|
G. A. Shahmurova yosh fiziologiy as IBolalarda shartli reflekslarning tormozlanishi3.Adabiyot Yosh fiziologiyasi va gigiyena (Q.Sodiqov va b.)Bolalarda shartli reflekslarning tormozlanishi
Bolalarda shartsiz tormozlanish tevarak-atrofdagi ta ’sirot va ichki
organlardan keladigan nerv impulslari ta ’sirida vujudga keladi. Masalan,
qovuqning to iishi yuzaga keltirilgan shartli refleksni tormozlaydi. Tashqi
tormozlanish chetki ta ’sirlovchining kuchiga, yuzaga keltirilgan shartli
refleksning mustahkamligiga va bolaning yoshiga (bola qancha yosh
bo isa, shartli refleks shuncha tez tormozlanadi) bogiiq boiadi.
О 4a tormozlanish 10-12 yashar bolalarda 7-10 yashar bolalardagiga
nisbatan sekin rivojlanadi. Shartli refleksning so'nish tezligi bolaning
yoshiga, sog iig ig a, oliy nerv faoliyatining tipi hamda hosil b o ig an shartli
refleksning turi, hamda mustahkamligiga bogiiq. 11-12 yashar bolalardagi
shartli reflekslar 8-10 yasharli bolalarda yuzaga keltirilgan shartli
reflekslarga qaraganda tez so'nadi. Ovqatlanishga nisbatan hosil b o ig an
shartli refleksni so'ndirish qorni och bolalarda qorni to 'q bolalardagiga
nisbatan qiyinroq bo'ladi.
S ogiom bolalarda shartli tormozlanish o'ziga xos xususiyatga ega
b o 'lib , differensiyalashgan, shartli refleks 2-6 m a rta la b m ustah-
kamlanganda vujudga keladi. So'ngan shartli tormozlanish vaqt o'tishi
bilan yana asli holiga keladi. Shartli tormozlanishdan so4ng ketma-ket
tormozlanish rivojlanadi. Ba’zi hollarda shartli tormozlanishning ta ’siri
tugagandan so4ng, qo4zg4alish yana rivojlanadi.
Bolalarda befarq ta ’sirlovchi bir necha marta birlamchi, ikkilamchi,
uchlamchi va bundan yuqori tartibdagi shartli tormozlanishni hosil qilishi
m umkin. U lar ham uzoq saqlanishi va so'nishi, asli holiga kelishi
mumkin. Shartli torm ozlanish bolalarni o 4qitishda, odob-axloqli va
intizomli qilib tarbiyalashda katta ahamiyatga ega.
83
www.ziyouz.com kutubxonasi
|
|
|