjesinde payda etińan hám de elektron cifrlı qoldıń ashıq gilti járdeminde elektron hújjet degi informaciyada qátelik joq ekenligin anıqlaw hám elektron cifrlı qol jabıq giltining iyesin identifikaciya qılıw múmkinshiligin beretuǵın qol;
Elektron cifrlı qol - xabar yamasa hújjet pútinligin hám avtorınıń xaqiqiyligini tekseriwde qollanılatuǵın hám shaxs imzosini tolıqlıǵınsha ornın basa alatuǵın hújjetke tiyisli tastıyıq bolıp tabıladı. Ol informaciya - kommunikatsiya sistemaları arqalı uzatılıp atırǵan hújjetlerdi hám informaciyalardı haqıyqıylıǵın tekseriwde qollanıladı.
Elektron cifrlı qoldan móhir ornında da paydalanıw da múmkin, bunda tek hám tek hújjetke tiyisli elektron cifrlı qol hújjet degi barlıq ózgerislerdi yamasa ózgertiwlerdi kórsetip beredi. Onıń ushın elektron cifrlı qol yuridikalıq shaxs atına, yaǵnıy kompaniya hám shólkemler atına dizimnen ótkeriledi.
Derlik hár bir hújjet elektron formaǵa ótkeriliwi múmkin. Ádetde, kompaniyalar elektron shártnamalar, jol betalari, túrli esap -fakturalar, esabatlar hám basqalarǵa ótpekte.
Elektron hújjetler rásmiylestirilmagan hújjetler hám rásmiylestirilgen hújjetlerge bólinedi.
Rásmiylestirilmagan hújjetler - xatlar, shártnamalar, isenim xatılar, texnikalıq hújjetler hám basqa hújjetler, olar mámleket tárepinen qatań tártipke salıwdan azat etiledi.
Rásmiylestirilmagan elektron hújjetler hár qanday formatda bolıwı múmkin: doc, xlsx, pdf, jpg hám basqalar, rásmiylestirilgen hújjetler bolsa tek xml keńeytpeli fayl formasında bolıwı múmkin.
Elektron hújjet aylanıwı ne
Ápiwayı sózler menen gápiradigan bolsaq, elektron hújjet aylanıwı birja esaplanadı elektron hújjetler boylap jergilikli tarmaq, Internet yamasa basqa kanallar. Elektron hújjet aylanıwı shólkem ishinde de, kompaniyalar ortasında da ámelge asırılıwı múmkin.
Elektron hújjet aylanıwı tekǵana hújjetlerdi almaslaw, bálki qaǵaz tasıwshılardan paydalanmastán jumıstı shólkemlestiriw imkaniyatın beredi: hújjetlerdi qıdırıw, esabatlardı dúziw, arxivlaw hám basqalar. Bir kompaniya basqa elektron hújjet jiberedi. Qabıl etiwshi onı bir neshe sekund ishinde jeke kompyuterinde aladı. Bul waqıtta operator hújjet tastıyıqlanǵan elektron qoldı hám hújjet formatı nızam talaplarına muwapıqlıǵın avtomatikalıq tekseriwdi ámelge asıradı. Statuslar járdeminde jiberiwshi hújjet qanday háreketlanayotganini kóriwi múmkin.
Elektron hújjet aylanıwınıń abzallıqları
Elektron hújjet aylanıwınıń tiykarǵı abzallıqları tómendegilerden ibarat :
1. elektron arxivda hújjetlerdi oraylastırılǵan, sistemalastırılgan hám sistemalastırılgan halda saqlaw ;
2. qog'oz schyot-fakturalarni baspadan shıǵarıw, pochta jıberiw hám saqlaw ǵárejetlerin kemeytiw;
3. hujjatni qáliplestiriw hám qayta islew (dizimge alıw, tastıyıqlaw hám basqalar ) proceduralarına birden-bir jantasıw ;
4. hujjatlarni tapsırıw, rásmiylestiriw hám tastıyıqlaw waqtın kemeytiw;
5. hujjatlarni qol qoyıw tezligi;
6. hujjatlar menen hár qanday operatsiyalardı kesheyu kunduz onlayn orınlaw múmkinshiligi: qıdırıw, júklep alıw, baspadan shıǵarıw, tekseriw, biykarlaw etiw, sonıń menen birge olardıń háreketin baqlaw ;
7. hujjatlarni operativ qıdırıw.
Elektron hújjet aylanıwına ótiw.
Elektron hújjet aylanıwın engiziw maqsetinde elektron hújjet aylanıwın ámelge asırıw rejimin islep shıǵıw hám tastıyıqlaw zárúr ; onı saqlaw ushın juwapker shaxslardı ataw ; qabıl etilgen hám jiberilgen hújjetlerdiń elektron arxivın shólkemlestiriw; esap siyasatında elektron hújjetlerdi jaratıw, qabıllaw hám saqlaw qaǵıydaların belgilew; elektron hújjetlerdi qáliplestiriw hám qol qoyıw ushın juwapker shaxslardı tayınlaydı.
Hújjetlerdi qol qoyıw huqıqına iye bolǵan barlıq xızmetkerler elektron imzoga ıyelewi kerek.
• texnik shártler islep shigılıp atır ;
• IT sheshimin tańlaw ;
• biznes processleri xarakterlenedi;
• byudjetlar, kesteler, dizimler zárúr resurslar hám ulıwma joba jumıslar ;
• elektron hújjet aylanıwın engizilip atır ;
• dastur sınaqtan ótkerilmekte;
• elektron hújjet aylanıw sisteması jumısqa túsirildi;
• tizimdan paydalanıwdı baqlaw.

