1 QİYMƏTLƏNDİRM
Yüklə 2,38 Mb. Pdf görüntüsü
|
361 F.Nayt davamlı sosial-iqtisadi təşkilatın, yəni hər hansı müəssisənin ümumi prinsiplərini tədqiq edərkən rəqabətə təbii qiymət nəzəriyyəsi ilə birgə baxmış və həmin müəssisənin fəaliyyətini xalis və qeyri-xalis rəqbətli mühitdə izah edərək onlar arasındakı fərqi göstərmişdir. O göstərmişdir ki, ideal olaraq ancaq nəzəriyyədə mövcud olan xalis rəqabətli mühitdə alıcı və satıcıların bazar haqqında informasiyası olur. stehsalçılar qiymətlərin idarə edilməsi zamanı heç bir çətinliklə rastlaşmırlar. Əsərin sonrakı fəsillərində F.Nayt real həyatda xalis rəqabətli bazarın mövcud olmadığını və qiymətlərin ə
üzləşdiyini bildirir. F.Naytın fikrincə, risk ölçülə bilən qeyri-müəyyənlikdir. Müəssisənin fəaliyyəti nəticəsində gələcəkdə baş verə biləcək itki və ya mənfəətin kəmiyyət və ya keyfiyyətcə hesablanması mümkündürsə, həmin qeyri-müəyyənlik risk kimi izah edilə bilər və bu səbəbdən riskin sığortalana bilməsi kimi mümkünlyü vardır qtisadi kateqoriya kimi riskin qeyri-formal, keyfiyyət anlayışı ümumi halda ondan ibarətdir ki, risk müəyyən hadisələrin baş verməsi nəticəsində subyektin itkiyə məruz qaldığı təhdiddir[93]. Bəzən “risk” sözü “ehtimal” sözünün sinonimi kimi istifadə edilir. “Risk” anlayışı üzrə göstərilən fikirləri yekunlaşdırmaq üçün iqtisadi riskin izahı məqsədilə aşağıdakı elementləri göstərmək mümkündür: - gözlənilməz itkilərin baş verməsi təhlükəsi, əlverişsiz şəraitin yaranması ilə gözlənilən gəlirin əldə edilməməsi ehtimalıdır; - itkilər dedikdə maddi, əmək, maliyyə, material itkiləri nəzərdə tutulur; - qeyri-müəyyənlik riskin yaranmasının xarakterik səbəbidir. Risk şəraitində hər hansı bir hadisə həm baş verə, həm də baş verməyə bilər. Həmin hadisə baş verdikdə isə üç mümkün iqtisadi nəticə yarana bilər: – «-» mənfi təsir (itki olur), sıfır hədd (heç nə dəyişmir), «+» müsbət təsir (mənfəət qazanıla bilər). 362 Risk anlayışını geniş öyrənmək məqsədilə , “risk vəziyyəti” anlayışından istifadə olunur. Risk şəraiti statistik proseslərlə əlaqədardır və onun aşağıdakı təkib hissələri vardır: - riskin mövcud olduğu yerdə qeyri-müəyyənlik də mövcuddur; - riskin mövcudluğu idarəetmə qərarlarının qəbulunda alternativlərin olmasını şərtləndirir (müəyyən variantın seçilməməsi də alternativ variantdır); -
mümkündür. Riskin əsas elementi seçilmiş məqsədə tam çatmamaq ehtimalıdır. Burada məqsədə həm çatmamaq, həm də gözlənildiyindən daha çox çatmaq mümkündür. Bunlardan başqa,riskin ziddiyyətlilik xüsusiyyətləri də vardır.Riskin bu xüsusiyyəti özünü müxtəlif aspektlərdə göstərir. Çünki risk bir tərəfdən məqsədə nail olmaq üçün müxtəlif yeni yolların seçilməsi, digər tərəfdən isə qaçılmaz seçim şəraitinin olması vəziyyətidir. Bu xüsusiyyət bir tərəfdən iqtsiadiyyatda inkişafa şərait yarada, daim yenilik axtarışına sövq edə, digər tərəfdən isə sahibkarları müflisləşməyə doğru apara bilər. Riskin alternativlik xüsusiyyəti iki və ya daha çox variantdan birini seçmək məcburiyyətidir. Riskin olması orada alternativ seçimin olmasını zəruri edir. Risk qeyri-müəyyənliyin yumşaldılmış, ölçülə bilən formasıdır. Risk məzmununa və mövcudluğuna görə həmcins оlmayan qeyri-müəyyənliklə bağlıdır. Qeyri-müəyyənlik iqtisadi kateqoriya kimi müxtəlif tədqiqatçılar tərəfindən tədqiq olunmağına baxmayaraq, onun izahı zamanı fikir ayrılığı hələ də mövcuddur. Bəzi müəlliflər “qeyri-müəyyənlik” anlayışını məlumatın azlığı və ya etibarsızlığı olduğu şərait kimi göstərirlər. Digərləri isə qeyri- müəyyənliyin belə bir tərifi ilə razılaşmayıb, idarəetmənin səmərəsi üçün Yüklə 2,38 Mb. Dostları ilə paylaş:
|