İldir. Deməli, öz-özünə kifayətin mühitə münasibəti qarşılıqlı
mübadilə münasibətlərinin sabitliyi və özünün işləməsi naminə
nəzarət qabiliyyəti deməkdir. Bu nəzarət hər hansı pozuntunun
qarşısını almaq qabiliyyətindən başlayaraq mühit ilə
münasibətini özü üçün əlverişli şəkildə qurmaq qabiliyyətinə
qədər müxtəlif formada görünə bilər».^^
Cəmiyyəti öyrənmək məsələsində fəlsəfi və ümumi sosioloji
münasibətləri fərqləndirmək zəruridir. Onların tədqiqat
obyektinin - cəmiyyətin ümumiliyi ilə şərtlənən ortaq cəhətləri
olsa da bir-birindən fərqlənirlər. Sosiologiyanı əsasən «sosial
struktur» termini ilə göstərilən tərəf maraqlandınr. Bu, sosial
sistemin ayrı-ayrı elementlərini bir bütöv halında birləşdirmək və
təşkil etmək üsuludur.
Cəmiyyət anlayışının fəlsəfi mənası - fərdlərin bir bütöv kimi
əlaqə tipinin xüsusiyyətlərini müəyyənləşdirməkdən ibarətdir.
Belə əlaqələrin əsas tipləri bəzən mənəvi (Avqustin, əl-Qəzali,
T.Akvinat və b.), bəzən konvensional (şərti) (XVII- XVIII əsrin
bir sıra Avropa filosofları), bəzən isə insanlann qarşılıqlı
münasibətinə əsaslanan maddi amillərlə (Marks) xarakterizə
olunur.
Cəmiyyət həmişə konkret-tarixi formada mövcud olur. İlk
belə forma qəbilə cəmiyyəti olmuşdur. Əgər insan cəmiyyətinin
təşəkkül prosesi qəbilənin yaranması ilə başa çatırsa, insanın
formalaşması müasir tip insanın, yəni şüurlu insanın (Ho- mo
sapiens) meydana gəlməsi ilə başa çatır.
İnsan cəmiyyəti - sabitliyi qoruyub saxlama ilə dəyişmənin,
yaranma ilə doğulma prosesinin qarşılıqlı nisbətinin tamamilə
yeni tipidir. Bu proseslərin maddi və mənəvi, ictimai və şəxsi,
əbədi və keçici, zəruri və azad forma və mexanizmləri haqqında
aydın, dəqiq bilik indiki dövrdə təxirəsalınmaz qlobal, regional
və lokal problemlərin səmərəli həlli üçün zəruri şərtdir.
Dostları ilə paylaş: 