Elektron hújjet aylanıw sisteması

Elektron hújjet aylanıw sistemasınıń tiykarǵı elementleri
Hár qanday elektron hújjet aylanıw sisteması tómende sanap ótilgen taypalardıń qásiyetlerin óz ishine alıwı múmkin, biraq olardıń kópshiligi ónimdiń jaylasıwı menen baylanıslı bolǵan ayriqsha jóneliske iye.
1. Elektron arxiv - bul maǵlıwmatlardı nátiyjeli saqlaw hám qıdırıwǵa qaratılǵan elektron hújjet aylanıw sisteması.
2. Aldıńǵı jumıs procesi qurallarına iye elektron hújjet aylanıwı sistemaları - ayırım ob'ektlerdiń aldınan belgilengen málim bir jol boylap háreketleniwin támiyinleydi. Hár bir basqıshda ob'ekt ózgeriwi múmkin, sol sebepli ol " ish" ulıwma sózi dep ataladı. Hújjetler jumısqa biriktirilgen, biraq bul erda olar tiykarǵı ob'ektler emes. Bul sistemalar sebepli arnawlı bir jumıslar shólkemlestiriledi.
3. Shólkemdi basqarıw hám bilimlerdi toplawdı qollap-quwatlawǵa qaratılǵan elektron hújjet aylanıw sistemaları. Bul joqarıda xarakteristikalanǵan sistemalardıń qásiyetlerin birlestirgen sistemalar bolıp tabıladı. Bul erda tiykarǵı element hár qanday zat bolıwı múmkin - jumıs yamasa hújjet. Bunday sistemalar qollanıladı mámleket shólkemleri, hújjetler háreketi ushın arnawlı bir qaǵıydalar hám tártipler ámeldegi bolǵan iri kompaniyalar.
4. Sheriklikti qollap-quwatlawǵa jóneltirilgen elektron hújjet aylanıw sistemaları - bunday sistemalar aldınǵılarınan parıq etedi hám jumıs procesin shólkemlestiriw hám rásmiylestiriwde anıq ierarxiyaga iye emes. Bunday elektron hújjet aylanıwdıń wazıypası xızmetkerlerdiń qayda bolıwınan qaramastan, kompaniya daǵı jumısın támiyinlew hám orınlanǵan jumıs nátiyjelerin saqlap qalıw bolıp tabıladı.
5. Qosımsha xızmetlerdi islep shıqqan elektron hújjet aylanıw sistemaları. Buǵan mısal etip, klientler menen munasábetlerdi basqarıw (CRM) ni keltiriw múmkin. Bunday xızmetler túrme-túr bolıp, túrli xızmetler kompleksin óz ishine alıwı múmkin.
Elektron hújjet aylanıwı sistemasınıń túrli ólshem degi hám iskerlik tarawları, sonday-aq geografiyalıq tárepten bólistirilgen kárxanalar hújjetleri menen islewdi avtomatlastırıw máselelerin sheshiwge múmkinshilik beredi. Programmalıq támiynat kompleksleri Bul taypaǵa kiretuǵın kárxananıń yuridikalıq áhmiyetke iyelik etiw hújjet aylanıwın shólkemlestiriw, hújjetler arxivın júrgiziw, mekeme jumısın avtomatlastırıw (kiretuǵın hám shıǵıwshı jazıwmalarni dizimge alıw, hújjetlerdi skanerlew hám olardı atqarıwshılarǵa jetkiziw) támiyinlenedi. elektron formatda ), atqarıw ıntızamın baqlaw, shártnamalar hám tólewlerdi muwapıqlastırıw, shólkemlestirilgen hám basqarıw hújjetlerdiń orınlanıwın muwapıqlastırıw hám baqlaw, baslanǵısh buxgalteriya hújjetlerin qayta islew hám saqlaw, sonıń menen birge, biznestiń túrli tarawları ushın qánigelestirilgen processlerdi avtomatlastırıw. Bunnan tısqarı, eń zamanagóy Elektron hújjet aylanıwı sistemasınıń ayriqsha ózgesheligi qollap-quwatlaw bolıp tabıladı mobil qurılmalar hám ámeldegi korporativ informaciya platformalari menen integraciya qılıw qábileti.

