Foydalanuvchilarning identifikatsiyasi va autentifikatsiyasi Reja

Aim.Uz

Foydalanuvchilarning identifikatsiyasi va autentifikatsiyasi
Reja

• 
  1.Foydalanuvchchilarni identifikatsiyalash tizimi haqida tushuncha
  
• 
  2. Foydalanuvchchilarni autentifikatsiyasi tizimi haqida tushuncha
  
• 
  3.Foydalanuvchilarning identifikatsiyasi va autentifikatsiyasidan foydalanish
  

Foydalanuvchchilarni identifikatsiyalash va autentifikatsiya-lash tizimi. Ushbu tizim foydalanuvchidan olingan ma‘lumot bo`yicha uning shaxsini tekshirish, xaqiqiyligini aniqlash va shundan co`ng unga tizim bilan ishlashga ruxsat berish lozimligini belgilab beradi.
Bu holda asosan foydalanuvchidan olinadigan ma‘lumotni tanlash muammosi mavjud bo`lib, uning quyidagi turlari mavjud:
foydalanuvchiga ma‘lum bo`lgan maxfiy axborot, masalan, parol, maxfiy kalit va boshqalar;
shaxsning
Autentifikatsiya. Autentifikatsiya xizmati axborot manbaini ishonchli identifikatsiyalashga mo`ljallangan. Masalan, biror xavf to`ғrisida signal berilganida autentifikatsiya xizmatining vazifasi bu signalning manbai haqiqatan ham signal uzatuvchi ekanligini tekshirishdan iborat bo`ladi. Tashki interaktiv aloqada, masalan, terminal yordamida bosh uzelga ulanishdagi servis xizmatining ikki jihatini ajratish mumkin. Birinchidan, boғlanish o`rnatilishida autentifikatsiya vositalari aloqada ishtirok etuvchilarning xaqiqiy (ekanliklariga) kafolat berishi lozim. Ikkinchidan, keyingi malumot almashinuvida bu vositalar malumotlar oqimiga qandaydir uchinchi tomonning aralashishiga yul qo`ymasligi lozim. fiziologik parametrlari, masalan, barmoq izlari, ko`zning tasviri va boshqalar.
Birinchisi an‘anaviy, ikkinchisi esa biometrik identifikatsiyalash tizimi, deyiladi.
II. Disk ma‘lumotlarini shifrlash tizimi. Ushbu tizimning asosiy maqsadi diskdagi ma‘lumotlarni himoyalashdir. Bu xolda mantiqiy va jismoniy bosqichlar ajratiladi. Mantiqiy bosqichda fayl asosiy ob‘ekt sifatida bo`lib, faqatgina ba‘zi bir fayllar himoyalanadi. Bunga misol qilib, arxivator dasturlarini keltirish mumkin. Jismoniy bosqichda disk to`laligicha himoyalanadi. Bunga misol sifatida Norton Utilities tarkibidagi Diskreet shifrlovchi dasturni keltirish mumkin.
III. Tarmoq bo`yicha uzatiladigan ma‘lumotlarni shifrlash tizimi. Ushbu tizimda ikki yunalishni ajratish mumkin:
kanal bo`yicha, ya‘ni aloqa kanallari bo`yicha jo`natiladigan barcha ma‘lumotlarni shifrlash;
abonentlar bo`yicha, ya‘ni aloqa kanallari bo`yicha jo`natiladigan ma‘lumotlarning faqatgina mazmuniy qismi shifrlanib, qolgan xizmatchi ma‘lumotlarni ochiq qoldirish.
IV.Elektron malumotlarni autentifikatsiyalash tizimi. Ushbu tizimda tarmoq bo`yicha bajariladigan elektron ma‘lumotlar almashuvida hujjatni va uning muallifini autentifikatsiyalash muammosi paydo bo`ladi.
V.Tayanch axborotlarni boshqarish vositalari. Ushbu tizimda tayanch axborotlar sifatida kompyuter tizimi va tarmoғida qo`llaniladigan barcha kriptografik kalitlar tushuniladi. Bu xolda kalitlarni generatsiyalash, saqlash va taqsimlash kabi boshqaruv funktsiyalarini ajratishadi.


FOYDALANILGAN ADABIYoTLAR
1.Zavgorodniy V.I. Kompleksnaya zashita informatsii v kompyuternx sistemax. Uchebnoe posobie.-M.:Logos; PBOYuL N.A.Yegorov, 2001. 264 s.
2.Stolins, Vilyam. Osnov zashit setey. Prilojeniya i standart: Per. S angl.-M.: Izdatelskiy dom «Vilyams», 2002. 432 s.
3.Ғaniev S.K.,Karimov M.M. Hisoblash tizimlari va tarmoqlarida axborot himoyasi: Oliy o`quv yurt.talab. uchun o`quv o`qllanma.- Toshkent davlat texnika universiteti, 2003. 77 b.
4.Zegjda D.P., Ivashko A.M. Osnov bezopasnosti informatsionnx sistem. M.: Goryachaya liniya - Telekom, 2000. 452s.
4Ustinov G.N. Osnov informatsionnoy bezopasnosti sistem i setey peredachi dannx. Uchebnoe posobie. Seriya «bezopasnost». – M.:SINTYeG, 2000, 248 s.