2017-Cİ İLİn döVLƏt büDCƏSİ İLƏ bağli alternativ hesabat
Yüklə 1,56 Mb. Pdf görüntüsü
|
20 Vergilər Nazirliyinin xətti ilə büdcəyə cəlb ediləcək ümumi vəsaitin 40.2%-i dolayısı vergilərin (33.3%-i ƏDV-nin və 6.9%-i aksizlərin), 49.0%-i gəlir vergilərinin (29.0%-i mənfəət vergisi, 15.6%-i fiziki şəxslərin gəlir vergisi və 4.4%-i sadələşdirilmiş verginin), 5.6%-i mülkiyyətdən vergilərin, qalan 5.1%-i isə digər gəlirlərin payına düşür. Bununla belə 2017-ci il dövlət büdcəsinin vergi gəlirləri ilə bağlı aşağıdakı məqamlar diqqəti cəlb edir:
Vergilər Nazirliyinin xətti ilə dövlət büdcəsinə cəlb ediləcək vəsaitin artım proqnozu real görünmür: 2016-cı ilin proqnozu ilə müqayisədə 2017-ci ildə Vergilər Nazirliyinin dövlət büdcəsinə töhfəsinin 500.0 mln. manat yaxud 6.6% artması proqnozlaşdırılır. 2016-cı ildə Vergilər Nazirliyinin proqnoza 100.1% əməl etməsinə və 7015.2 mln. manat vəsait toplamasına baxmayaraq, bu, 2015-ci ildə nazirliyin topladığı vəsaitdən 103.0 mln. manat azdır. Eyni zamanda nazirlik 2015-ci ildə 2014-cü ildə olduğundan cəmi 4.6 mln. manat çox vəsait toplaya bilmişdi. Baxmayaraq ki, 2015- ci ilin sonunda manatın ikinci devalvasiyası və 2016-cı ildə manatın ABŞ dollarına nisbətən məzənnəsinin 12%-ədək aşağı düşməsi ilə əlaqədar olaraq ölkə bazarlarında məhsulların qiymətlərində xeyli artım müşahidə olunub (inflayasiyanın rəsmi elan olunan səviyyəsi 12.4% olub). Bundan əlavə ötən il dövlət büdcəsinin proqnozları neftin 1 barelinin qiymətinin 25 ABŞ dol- ları olması əsasında işlənilməsinə rəğmən il ərzində Azərbaycan neftinin dünya bazarında orta illik satış qiyməti 40 dollara yaxın olub, Vergilər Nazirliyinin xətti ilə dövlət büdcəsinə cəlb edilən vəsaitin məbləği 2015-ci ildə olduğundan 103.0 mln. manat yaxud 1.4% az olub. Belə bir vəziyyətdə 2017-ci ildə nazirliyin xətti ilə büdcəyə cəlb ediləcək vəsaitin 500.0 mln. manat artacağı real görünmür. Hətta Vergi Məcəlləsində edilən və bu ilin yanvarın 1-dən qüvvəyə minən dəyişikliklərin də bunu təmin edə biləcəyi şübhə doğurur. Təsadüfi deyil ki, elə hökumət də bu 500.0 mln. manatlıq artımın 300.0 mln. manatını büdcə layihəsi Milli Məclisin müzakirələrində olarkən əlavə edib. • Nazirliyin xətti ilə toplanan vəsaitin proqnozlaşdırılan artımının əsasən 3 vergi növünün – ƏDV, mənfəət və fiziki şəxslərin gəlir vergisi - hesabına baş verəcəyi gözlənilir ki, bu da ölkədə davam edən iqtisadi böhran şəraitində real görünmür. 2016-cı ilin proqnozları ilə müqayisədə 2017-ci ildə Vergilər Nazirliyi dövlət büdcəsinə hüquqi şəxslərin mənfəət vergisi üzrə 264.4 mln. manat, ƏDV üzrə 155.0 mln, fiziki şəxslərin gəlir vergisi üzrə 88.0