Elektron hújjet aylanıwı sistemasınıń tiykarǵı funkciyaları

Elektron hújjet aylanıwı sistemasınıń tiykarǵı funkciyaları tómendegilerden ibarat :
1. hujjatlarni dizimnen ótkeriw;
2. hujjatlarning orınlanıwın baqlaw ;
3. kataloglarni jaratıw hám olar menen islew;
4. qog'oz hám elektron hújjetlerdiń háreketleniwin baqlaw, hújjetler menen islew tariyxın júrgiziw;
5. hujjatlar rekvizitlarini jaratıw hám redaktorlaw ;
6. korxonaning hújjet aylanıwı boyınsha esabatlardı qáliplestiriw;
7. fayl sisteması hám Internetten hújjetlerdi import qılıw ;
8. shablon tiykarında tuwrıdan-tuwrı sistemadan hújjet jaratıw (tuwrıdan-tuwrı integraciya );
9. hujjat versiyaları, quramalı kóp komponentli hám kóp formatlı hújjetler, qosımshalar menen islew;
10. hujjatlarni elektron tarqatıw ;
11.papkalardagi hújjetler menen islew;
12. skanerlash hám teńib alıw arqalı hújjetlerdi qabıllaw.
13. axborotga kirisiw hám hújjetlerdi qayta islew ǵárejetlerin kemeytiw.
Elektron hújjet aylanıwı múmkinshilikleri
Elektron hújjet aylanıwı sistemasın shólkemlestiriwdiń eki variantı bar. Birinshisi, kontragentlar menen elektron hújjet aylanıwı tuwrısında shártnama dúziw hám elektron qolmenen imzolangan hújjetlerdi elektron pochta arqalı almaslaw. Bunday halda siz ápiwayı elektron qoldan paydalanıwıńız múmkin. Ekinshi variant - arnawlı operator arqalı elektron hújjet aylanıwın shólkemlestiriw.

