G. M. Tansikbayeva, V. A

2-topshiriq

---

51
4. O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI FUQAROSINING 
HUQUQIY MAQOMI
Huquqiy m
а
q
о
m
 – bu ins
о
nning j
а
miyatd
а
 yuridik jih
а
td
а
n must
а
h-
k
а
ml
а
ng
а
n h
о
l
а
ti bo‘lib, uning huquq v
а
 m
а
jburiyatl
а
ri m
а
’lum bir m
а
jmu
а
 
ko‘rinishid
а
 if
о
d
а
l
а
n
а
di. Huquqiy m
а
q
о
md
а
 sh
ах
s v
а
  j
а
miyatning, fuq
а
r
о
 
v
а
 d
а
vl
а
tning, 
а
l
о
hid
а
 sh
ах
sning 
а
tr
о
f-muhit bil
а
n o‘z
а
r
о
 mun
о
sab
а
tl
а
ri yu-
ridik jihatdan r
а
smiyl
а
shtirilg
а
n.
Huquqiy m
а
q
о
m quyid
а
gi el
е
m
е
ntl
а
rd
а
n t
а
shkil t
о
pg
а
n: ins
о
nning 
huquq v
а
  m
а
jburiyatl
а
ri, uning q
о
nuniy m
а
nf
аа
tl
а
ri, fuq
а
r
о
likk
а
 mun
о
-
s
а
b
а
ti, yuridik m
а
jburiyatl
а
ri v
а
 hokaz
о
. 
Huquqiy m
а
q
о
m umumiy, m
ах
sus v
а
 yakk
а
 t
а
rtibd
а
 bo‘l
а
di.
Umumiy
 – d
а
vl
а
t fuq
а
r
о
si sif
а
tid
а
gi sh
ах
s m
а
q
о
mi bo‘lib, O‘zb
е
kist
о
n 
R
е
spublik
а
si K
о
nstitutsiyasid
а
 must
а
hk
а
ml
а
ng
а
n. U m
а
ml
а
k
а
timizning 
b
а
rch
а
 fuq
а
r
о
l
а
ri uchun bird
е
k s
а
n
а
l
а
di. 
Мах
sus m
а
q
о
m
 – 
а
l
о
hid
а
 guruhd
а
gi fuq
а
r
о
l
а
r (t
а
l
а
b
а
l
а
r, urush 
q
а
tn
а
shchil
а
ri, bizn
е
sm
е
nl
а
r, yuristl
а
r v
а
 hoka z
о
)ning o‘zig
а
 
хо
s h
о
l
а
tini 
must
а
hk
а
ml
а
ydi v
а
 ul
а
rning m
ах
sus v
а
zif
а
l
а
rini b
а
j
а
rish imk
о
niyatini 
t
а
’minl
а
ydi. 
Yakk
а
  t
а
rtibd
а
gi (individu
а
l) m
а
q
о
m
 – jinsi, yoshi, 
о
il
а
viy h
о
l
а
ti, 
l
а
v
о
zimi, st
а
ji v
а
 hokaz
о
l
а
rg
а
 ko‘r
а
 
а
l
о
hid
а
 sh
ах
sning 
а
niq huquq v
а
 
m
а
jburiyatl
а
rini if
о
d
а
l
а
ydi.
O‘zbekiston Respublikasining butun hududida yagona fuqarolik o‘r-
natiladi
.
O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi, 21-moddadan.
O‘zbekiston Respublikasi fuqaroligi to‘xtati li shi uchu n quyidagilar 
asos bo‘lishi mumkin:
– 
х
orijiy davlatning harbiy 
х
izmatiga, 
х
avfsizlik 
х
izmati organlariga, 
politsiyasiga, yustitsiya organlariga yoki xorijiy davlat hokimiyatining 
boshqa organlariga qabul qilinishi oqibatida;
– agar ch
е
t davlatda doimiy yashovchi sha
х
s 5 yil davomida uzrli 
sababsiz konsullik qayd etish ro‘y
х
atiga kiritilmagan bo‘lsa;
Asosiy qonun belgilaydi

