Yopishgan joy id a yaralar vujudga keladi. Baliq chavoqlarida parazit
ichki bo‘shliqlarigacha kirib boradi. Jigar va ichaklarida qon quyilish,
yalligManish va gepatit kabi kasalliklam i yuzaga keltiradi. Ichiga 10
tacha qisqichbasim onlar kirggan baliq halok boMadi.
U lam ing
rivojlanishi ju d a qisqarib ketgan. N auplius va metanauplius davrlari
tuxum daligida o ‘tadi. Undan esa erkin kopepodit lichinka chiqib, jinsiy
yetuklikkacha boradi. T ez orada koopulyatsiya am alga oshadi va erkagi
nobud boMadi. Baliqlarda lem eoz kasalligini keltirib chiqaradi.
Parazit kurakoyoqlilardan L em aeoida kenja turkumi vakillari
parazitizm oqibatida nisbatan kuchli o ‘zgarishga uchragan.
Y irik va
jinsiy yetilgan urg‘ochilari odatda chuvalchangsim on tanaga ega boMadi.
Ularda segmentatsiyaning m utloqo izi qolm agan yoki tanasining
boMimlarga boMinishi ham sezilm aydi. Oldingi qism ida hosil boMgan
o‘simtasi qon so‘rish uchun xizm at qiladi. Oxirgi tom onida esa 2 ta
tuxum xaltachasi mavjud. Erkaklari urg‘ochilaridan ancha kichik boMib,
tuzilishi bilan kopepodit stadiyasini eslatadi. U lar asosan baliqlarda
parazitlik qiladi,
kamdan-kam hollarda am fibiyalar va kitlami
kasallantirishi mumkin. Ayrim vakillari ju d a yirik boMadi. M asalan
kitlarda parazitlik qilib yashovchi
Penella balaenoptera
ning uzunligi 32
sm
gacha borib, kit terisiga 5 -7 sm kirib ketadi.
Parazit kurakoyoqlilar baliqlarda ektoparazitlik qilishdan tashqari,
ko‘pchilik um urtqasiz hayvonlar (m aijonpoliplar, halqali chuvalchang
lar, molluskalar), boshqa tur qisqichbaqasim onlarda va ninaterililarda
ham tekinxo‘r!ik qilib hayot kechiradi.
Parazit kurakoyoqlilar parazitlik qilib yashash sharoiti ta ’sirida
o ‘ziga xos m oslam alar hosil qilgan. U lam ing antenulla va antennalari
xo‘jayin organlariga yopishib olish va uning to‘qim alaridan shiralami
so ‘rib olishga turlicha moslashgan. Parazit kurakoyoqlilam ing ba’zi
erkin yashovchi kurakoyoqlilarga o 6xshashligi birm uncha saqlangan.
Boshqa parazit kurakoyoqlilarda tanasining tuzilishi shu qadar ko‘p
o ‘zgarganki, ulam i nafaqat kurakoyoqlilarga,
balki qisqichbaqasim on-
lam ing boshqa turlariga ham o ‘xshatib boMmaydi. M asalan, treska
baliqlarining jabralarida kurakoyoqli qisqichbaqasim onlardan Lernaeo-
cera branchialis turi parazitlik qiladi. Baliq jabrasiga yopishib olgan
parazit gavdasining shakli uzun xaltaga o ‘xshaydi.
Jinsiy bezlari
rivojlanganligidan gavdasi shishib turadi. Oyoqlari boMmaydi. Gavdasi
ning oldingi uchida esa yopishish organlari bor, bu organlar shoxlanib
ketgan ildizlarga o‘xshaydi. B u hayvonning rivojlanishi o ‘rganilgandan
308
kcyingina, uning kufakoyoqli qisqichbaqasimonlarga kirishi ma’lum
bo* Idi.
Kurakoyoqlilar baliqlar terisi, jabrasi, ko4zi va og‘iz bo‘shliqlarida
parazitlik qilib, xilma-xil jarohatlam i hosil qiladi. Natijada baliqlaming
tori, jabra va muskullari shishib ketadi. Jabrada
qon aylanish va nafas
olish funksiyalari buziladi. Jarohatlangan joydan qon oqishi yoki o‘sha
joydan har xil m ikroblam ing organizmga kirishi sodir boMadi. Parazitlar
bir necha yuztadan 3000 tagacha uchraydi. Ular baliqlam i mexanik
Jarohatlashdan tashqari, o4zlaridan har xil toksinlar ajratib zaharlaydi.
Kasallangan baliqlar ozib, ayniqsa, yosh baliqlar qirilib ketadi.
K arp biti yoki karpxo‘r!a r (B ranchiura) turkumi
vakillari
asosan karpsimon baliqlar ektoparazitlari hisoblanadi.
Gavda tuzilishi
tiibdan o4zgargan. Boshko‘kragi yaxlit. Faqat qorin qismining uchi erkin
holatda. Gavda o 4sim talaridan so4rg4ichlar va boshqa yopishuvchi
organlar hosil bo4lgan.
Parazitiikda hayot kechirish sharoiti к а ф bitlarining ichki tuzili-
shini ham o4zgarishiga olib kelgan. Jumladan, o4rta ichak shoxlangan
bo‘lib, unda faqat oziq moddalami zaxira qilib oladi. Karp bitlarining 70
dan ortiq turi baliqlardan tashqari mollyuskalar
va amfibiyalarda ham
parazitlik qiladi.
Karpxo‘rlardan - karp biti
Dostları ilə paylaş: