22.12.2016
71/95
527
528
529
530
531
532
533
K.Vittfoqelin ikixәttli nәzәriyyәsi aşığadakılardan hansı fәrqliliyә söykәnir
A.İ.Fursovun fikrincә ümumdünya tarixi proses iki müstәvidә gedir onlar aşağıdakılardan hansılardır
Tarixi prosesin ilk ciddi dövrlәnmәsi hansı mütәxәssisin konsepsiyasında öz әksini tapmışdır
V.Oykenә görә tarixi dövrlәnmәdә әsas kriteriya kimi aşağıdakılardan hansı çıxış edir
L.Qrininin konsepsiyasında inkişafın tәkrarlanan tsikllәrinin nәçә mәrhәlәsi göstәrilir
Çin feodalizminin әsas cәhәtlәrinә aşağıdakılardan hansını aid etmәk olar 1.Ierarxiya normaları vә
vassal öhdәliklәrinә dәqiq riayәt edilmәmәsi; 2.Hakimiyyәtә vә vәzifәlәrә mümkün iddialarda klan
qohumluq dәrәcәsinin nәzәrә alınmaması; 3.Ağaya sadiqlik; 4.Döyüş meydanlarında, elәcә dә vәzifә
öhdәliklәrindә qәbul edilmiş davranış qaydalarına әmәl olunması; 5.Zadәqanlığa pәrәstiş, statusa uyğun
olaraq etika normalarının gözlәnilmәsi.
B.e.ә. II әsrdәn etibarәn Roma iqtisadiyyatı әsas iki sektora bölünürdü 1.İqtisadiyyatın natural xarakteri
2.Qul әmәyi, istehsalın primitiv texnikası 3.Quldar mülkiyyәtin qula istehsal vasitәlәrinә vә qul әmәyinin
mәhsuluna aid edilmәsi 4.Quldarlıq tәsәrrüfat sistemi; 5.Kәndliicma tәsәrrüfat sistemi
Heç biri
Feodalizmin tәdricәn dağılması vә kapitalizm elementlәrinin yaranması; ilkin kapital yığımı;
Kәnd tәsәrrüfatında vә sәnәtkarlıqda әmәk mәhsuldarlığının yüksәlişi, әhalinin әhәmiyyәtli artımı, ticarәt
sәnәtkarlıq mәrkәzlәri kimi şәhәrlәrin inkişafı
•
Çoxukladlı iqtisadiyyat şәraitindә feodal münasibәtlәrinin qәrarlaşması, iri torpaq mülkiyyәtçiliyinin
formalaşması
Cәnub Qәrb
Şәrq Cәnub
ŞimalCәnub
ŞәrqQәrb
•
Avropa modeli vә Qәrb modeli
Asiya modeli vә Şәrq modeli
Afrika modeli vә Cәnub modeli
Asiya modeli vә Qәrb modeli
•
D.Bell
L.Morqan
•
O.Toffler
A.Toynbi
İdarәçilik sistemi
Hakimiyyәtin strukturu
Dövlәt qruluşu
Tәsәrrüfatın idarәedilmәsi forması
•
5
4
2
6
•
1, 3, 4
2, 3, 4
1, 2, 3
3, 4, 5
•
1, 3
3, 4
1, 2
•
22.12.2016
72/95
534
535
536
537
538
539
540
541
Qәdim Yunanıstanın sosialiqtisadi vә siyasi tarixi dövrlәnmәsinә aid deyil 1.Egey yaxud kritmiken
dövrü (b.e.ә. IIIII minilliklәr) 2.Ibtidai icma münasibәtlәrinin bәrpası, sonrakı prosesdә antik mülkiyyәt
formaları әsasında sinifli cәmiyyәtin yaranması dövrü (b.e.ә. XIIX әsrlәr). 3.Arxaik dövr (b.e.ә. VIIIVI
әsrlәr) – Polislәrin yaranması; 4.Klassik dövr (b.e.ә. VIV әsrlәr); 5.Ellin dövrü (b.e.ә. IVİ әsrlәr) 6.b.e.ә VI
VII әsrin II yarısına qәdәr olan dövr 7. b.e.ә. 3cü minilliyin ikinci yarısından I minilliyin birinci yarısı dövrü
Aşağıdakılardan hansı әks mәrkәzlәşdirilmiş manufakturanın mahiyyәtini özündә әks etdirir
Antik tәsәrrüfatçılıq modeli dedikdә
Antik tәsәrrüfatçılıq modelinin coğrafi arealı aşağıdakılardan hansıları әhatә etmişdir
Asiya tәsәrrüfatçılıq modelinin coğrafi arealı aşağıdakılardan hansıları әhatә etmişdir
Antik tәsәrrüfatçılıq modelindә iqtisadiyyatının әsasını tәşkil etmişdir
Asiya tәsәrrüfatçılıq modelindә iqtisadiyyatının әsasını tәşkil etmişdir
Antik tәsәrrüfatçılıq modelindә iqtisadiyyatın xarakterini tәşkil etmişdir
4, 5
•
1, 7
3, 4
1, 2
6, 7
•
Әmәliyyatların bir hissәsi muzdlu işçilәrin evlәrindә hәyata keçirilir
•
Mәmulatın hazırlanması prosesi bütünlüklә kapitalist müәssisәsindә hәyata keçirilir
Mәmulat ayrıayrı әmәliyyatların ardıcıl sıra ilә düzülüşündәn әldә olunur
Mәmulat – ayrıayrı detalları birlәşdirmәk yolu ilә әldә edilir
Bütün qәrarların dövlәt sәviyyәsindә qәbuluna әsaslanan iqtisadi sistem
Qul vә azad insanların, iqtisadi proseslәri dövlәt tәnzimlәnmәsinin vә xüsusi mәnafelәrә riayәt olunmasının
әlaqәlәndirilmәsi әsasında formalaşan iqtisadi sistem
•
Müәyyәn imtiyazlara malik sosialsiyasi qrupun tәdricәn әlahiddәlәşmәsi
Diniruhani komponentin dominantlığı sistemi
Qәdim Hindistan, Qәdim Çin vә Qәdim Pakistan
Qәdim Roma vә Qәdim Misir
Qәdim Çin, Qәdim Misir vә Qәdim Yunanıstan
Qәdim Yunanıstan vә Qәdim Roma
•
Şumer, Assuriya, Babilistan, Qәdim Misir, Qәdim Hindistan vә Qәdim Çin
•
Qәdim Roma vә Qәdim Misir
Qәdim Çin, Qәdim Misir vә Qәdim Yunanıstan
Qәdim Yunanıstan vә Qәdim Roma]
Heç biri
Әkinçilik, toxuculuq vә ticarәt
Әkinçilik, heyvandarlıq, sәnәtkarlıq
•
Әkinçilik vә toxuculuq
Suvarılan әkinçilik, torpaq üzәrindә dövlәt mülkiyyәti, irriqasiya sistemlәrinin dövlәt idarәetmәsi
•
Әkinçilik, toxuculuq vә ticarәt
Әkinçilik, heyvandarlıq, sәnәtkarlıq
Әkinçilik vә toxuculuq
Heç biri
Mürәkkәb әmtәә istehsalı vә bazar münasibәtlәrinin әhәmiyyәtli inkişafı (xarici mütәvidә)
•
22.12.2016
73/95
542
543
544
545
546
547
548
549
Asiya tәsәrrüfatçılıq modelindә iqtisadiyyatın xarakterini tәşkil etmişdir
Tarixәqәdәrki vә cәmiyyәtәqәdәrki dövr aşağıdakılardan hansı xranoloji intervalı әhatә etmişdir
Tarixi sistemlәrin tipologiyasının İ.Vallerstayn versiyasına görә hansı tip bura aid deyil
Dünya iqtisadiyyatının tarixindә mәdәni tәkamüldә iki mәrhәlә: primitiv cәmiyyәt vә sivilizasiya
bölgüsunu hansı tәdqiqatçı tәdqiq etmişdir
L.Uayta görә mәrhәlәli keçidin realizasiyasında hansı inqilablar müşahidә edilmişdir 1.Aqrar 2.Sәnaye
3.Yanacaq 4.Xidmәt 5.Nüvә yanacağı
Tarixi dövrlәnmәnin V.Aron tәrәfindәn irәli sürülmüş vahid industrial cәmiyyәt nәzәriyyәsi әsas
xarekterik cәhәtlәrindәn deyildir
Müasir industrial cәmiyyәtin qәrarlaşması prosesini F. Brodel әsas etibarilә neçә dövrә ayırır
Neoevolyusionizmin (Yeni tәkamül nәzәriyyәsi) әsas etibarilә hansı prinsipdәn çıxış etmişdir
Natural tәsәrrüfat tipi. Sadә әmtәә istehsalı vә bazar münasibәtlәrinin әhәmiyyәtli inkişafı (xarici mütәvidә)
•
Qeyri natural tәsәrrüfat tipi
Heç biri
Natural tәsәrrüfat tipi. Әmtәә istehsal vә bazar münasibәtlәrinin zәif inkişafı
•
Natural tәsәrrüfat tipi. Sadә әmtәә istehsalı vә bazar münasibәtlәrinin әhәmiyyәtli inkişafı (xarici mütәvidә)
Qeyri natural tәsәrrüfat tipi
1.60.04 mln il әvvәl
•
İnsanın meydana gәldiyi dövrdәn tutmuş b.e.ә. V minilliyә qәdәr
b.e.ә. VIII әsrin sonu b.e. IX әsrinin әvvәli
b.e.ә. III әsrin sonu b.e. IX әsrinin әvvәli
Dünya – iqtisadiyyatlar
Dünya – imperiyalar
Mini sistemlәr
Qarışıq sistemlәr
•
D.Bell
O.Toffler
A.Toynbi
L.Uayt
•
2, 3, 4
3, 4, 5
1, 2, 4
1, 3, 5
•
Informasiya yığımı
•
Kapital yığımı
Texnaloji әmәk bölgüsü
Müәssisә ailә münasibәtlәri
5
4
2
3
•
Heç biri
Mәrkәzçilik prinsipi