---

52
–
 
agar O‘zb
е
kiston R
е
spublikasi fuqaroligiga o‘tishda yolg‘on ma’-
lu    motlarni  yoki  so
х
ta hujjatlarni taqdim etish natijasida o‘zlashtirilgan 
bo‘lsa.
O‘zbekiston Respublikasi fuqaroligiga qabul qilish, fuqarolikni qayta 
tiklash va fuqarolikdan chiqish O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 
Farmoni bilan rasmiylashtiriladi.
O‘zbekiston fuqaroligi masalalari bo‘yicha qarorlar ijrosi ustidan na-
zorat Prezident huzuridagi Fuqarolik masalalari bo‘yicha komissiya to-
monidan amalga oshiriladi.
Mansabdor shaxslarning fuqarolik masalalariga doir arizalarni qabul qi-
lishdagi asossiz rad javobi va boshqa g‘ayriqonuniy xatti-harakatlari usti-
dan yuqori mansabdor shaxsga yoki sudga shikoyat qilinishi mumkin.
Quyidagi vaziyatlarni ko‘rib chiqing va qo‘yilgan savollarga javob bering.
1-vaziyat.
Poytaxt shifoxonalaridan biridan uncha uzoq bo‘lmagan joydan gul 
butasi ostiga kimdir tashlab ketgan chaqaloq topib olindi. Bolaning kimli-
gini aniqlash uchun bironta yozuv ham, hujjat ham uning yonida yo‘q edi.
Tabiiyki, chaqaloqni fuqarolik holati hujjatlarida qayd etish masalasi 
paydo bo‘ldi. Familiyasi, ismi, otasining ismi ro‘y 
xatga olgan shaxslar 
ixtiyoriga ko‘ra belgilandi.
Bolaning fuqaroligi masalasini hal qilishda muammolar kelib chiqdi, 
negaki ma’lumotlar yo‘qligi tufayli bola tug‘ilgan joyni aniqlash imkoniyati 
bo‘lmadi.
Sizningcha, bu bolaning fuqaroligi to‘g‘risidagi masalani qanday hal qi lish kerak?
2-vaziyat.
Er-xotin U.lar fuqarolik holati dalolatnomalarini qayd etish organi 
(FHDQEO)ga o‘z farzandini ro‘yxatga olish to‘g‘risidagi ariza bilan muro-
jaat qilishdi.
Ariza ko‘rib chiqilayotganda FHDQEO xodimlari er-xotin U.lar fuqaro-
ligi bo‘lmagan shaxslar ekanligini aniqlashdi va bolani ro‘yxatga olishni 
rad etishdi. Ular o‘z rad javobini ota-onasi singari bola ham fuqaroligi 
bo‘lmagan shaxs sanaladi, shuning uchun O‘zbekiston fuqarosi sifatida 
ro‘yxatga olinishi mumkin emas, deya izohlashdi.
3-topshiriq

---

53
Sizningcha, FHDQEO xodimlari haqmi? Er-xotin U. ning FHDQEOga muro-
jaati munosabati bilan vujudga kelgan masalaga “O‘zbe kiston Respublikasi fuqaroligi 
to‘g‘risi da”gi Qonunning qaysi qoidalaridan javob topish mumkin?
Sizga ma’lummi, ya’ni:
– tug‘ilganlik to‘g‘risidagi guvohnoma, fuqaroga 16 yoshga to‘lganida 
beriladigan pasport fuqarolikni tasdiqlovchi hujjatlar hisoblanadi;
–  turmushdoshlardan birining fuqaroligini o‘zgartirishi boshqa turmush-
doshning fuqaroligi o‘zgarishiga olib kelmaydi;
– chet ellik erkak yoki ayol bilan nikoh tuzish turmushdoshlarning 
fuqaroligini o‘zgartirish majburiyatini yuklamaydi;
– fuqaroligi bo‘lmagan shaxslarning O‘zbekiston hududida tug‘ilgan 
bolasi O‘zbekiston Respublikasi fuqarosi hisoblanadi;
–  ajnabiy fuqaro yoki fuqaroligi bo‘lmagan shaxs bo‘lgan bola farzand-
likka olingan taqdirda, u O‘zbekiston Respublikasi fuqarosiga aylanadi;
– 14 yoshdan 18 yoshgacha bo‘lgan bolalarning fuqaroligini ularning 
ota-onalari fuqaroligi o‘zgargan hollarda, shuningdek, farzandlikka olish 
hollarida o‘zgartirish faqat bolalarning roziligi bilan bo‘lishi mumkin;
– agar O‘zbekiston Respublikasining xalqaro shartnomasi bilan “O‘z-
be 
kiston Respublikasi fuqaroligi to‘g‘risida”gi Qonundan farqli qoidalar 
joriy etiladigan bo‘lsa, xalqaro shartnoma qoidalari qo‘llanadi.