Elektron hújjet aylanıw sisteması juwap beriwi kerek bolǵan tiykarǵı talaplar :

• Isenimli saqlaw hám hújjetlerdi ańsat qıdırıw.
• Jumıs júrgiziw wazıypaların qollap-quwatlaw hám orınlaw.
• Hújjetlerdiń orınlanıwın hám olardıń baǵdarın waqıtında baqlaw.
• Analitik esabatlardı jaratıw.
• Informaciya qawipsizligin támiyinlew.
Zamanagóy elektron hújjet aylanıw sisteması sonıń menen birge, klientler menen ushırasıw, olardıń sorawların qayta islew funkciyaları hám kóplegen ámeliy mashqalalardi sheshiw imkaniyatın beretuǵın qosımsha paydalı qurallarǵa iye.
Elektron hújjet aylanıw sistemalarınıń túrleri

Elektron hújjet aylanıw sistemaları rawajlanıwınıń zamanagóy dáwirinde málim kriteryalar boyınsha klassifikaciyalanǵan maǵlıwmatlar sistemalarınıń bir neshe túrleri bar. Mısalı, elektron hújjet aylanıw sistemaları qollanılatuǵın texnologiyalar túrleri, integraciya dárejesi hám qollanılıw sheńberi boyınsha parıq etiwi múmkin.

Ámeldegi jumıs texnologiyalarına qaray, elektron hújjet aylanıw sistemalarınıń tórt túrin ajıratıw múmkin:
- Klient-server sistemaları. Bul túrdegi sistemada hújjetler hám maǵlıwmatlardı basqarıw ushın tiykarǵı modullar ajıratılǵan serverde jaylasqan. Klient bólegi - paydalanıwshınıń sistema menen óz-ara baylanısı ushın interfeys. Bul túrdegi sistemalardıń abzallıǵı olardıń tezligi hám isenimliligi bolıp tabıladı.
- Maǵlıwmatlar bazasına tiykarlanǵan sistemalar. Bul sistemalar ádetde SQL yamasa Oracle sıyaqlı maǵlıwmatlar bazaları menen birlestirilgen. Bul maǵlıwmatlar bazalarında barlıq maǵlıwmatlar saqlanadı. Informaciyanı qayta islew ushın bólek modullardan paydalanıladı. Bunday sistemalardıń abzallıǵı úlken kólem degi informaciyanı saqlaw múmkinshiligi bolıp tabıladı.
veb-texnologiyalarǵa tiykarlanǵan sistemalar. Bul sistemalar serverge aralıqtan kiriwge tiykarlanǵan islerdi támiyinleydi. Bul texnologiyanıń abzallıǵı klient qosımshalarınan waz keshiw qábileti bolıp tabıladı. Sistemaǵa kirisiw paydalanıwshı jumıs jaylarınan jumıs aǵımı veb-brauzerler arqalı ámelge asırılıwı múmkin.

Paydalanılǵan ádebiyatlar:

1.Abduqodirov A. A., Haytov A. G'., Shodiyev R. R. Informaciya texnologiyaları. Akad. licey hám kásip-óner kolledjleri ushın sabaqlıq. ­- T.: “Oqıtıwshı”,
2. Aripov M., Altınev A. Web-betler jaratıw texnologiyaları.-T.: 2006 y.- 170 b.
3. Aripov M., Xaydarov A. Informatika tiykarları. Akademikalıq licey hám kásip - óner kolledjleri ushın oqıw qóllanba - T.:“Oqıtıwshı”, 2002 y.- 432 b.
4.Aripov M. Internet hám elektron pochta tiykarları.-T.; “Universitet”, 2000.-126 b
5. Boqiev R., Mamarajabov M., Ashurov M., Gulyamov J. Programmalastırıw tiykarları. Oqıw metodikalıq qóllanba.-T.: TDPU, 2006 y.
6. BoqievR. R., Jarısonov A. O. Informatika. Akademikalıq licey hám kásip-óner kolledjleri ushın oqıw qóllanba.- T.: Oylaw, 2012.- 469 b.