01 manipulasyon indd

E

ŞLER VE 

D

ÜŞ 

K

IRIKLIKLARI:

S

IRADAN 

M

ANİPÜLASYON

---

---

15

B İ R İ N C İ   B Ö L Ü M

B

İR 

Z

AMANLAR 

E

ŞLER 

A

RASINDA...

Ö

rf ve âdetlerde serbestleşmeye yol açan toplumsal ha-

reketlerin üzerinden otuz yıl geçtikten sonra kadının 

statüsünün evrimi meyvelerini vermişe benzemektedir. Ya-

sama metinlerinin düzenlenmesi, kurbanlara destek dernek-

lerinin örgütlenmesi ve “ALO ...” hatlarının yerleşmesi, (ev-

lilikteki şiddet gibi) eşler arasındaki muhtemel suçlulukla-

rın gerçekten bilincine varılmasını yavaş yavaş sağladı. Bu-

gün artık kurbanlar konuşuyor çünkü seslerinin işitileceğini 

biliyorlar. Daha birkaç yıl önce bir kadın eşini narsistik sap-

kınlıkla niteleseydi ve buna bağlı olan manevi ve/veya mad-

di şiddeti tarif etseydi, zırdeli ya da “isterik” kabul edilirdi. 

“Narsistik sapkın” terimi bile işiten birçok kişiyi şaşırtırdı...

Bugün her şey farklıdır. Bu tür vakaların bilinmesiyle iş-

lemeye başlayan toplumsal mekanizma bir kartopu etki-

si yaratıyor: Yasalar sözü serbest bırakıyor, söz toplumun 

dikkatini ve ilgisini çekiyor, toplum da bu kötü muamele-

lerin cezalandırılmasına adım adım göz kulak oluyor. Bu-

nunla birlikte, bu olguların daha iyi kavranması onları yü-

rürlükten kaldırmaz. Dolayısıyla bunlardan söz etmeye de-

---

16

vam etmek gerekir, çünkü yalnızca bu problemlere yönelik 

bir duyarlılık ve dikkatli bir kulak verme bunlardan kaçın-

mayı sağlayabilir. Tersine, aşırı “reklam” ise özel yaşamın 

“adlileştirilmesi”ni teşvik etme ya da her köşe başında nar-

sistik sapkın görme riski taşır.

İçinde bulunduğumuz 21. yüzyıl başındaki ekonomik ve 

toplumsal koşullar rekabeti gündelik yaşamımızda giderek 

artan oranda her yerde mevcut kılmaktadır; bu durumun 

aşk ilişkileri üzerinde elbette bir etkisi vardır. Öteki, hak-

kından gelinmesi gereken bir uzlaşmaz çelişki olarak görü-

lür. Ben, hükümrandır, yüceltilir. Bireycilik doruklara erişir.

Aileler içinde şu zamana dek fark edilmemiş kimi durum-

lar böylelikle günümüzde kolaylıkla yüzeye çıkmaktadır. 

Kadınlar kendilerini ifade etmeye cesaret ediyorlar; “görü-

nürlük” arttı.

AİLE NEDİR?

Çiftin tanımı günümüzde “aile” kelimesi kadar fludur. Ai-

le başlangıçta uzun süre “patriarkal” türdeydi, başta baskın 

bir erkek bulunuyordu ve ona bağlı da birçok odak vardı: 

Baba ve anne, çocuklar ve eşleri, torunlar. O dönemde çift 

kavramının sınırları daha belliydi çünkü bizzat ailenin mer-

kezindeydi. Mahremiyete pek az saygı gösteriliyordu, ortak 

yaşam büyük bir yakınlık, sıkışıklık yaratıyordu: genellikle 

grup halinde, büyük aile evlerinde yaşanıyordu. Bu yapının 

eşler üzerinde doğrudan etkileri vardı: Öncelikle aile yek-

pare bir gruptan oluştuğundan, çiftin etrafındaki bu ikinci 

“zarf”, zorlayıcı olduğu kadar koruyucu da olan bir kabuk 

gibi, bu grubu daha da sağlam kılıyordu (olayların akışı için-

de bu grubu bozmaya daha az cüret ediliyordu). Diğer yan-

dan, ailenin saygın reisi, aile grubunun buyruğundaki “yö-