407
qalxdıq və qismən də olsa buna nail olmuşuq. Əsas ərazi-
lərimiz Türkiyə və İranda qalıbdır. Gec-tez Qarabağın müs-
təqilliyi beynəlxalq ölkələrdən tərəfindən tanınacaq və biz
suveren bir ölkə kimi öz fəaliyyətimizi davam etdirəcəyik.
Torpaqlarımızı türklərdən azad etmək bizim milli
ideologiyamızın əsasını təşkil edir. bu torpaq uğrunda həlak
olmuş babalarımızın ümumi arzusudur.
Siz onları yaxşı tanımırsınız, azacıq imkanları olsa onlar
nəinki bizim, hətta Yer kürəsində olan bütün xristianların
qanını içərlər. Təəssüvlər olsun ki, xristian ölkələri bunu
dərk etmirlər.
Elə bu məqamda ev sahibi otaqda olan hər bir erməninin
gözlərinə nifrət dolu olan baxışlarını yönəldərək, daxilində
nəyisə götür-qoy etməyə başladı. Sanki o, həyasızlıq nüma-
yiş etdirən həmin ünsürlərə qarşı son həmlə endirməyə
hazırlaşırdı.
XIX fəsil. Yalançıların ifşa olunması
Ermənilər başa düşdülər ki, ev sahibi onların bütün
məkrli planlarını alt-üst edir və onların iç üzünü öz
408
övladlarının yanında açırdı ki, həmin adamların kimliyi
onlara bəlli olsun. Tarixçi pedaqoqun belə bir münasibəti
görən ermənilər açıq-aşkar şəkildə hiddətlənsələr də,
Sergey onların hamısını sakitləşdirərək, hökmlə dedi:
- Məlumatınız olsun ki, Nizami mənim ən tərbiyəli,
mədəni, qanacaqlı tələbələrindən biridir. Bakıya getməyənə
qədər biz dəfələrlə söhbət etsək də, o, heç vaxt qaçqın
olduğunu vurğulamamışdı. Mənim sözümün canı var, çalı-
şın mənim sözümü kəsməyin. Son zamanlar mən bilmişəm
ki, o, həqiqi mənada qaçqındır və indiyənə kimi onun ailəsi
qaçqınlıq həyatı yaşayır. Amma Edik Sankt-Peterburqa
qədəm qoyan gündən hamıya qaçqın olduğunu car çəkirdi.
Halbuki məlum olur ki, o, qaçqın deyil öz soydaşlarını
aldadaraq doğulduğu yerdən qaçaq düşən bir adamdır.
Statistik məlumata əsasən, Qarabağ müharibəsinə qədər
Qaradağlı kəndində məskunlanşan əhalinin əksəriyyəti
azərbaycanlılar idi və onlar azlıq təşkil edən ermənilərlə
qardaş-bacı kimi yaşayıblar. Sonrakı hadisələr zamanı
azərbaycanlıların bir çoxu öldürüldü, sağ qalanlar isə
qaçqın kimi Azərbaycanın digər bölgələrinə səpələndilər.
Əgər, həmin kənd sırf ermənilərin nəzarəti altındadırsa, bəs
nəyə görə Eduard həmin kənddə qalmaq istəməmiş və
özünü mənə qaçqın kimi təqdim etmişdi?
409
Mən Robertlə həmin kənddə olanda orada yaşayan yerli
əhali Eduardın kimliyini açıqlayanda mən dəhşətə gəldim.
İş ondadır ki, Eduard o biri soydaşları ilə birlikdə,
yaxınlıqda olan qəbristanlıqda azərbaycanlıların qəbir üstü
mərmər daşları qoparıb, Ermənistanın paytaxtında kommer-
santlara satırmış. Belə əməliyyatların birində o həmkəndli-
lərin aldadıb, onların ona etibar etdiyi başdaşları ilə birlikdə
doğulduğu kəndi birdəfəlik tərk edir.
- Bütün bunların hamısı yalandır. – deyə stress vəziyyət-
dən sir-sifəti əyilmiş yaşlı erməni səsini qaldırdı. – Qonşu-
larım mənim həyatıma və dolanışığıma həsəd apardıqların-
dan, mənim adımı ləkələməyə çalışıblar.
- Eşitdiyim sözlər yalan olsaydı, yanımda olan Robert
təkzib verərdi. Edik, sən çox yaxşı bilirsən ki, doğulduğun
yurdda nə gözləyir, ona görə də sən, hətta doğmalarının
hüzrünə ora gedə bilməmisən. Bundan əlavə sən Xankəndi
həbsxanasında nəzarətçi işləmiş və ora düşən hər bir
azərbaycanlını, hətta öz qonşularına da işgəncələr vermi-
sən. Bu azmış kimi sən hər şeydə azərbaycanlıların sizin
ailənizə xəsarət yetirdiyini bəyan etmisən. İndi mənə deyə
bilərsən kimdir burada qaçqın, sən, yoxsa Nizami?
Tarixçi pedaqoqun qığılcıma bənzər ifadələri Eduardı və
başqa ailə üzvlərini pis vəziyyətdə qoymuşdu. Yaşlı
erməninin qızları bu biabırçılığa tab gətirməyib ağlaya-
410
ağlaya kabinetdən çıxdılar. Raisa isə bunun nə ilə
qurtaracağını gözləməyi qərara aldı. Əsəblərini birtəhər
cilovlayan Eduardın dili-ağzı qurumuşdu. Yalnız Robert
fikir bildirmək üçün ağzını açmaq istədi, lakin ev sahibi
onun sakit olmağa dəvət etdi.
Övladlarından başqa qarşısındakı adamların nə dərəcədə
həyasız, siyapur, riyakar, yaltaq, evyıxan olduqları sübuta
yetiriləndən sonra Sergeyin onlara olan hörməti birdəfəlik
yoxa çıxmışdı. Sanki qarşısında olan ermənilər insan yox,
gör eşən, ölü yeyən çaqqallar idi. Bundan sonra ev sahibi
kin-küdurətdən, düşmənçilikdən, nifrətdən, başlarını itir-
miş, yaxşını pisdən ayıra bilməyən həmin adamları
saxlamaq fikirində deyildi. Lakin son söz deməklə, onların
son fikirini öyrənmək üçün pedaqoqlara xas olan tərzdə
sual verdi:
- Edik, sənə bir sualım var. Sən Zori Balayanın “Ruhu-
muzun dirilməsi” əsərini oxumusan? Amma düzgün cavab
ver.
- Həmin əsəri nəinki mən, hətta ağlı kəsən hər bir erməni
oxuyubdur. – deyə yaşlı erməni dili topuq vura-vura
tərəddüd etmədən cavab verdi.
- Elə mən də həmin əsəri ən azı üç dəfə oxumuşam. –
deyə emosional tərzdə olan Raisa da bir qədər rahatlaşaraq
səbirsizliklə dilləndi.
Dostları ilə paylaş: |