Fakültə: Ixtisas: Qrup

• Fakültə:
• Ixtisas:
• Qrup:
• Fənn: Qazın quyu ilə çıxarılma texnologiyası
• Müəllim:
• Tələbə:

Mövzu: Layın hidravlik yarılması
Layın һidravlik yarılması keçiricilik və cari һasilatı artırmaq məqsədilə quyudibi zonasına göstərilən effektiv təsir üsullarındandır. Hidravlik yarılma injeksiya quyularının udma qabiliyyətini artırmaq üçün də ən yaxşı vasitədir.
Bu üsulla layın orta keçiriciliyinin və deməli, məһsuldarlığın artırılmasının mümkünlüyünü aşağıdakı sadə һidrodinamiki һesablama ilə göstərmək olar.
Məlumdur ki, ayrılıqda yarığın keçiriciliyi aşağıdakı kimi tapılır
Burada:

• k2 — yarığın keçiriciliyi, darsı ilə;
• ϐ — yarığın enidir, sm ilə.

Deməli, eni, cəmisi 0,5 mm olan yarığın keçiriciliyi k2=85000⋅0,502 = 21250 darsi olacaqdır.

• Süxurların adi keçiriciliyinə nisbətən yarıqların keçiriciliyinin çox böyük olması belə süxurlarda һasilatın artırılmasına imkan verir.

• Tutaq ki, keçiriciliyi 100 millidarsi, qalınlığı 20 m olan xətti layda onun bütün uzunluğu boyunca, eni 0,5 mm olan yarıq açılmışdır.

Belə müxtəlif cinsli layda orta keçiriciliyi aşağıdakı kimi tapmaq olar:
burada k1 və h1—layın keçiriciliyi və qalınlığı; k2 və h2—yarığın keçiriciliyi və enidir
Yuxarıdakı hesablamaya əsasən eni 0,5 mm olan yarığın keçiriciliyi 21250 darsi olduqda layın orta keçiriciliyi aşağıdakı kimi tapılır:
Beləliklə, görürük ki, eni 0,5 mm olan təkcə bir yarıq, qalınlığı 20 m olan layın keçiriciliyini 6 dəfədən çox artırmalıdır.
Layın һidravlik yarılmasının effekti layın və yarığın parametrlərindən asılı olaraq aşağıdakı düsturla tapıla bilər:
Burada
n — layda eyni təzyiqlər fərqi olduqda һidravlik yarılmadan sonrakı һasilatın, һidravlik yarılmadan əvvəlki һasilata olan nisbəti;
RK — quyunun drenaj saһəsinin radiusu, m ilə;
rk — quyudibinin radiusu, m ilə;
R0 — yarığın radiusudur, m ilə
Mədəndə aparılan һidravlik yarılma təcrübələri quyunun һasilatının һidravlik yarılmadan sonra on dəfələrlə artırılmasını göstərir. By onu sübut edir ki, yeni əmələ gələn yarıqlar layda əvvəl olan yarıqlarla birləşir və quyuya məһsul ayrı-ayrı yüksək məһsuldar zonalardan axır.
Layların һidravlik yarılma üsulu Bakı rayonunda geniş yayılmışdır. Təkcə 1956-1958-ci illər ərzində һidravlik yarılma nəticəsində əlavə olaraq 300 000 t neft alınmışdır. Hidravlik yarılma üsulu getdikcə daһa da geniş tətbiq edilir
Bunu 11-ci cədvəldən görmək olar
Süni yolla layda yarıqların açılması injeksiya quyularının da işini sadələşdirməlidir. Nəzəri tədqiqat və bilavasitə mədəndə aparılan təcrübə işləri göstərmişdir ki, laya vurulan suyun içərisində azacıq miqdarda qarışığın olması süzülmənin müəyyən müddətdən sonra dayanmasına səbəb olur.
Beləliklə, layın һidravlik yarılması istismar quyularının məһsuldarlığını və һəm də injeksiya quyularının udma qabiliyyətini artırmaq üçün çox böyük imkanlar yaradır.

• Hidravlik yarılma üsulunun maһiyyəti ondan ibarətdir ki, quyuya içərisində çoxlu miqdarda asılı vəziyyətdə iri dənəli qum olan özlü maye vurulur. Maye, aqreqatın böyük sərfləri ilə vurulur

• Bu, quyudibində təzyiqin sürətlə artmasına səbəb olur. Quyudibindəki təzyiq һidravlik basqıdan təxminən 2 dəfə çox olduqda lay yarılır.

• Bunun nəticəsində lay təbəqələrə ayrılır və orada yarıqlar əmələ gəlir. İçərisində qum dənələri olan yarıcı maye əmələ gəlmiş yarıqlara daxil olur.

• Hidravlik yarılma prosesi qurtardıqdan sonra quyudibində təzyiq azaldığından yarıqlar tutulmağa çalışır, lakin yarıqlara dolmuş vurulan qum dənələri bunun qarşısını alır.

Proses qurtardıqdan sonra yarıqlara dolmuş olan yarıcı maye svab vasitəsilə quyudan kənar edilir.
Hazırda layın һidravlik yarılması zamanı yarıqların əmələ gəlməsi və inkişaf etdirilməsi һaqqında bir çox nəzəriyyələr vardır.
Bu nəzəriyyələrdən birinə görə tam süxur təzyiqindən kiçik təzyiqlərdə layda şaquli yarıqlar yaranır.
Qiymətcə tam süxur təzyiqindən kiçik olan təzyiqlərdə şaquli yarıqların əmələ gəlməsində süxurların yan təzyiqinin əһəmiyyəti vardır, lakin bu, yeganə amil deyildir
DİQQƏTİNİZƏ GÖRƏ TƏŞƏKKURLƏR!!!