J: Boshqaruv
6. Ikki taraflama bog`lanish deb qaysi bog`lanishga aytiladi?
J: Moslashuv
7. Onam uchun, maktab sari, quyosh kabi so`zlarning birikuvi nega so`z birikmasini hosil qilmaydi?
J: Uchun, sari kabi so`zlari mustaqil ma`noli so`z bo`lmagani uchun.
8.So`zlarning bog`lanishidagi hokim va tobe so`zning o`rni qanday?
J:Oldin-tobe, keyin-hokim
9. So`z birikmasi bo`lishi uchun nimalar bo`lishi kerak?
J: Kamida ikkita mustaqil so`z bo`lishi kerak.
III.Yangi mavzu bayoni
1-topshiriq . Matn o`qiladi. O`quvchilar matnni o`qishi jarayonida o`qituvchi bir qancha ko`rgazmalarni doskaga yopishtiradi. (Matndagi doskaga tartibsiz yopishiriladigan bog`lanishlar: birovdan so`ramoq, pichoq va bolta, ko`p o`ylamoq, o`zlariga sherik qilmoq, yosh-u qari, kasb va hunar ,o`rganishga da`vat qilmoq, ikkinchi qismi, birovdan so`ramoq )
Mavzu: Teng va tobe bog`lanish
Aziz o`quvchim, bugun darsda siz bilan o`rganishimiz kerak bo`lgan tunchalar (maqsad ) to`rtta:
1) gapda so`zlarning bog`lanishi
2) teng bog`lansh
3) tobe bog`lanish
4) otli va fe`lli birikmani bir-biridan farqlash
Birinchi tushuncha
Gapda so`zlar ikki xil yo`l bilan bog`lanadi:
Ikkinchi tushuncha
TENG bog`lanish:
- bir mustsqil so`z boshqasiga ergashmaydi, izohlamaydi;
- hokim, tobe so`z bo`lmaydi;
- har bir so`z ma`no mustaqilligini saqlaydi, alohida-alohida narsalarni nomlab keladi;
- ikkala so`z ham teng huquqli bo`ladi;
- va, hamda, bilan kabi bog`lovchlar, ohang va –u, -yu kabi bog`lovchi vositasidagi yuklamalar yordamida bog`lanadi;
- teng bog`lanishdan “so`z qo`shilmasi” hosil bo`ladi
Masalan: onam hamda men; olam va odam; oy bilan quyosh; ota-yu ona
Qani, aziz o`quvchim navbat sizniki !
……..va…………
……….bilan ………..
……… hamda ……….
……..-yu ……..
…… -u ……….
Gapda so`zlarning teng bog`lanishi yuzasidan berilgan ma`lumotni tushundingizmi? _______
_ ___________________________________________
Uchinchi tushuncha
Dostları ilə paylaş: |
