Entomofaqlari

 
76 
 
  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Callimorpha dominula - Ayıca xanım  
Yuxarıdakıları  nəzərə  alaraq  parazit  və  yırtıcı  həşəratlarla  birlikdə 
onların  sahiblərini,  başqa  sözlə,  çəyirdəkli  meyvə  ağaclarının  zərərverici-
lərinin  növ  tərkibinin,  onların  bioloji,  ekololi  xüsusiyyətlərinin,  yayılması
-
nın  və  Naxçıvan  Muxtar  Respublika  şəraitində  daha  təhlükəli  həşəratların 
təsərrüfat  əhəmiyətinin  müəyyənləşdirilməsini  vacib  hesab  etdik.  Belə  ki, 
bağ zərərvericilərinin və onların parazitlərinin yuxarıdakı xüsusiyyətlərinin 
birgə öyrənilməsi zərərverici həşəratlarla mübarizədə entomofaqların istifa-
dəsinə geniş imkanlar yaradır.  
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
77 
VI FƏSİL 
 
 ENTOMOFAQLARIN NÖV TƏRKİBİ, BİOEKOLOJİ 
XÜSUSİYYƏTLƏRİ VƏ ZƏRƏRVERİCİLƏRİN SAYININ 
BİOTƏNZİMLƏNMƏSİNDƏKİ ROLU  
 
6.1. Entomofaqların növ tərkibi  
Son  illərdə  kənd  təsərrüfatı  bitkilərinin  müxtəlif  zərərvericilərinə 
qarşı  bioloji  mübarizə  üsullarından  geniş  istifadə  edilməsi  aktual  məsə-
lələrdən  birinə  çevrilmişdir  [75].  Bu  baxımdan  bağ  zərərvericilərinə  qarşı 
bioloji  mübarizə  üsullarının  işlənilib  hazırlanmasında  zərərvericilərin  təbii 
düşmənlərinin,  o  cümlədən  parazit  və  yırtıcılarının  aşkar  edilməsinin  və 
öyrənilməsinin böyük əhəmiyyəti vardır.  
Naxçıvan 
Muxtar  Respublikası
  meyvə  bağlarında  aparılmış  elmi-
tədqiqat işləri nəticəsində  aşkar olunmuşdur ki,  14 növ ciddi zərərvericinin 
sayının  biotənzimlənməsində  34  növ  parazit  və  22  növ  yırtıcı  fəaliyyət 
göstərir  (cədvəl  6.1).  Bu  qeyd  olunan  parazit  və  yırtıcılar  zarqanadlılar 
(Hymenoptera),  ikiqanadlılar  (Diptera),  böcəklər  (Coleoptera)  və 
torqanadlılar  (Neuroptera)  dəstəsinə  mənsub  olmaqla  56  növdən  ibarətdir. 
Onlardan  9  növü-Braconidae,  13  növü-Ichneumonidae,  7  növü-
Chalcidoidae,  1  növü-Bethylidae,  4  növü-Tachinidae,  14  növü- 
Coccinellidae,  2  növü-Carabidae,  4  növü-Dermestidae,  2  növü  isə 
Chrysopidae fəsiləsinə aiddir. Bu növlər aşağıdakılardır:  
 
Entomofaqların adlı siyahısı  
Parazitlər:  
Fəsilə: Braconidae – Brakonidlər  
1.
 
Bracon hebetor Say, 1836 
 
2.
 
Bracon concolorans Marshall, 1900  
3.
 
Agathis malvacearum Latreille, 1805 
 
4.
 
Bassus dimidiator (Nees, 1834)  
5.
 
Ascogaster quadridentata Wesmael, 1835 
 
6.
 
Meteorus versicolor (Wesmael, 1835) **  
7.
 
Orgilus laevigator (Nees, 1812) 
 
8.
 
Apanteles ruficornis (Nees, 1834) 
9.
 
Macrocentrus bicolor Curtis, 1833 *  
Fəsilə: Ichneumonidae – İxnevmonidlər  
10.
 
Theronia atalantae (Poda, 1761)  
11.
 
 Diadegma armillata (Gravenhorst, 1829) 
 

---

 
78 
12.
 
Pimpla turionellae Linnaeus, 1758  
13.
 
Pimpla spuria Gravenhorst, 1829  
14.
 
Pimpla rufipes (Miller, 1759)  
15.
 
Pimpla contemplator (Muller, 1776)
 
16.
 
Itoplectis tunetana (Schmiedeknecht, 1914)  
17.
 
Itoplectis alternans (Gravenhorst, 1829)  
18.
 
Trieces tricarinatus (Holmgren, 1858) 
 
19.
 
Ephialtes manifestator (Linnaeus,1758) 
 
20.
 
Pristomerus vulnerator (Panzer, 1799)  
21.
 
Scambus calobatus (Gravenhorst, 1829) 
 
22.
 
Scambus brevicornis (Gravenhorst, 1829)  
Fəsilə: Chalcidoidae – Xalçidlər  
23.
 
Brachymeria tibialis (Walker, 1834) 
 
24.
 
Trichogramma cacaeciae Marchal, 1927  
25.
 
Baryscapus evonymellae (Bouché, 1834) 
 
26.
 
Ageniaspis fuscicollis (Dalman, 1820) 
 
27.
 
Copidosoma varicorne (Nees, 1834) 
 
28.
 
Encarsia perniciosi (Tower, 1913) *  
29.
 
Aphytis proclia (Walker, 1839)**  
Fəsilə: Bethylidae - Betilidlər  
30.
 
Goniozus claripennis (Foerster, 1851)  
Fəsilə: Tachinidae – Taxin milçəkləri  
31.
 
Leiophora innoxia (Meigen, 1824)  
32.
 
Nemorilla floralis (Fallen, 1810)  
33.
 
Agria mamillata (Pandelle, 1896) 
 
34.
 
Exorista larvarum (Linnaeus 1758) 
 
Yırtıcılar  
Fəsilə: Coccinellidae – Koksinellidlər  
35.
 
Exochomus (Exochomus) quadripustulatus Linnaeus, 1758 
 
36.
 
Adalia (Adalia) bipunctata (Linnaeus, 1758) 
 
37.
 
Adalia (Adalia) decempunctata (Linnaeus, 1758) 
 
38.
 
Coccinella (Coccinella) septempunctata Linnaeus, 1758  
39.
 
Coccinella (Coccinella) quinquepunctata Linnaeus, 1758 
 
40.
 
Calvia decemguttata (Linnaeus, 1758)  
41.
 
Hippodamia (Hippodamia) variegata Goeze, 1777  
42.
 
Oenopia conglobata (Linnaeus, 1758)  
43.
 
Propylea quatuordecimpunctata (Linnaeus 1758)  
44.
 
Vibidia duodecimguttata (Poda, 1761)  

---