Elektron jadvallarning vazifalari va imkoniyatlari

Elektron jadvallarning vazifalari va imkoniyatlari.
Kompyuter texnologiyasining rivojlanib borishi va insonning ish faoliyatida keng qo’llanilishi ta’sirida ma’lum bir yo’nalishdagi dasturlarga bo’lgan talab yanada ortdi.Ma’lumki, dasturlarning ishlab chiqarilishi va rivojlanishi qo’llaniladigan sohadagi maqsadlardan kelib chiqadi. M; matn muxarriri va protsessorlari matn ko’rinishidagi ma’lumotlarni qayta ishlash u-n, kerak bo’lsa , grafik muxarrirlar tasvirlar ustida kerakli amallar bajarish u-n xizmat qiladi.
Kalkulyatorni ishlatib ko’rgan har bir foydalanuvchi hisob-kitob natijalarini saqlab qo’yish, oraliq hisob-kitoblarni kerakli vaqtda olish yoki boshlang’ich ma’lumotlarni o’zgartirish da hisob-kitobni qayta bajarish zarurligi kabi muammolarga duch keladi. M; bir o’quvchining o’zlashtirish darajasi- reytingini hisoblash u-n barcha fanlardan olgan ballari jamlanib 100 ga ko’paytiriladi, keyin fanlardan olishi mumkin bo’lgan maksimal ballga bo’linadi.Bunday olib qaraganda, bu ish qiyin emasdek ko’rinadi. Lekin sh oddiy arifmetik amallarni 10ta yoki 50ta yoki 500ta o’quvchi u-n bajarish kerak bo’lsachi? Yoki boshlang’ich ma’lumotlar o’zgarsachi ? Bu ishlarni kalkulatorda bajarish juda ko’p vaqt va mehnat talab etadi. Ikkinchi tomondan, MS Word dasturida ishlaganingizda ko’rdizki, ma’lumotlarni jadval ko’rinishida tasvirlash tahlil qishni ancha soddalashtiradi.

Yuqoridagi muammo va imkoniyatlar sababli hisob- kitoblarni osonlashtiruvchi va avtomatlashtiruvchi dasturlarga bo’lgan talab kuchaydi. Odatda, bunday dasturlarni electron jadvallar yoki jadval protsessorlari deb nomlashadi.
Elektron jadvallarning asosiy vazifasi ma’lumotlarni jadval ko’rinishida tasvirlash va qayta ishlash bo’lib, birlamchi vazifasi hisob – kitoblarni avtomatlashtirishdir.
Elektron jadvallar qo’llanilayotgan sohalar juda ko’p.
Masalan, moliya buhgalteriyaga oid ( hususan ish haqini hisoblash) , har xil iqtisodiy ,texnik hisoblar, kundalik, xo’jalik mollari mahsulotlarni sotib olish hisoblari va hakozolar.

Elektron jadvallar beradigan imkoniyatlar dasturlarning turlariga bog’liq bo’lib, asosan, quyidagilardan iborat :

• 
  Ma’lumotlarni jadval ko’rinishida tasvirlash va ko’rinishini o’zgartirish :
  
• 
  Jadval elementlarini formatlash
  
• 
  Formulalardan foydalanish ( hisob – kitoblarni avtomatlashtirish )
  
• 
  Katakchalarni avtomatik to’ldirish
  
• 
  Standard funksiyalar majmuidan foydalanish
  
• 
  Ma’lumotlarni izlash va almashtirish
  
• 
  Ma’lumotlar asosida turli ko’rinishda shakllar hosil qilish va tahrirlash
  
• 
  Ma’lumotlar bazasini hosil qilish va uning ustida amallar bajarish
  

Birinchi electron jadval dasturi Visi Calc ( Visible calculator- ko’rinayotgan kalkulator) nomi bilan Den Briklin va Bob Frenkston tomonidan 1979- yilda ishlab chiqilgan. Undan keyin kompyuterlarning turlari va vazifasiga qarab SuperCalc, Multiplan, Framework, Simphony, Works, 1C- Buxgalteriya, Master, MS Excel va boshqalar ishlab chiqarilgan va takomillashtirib borilmoqda.

Dastlabki naqli 1994-yilda Microsoft kompaniyasi tomonidan ishlab chiqarilgan va takomillashtirilib borilayotgan Excel dasturi hozirgi kunda eng ommalashgan jadval protsessoridir.
Excel dasturini ishga tushirish Microsoft office paketining MS Word dasturi kabi uch xil usul bilan amalga oshirilishi mumkin;

• 
  Masalalar panelidagi x piktogrammasi yordamida;
  
• 
  Ish stolidagi x yorlig’i yordamida;
  

Excel dasturida ishni tugallash uchun esa x piktogrammasini yoki fayl menyusining chiqish buyrug’ini tanlash yoki Alt+F4 klavishlarini birgalikda bosish yetarli.
Excel dasturi ishga tushirilgach, ekranda E1-rasmdagi kabi foydalanuvchi interfeysi namoyon bo’ladi:

Exceldagi menyular satri Word matn protsessoridagi menyular satridan farqlanadi. Masalan, Word matn protsessorida jadval menyusi o’rnida Exceldagi ma’lumotlar menyusi bor; biror nusxa ko’chirilgach, joylashtirish

Menyusi nusxasini Word dasturidagidan farqli xar hil xususiyatlari bilan joylashtirish imkonini beradi.

Nusxa xususiyatlari;

1)nusxa to’liq xususiyatlari bilan;
2)faqat formulani;
3)faqat qiymatini;
4)faqat formatlarini;
5)faqt izohni;
6)qiymatiga shartlar bilan;
7)chegara chiziqlarisiz;
8)faqt ustun tengligini;
9)arifmetik amallar bajarish va boshqalar.

Elektron jadvallarda jadval bo’ylab sichqoncha, kursorni boshqarish (yo’nalish)
Klavishlari, varaqlash (PgUP va PgDn) klavishlari, Home va End klavishlari, shuningdek, Ctrl+Home va Ctrl+ End klavishlarini bosish yordamida harakatlanish mumkin.

Mavzu; Elektron jadvallar