21 mln, sadələşdirilmiş vergi üzrə 44.0 mln, hüquqi şəxslərin əmlak vergisi üzrə 3.8 mln, yol vergisi üzrə 2.0 mln, mədən vergisi üzrə 0.8 mln. manat, ümumilikdə isə 558.0 mln. manat əlavə vəsait cəlb edəcəyi proqnozlaşdırılır. 2017-ci ildə Vergilər Nazirliyinin xətti ilə toplanan aksizlərin məbləğinin 14.0 mln, sair daxilolmaların isə 44.0 mln. manat azalması gözlənilir. Hüquqi şəxslərin torpaq vergisi və dövlət rüsumları üzrə proqnozlar elə 2016-cı il səviyyəsində saxlanılıb. Beləliklə, artımın əsas ağırlığı mənfəət vergisinin, ƏDV-nin və fiziki şəxslərin gəlir vergisinin üzərinə düşür. Ölkədə davam edən iqtisadi böhran üzündən son 2 ildə bir çox müəssisələrin fəaliyyətini dayandırması və iş yerlərinin bağlanması baş verməkdədir. Belə bir durumda hətta vergi inzibatçılığının artırılması və vergi hesablanması bazasının təkmilləşdirilməsi hesabına fiziki şəxslərin gəlir vergisi və hüquqi şəxslərin mənfəət vergisi üzrə belə ciddi artımlara nail olunması ağlabatan deyil. • Sadələşdirilmiş vergi üzrə büdcə daxilolmalarının artımı bu vergi üzrə ver- gitutma bazasının genişləndirilməsi ilə bağlıdır. 2017-ci ildə sadələşdirilmiş vergi üzrə büdcəyə daxilolmalar 344.0 mln. manat proqnozlaşdırılır ki, bu da 2016-cı ilin proqnozundan 44.0 mln. manat yaxud 14.7%, 2015-ci ildə qeydə alınan faktiki məbləğdən 176.0 mln. manat və ya 2 dəfə çox demək- dir. Bu tədiyə növü üzrə daxilolmaların belə sürətli artımı 2017-ci ilin yan- varın 1-dən Vergi Məcəlləsində edilən dəyişikliklər əsasında bu vergiyə cəlb edilən vergi ödəyicilərinin siyahısının genişləndirilməsi və bir sıra fəaliyyət növləri üzrə aylıq sabit vergi məbləğinin tətbiqi ilə izah olunur; • Aksiz vergisi üzrə daxilolmaların azalması hökumətin qəbul etdiyi son qərarlar baxımından ziddiyyətli görünür. Vergi Məcəlləsində edilən dəyişik- liklərə əsasən aksiz vergisinə cəlb olunan mallaırn siyahısının genişləndir- ilməsinə və bəzi mallar üzrə aksiz dərəcələrinin artırılmasına, habelə spirtli içkilərin və tütün məhsullarının satışı qaydalarında həyata keçirilən dəy- işikliklərə (dəyişikliklər bu məhsulların satışında olan gizli dövriyyənin aradan qaldırılmasına və leqallaşdırılmasına yönəlikdir) baxmayaraq, 2017-ci ildə Vergilər Nazirliyinin xətti ilə büdcəyə aksiz daxilolmalarının 14 mln. manat (habelə DGK-nın xətti ilə olan aksizlərin isə 15 mln. manat) azalması proqnozlaşdırılır. Amma nədənsə hökumət bu azalmanın dəqiq izahını verməyib; • Hüquqi şəxslərin torpaq vergisi üzrə büdcəyə daxilolmaların məbləğinin dəyişməməsi hökumətin müvafiq siyasəti ilə ziddiyyət təşkil edir. Belə ki, büdcə-vergi siyasətinin əsas istiqamətlərində “dövlət torpaqlarının Yüklə 1,56 Mb. Dostları ilə paylaş:
|