14. Cəmiyyətm sənaye və informasiya nəzəriyyələrində tksər-
vət” və “rifahT anlayışlarını izah edm.
15. Pul səanaye və informasiya cəmıyyətlərındo hansı rola
malikdir?
16. Sənaye və informasiya nəzəriyyələrində insanın təlabat
konsepsiyasmı şərh edin. Hansı səbəblərə görə təlabatm sənaye
konsepsiyası mexanistikdir?
17. İlkin, sənaye və informasiya cəmiyyətlərində msanlararası
qarşılıqlı əlaqələrinin hansı forması üstünlük təşkil edir?
18. Rəqabətin mexaniki modelini göstərin. Fərdlərin qarşılıqh
əlaqələrinin təbii modelini göstərin.
19. Bazar, məhsuldar və qarışıq istiqamətli fərdlərin həyat
prinsiplərini düzgün və qısaca ifadə edin.
20. İctimai həyatm müxtəlif sferalannda bazar və məhsuldar
istiqamətlənnin təzahürünə aid nümunələr gösrərin.
21. Yaradıcılığm davamhlığı-(X) və pul gəliri -(Y) insaııın
məqsəd fxmksiyasmm arqumentləridir. Əgər aşağıdakı insanların
məqsəd funksiyası formula ilə verilərsə insanm hansı istiqamətə
malik olduğunu müəyyənləşdirin.
❖ X dəyişəni iştirak etməyən;
❖ Y dəyişəni iştirak etməyən;
❖ Hər iki dəyişəni iştirak edən.
22. “Rasional davranış,' və “maksimumlaşmış davranış” anlayış-
lannı sənaye iqtisadiyyatımn nəzəriyyəsi çərçivəsində şərlı cdin.
23. Azadhqdan qaçmanm əsas səbəbi nədən ibarotdir? Belə
təzahürün formasına ümunələr göstərin.
24. Ənənəvi iqtisadiyyatda hansı səbəblərə görə riyazi alotlor-
dən geniş surətdə istifadə olunur?
25. Fexnerin qanununu qısa və düzgün ifadə edm. Sizin fikri-
nizcə yaradıcı əməyin informasiya məhsullarmm istehlakında
onun irəli sürdüyü fıkir doğrudurmu?
26. Sənaye və informasiya nəzəriyyələrində mövcud olan iqti-
sadi gösrəricilərin ölçülməsinə qarşı yanaşmalar bir-birindən nə
ilə forqlonir?
II FƏSİL. İNFORMASİYA İQTİSADİYYATININ
MEYDANA GƏLMƏSİ VƏ MAHİYYƏTİ
2. ]. Informasiya iqtisadiyyatmın retrospektivdə nəzəriyyasi
2.2. İnformasiya iqtisadiyyatının meydana gəlməsinin
. obyektiv şərtləri
2.3. Sənayeyə qədər, sənaye vəpostsənaye cəmiyyətinin
müqayisəl i xarakteristikası
2.4. İnformasiya termininin meydana gəiməsi
2.5. İnformasiya inqilahının mərhələləri
2.1. İnformasiya iqtisadiyyatının
retrospektivdə nəzəriyyəsi
İnkişaf etmiş ölkələrdə son onillərdə fılosoflar və sosioloqlar,
sonra isə iqtisadçılar və başqa mütəxəssislər tərəfındən yeni tip
iqtisadiyyatın müxtəlif problemləri və meylləri aktiv öyroniiir və
müzakirə edilir. Öz nisbi yeniliyi (ekspertlərin verdiyi qiymətə
görə İnformasiya İQtisadiyyatı, hətta triada ölkələrində - ABŞ,
Qərbi Avropa ölkələri, Yaponiyada - belə öz ibtidai inkişaf rnər-
hələsindədir) və yüksək yayım sürəti sayəsində bu proseslər elmı
ədəbiyyatda kompleks işıqlandırılmamış və işıqlandıra bılməzlər.
Lakin bunlar hamısı müxtəlif elmlərdə olan alimlərin diqqot mor-
kəzinə çevrilmişlər və mövcud faktiki məlumatların və nozəri el-
mi işlərin imkan verdiyi dərəcədə analizə məruz qalmışlar. Onlar
ən çox maksimal təzahür etdikləri ölkələrdə - ABŞ-da və Qərbi
Avropa dövlətlərində öyrənilirlər.
İnformasiya iqtisadiyyatı (İİ) nəzəriyyəsində, hazırda onun də-
rindən öyrənilməsinə əhəmiyyətli töhfə venmş nısbətən az iqti-
sadçıya təsadüf etmək olar. Bu sahədə ən çox dərc edilmiş vo
məşhur olanlar fılosof və sosioloqlar D.Bellin, U.Dayzardamn,
E.Masurdanın, O.Tofflerin, M.Xaydeggerin, K.Errounun, J.Ellyu-
lun, K.Yaspersin işləri dərc edilmiş və məşhurdur.
İnformasiya iqtisadiyyatı salıəsmdə xarici və mılli elmi təfəkkü-
rün vəziyyətinin təhlili göstərir ki, onun nəzəriyyəsinm osasiannın
mövcud tədqiqatianna baxmayaraq, minimum iki, Öz araiannda
əiaqəsi oian əhəmiyyətii səbəbiərə görə bu tıp təsərrüfatın
kompleks, məntiqi baxımdan əiaqəiəndirilmiş, universal konsepsi-
yasının yaradıiması haqqmda danışmaq həiə tezdir. Bırincı, aniayı-
şm özü hələ fövqaladə dərəcədə yenidir və öz ilkm təşəkkül mor-
hələsindədir. İkincisi, bütün mövcud rəylər sosial-iqtisadi ınkışaf,
siyasi quruiuş, mədənı ənənəiərinin səvıyyəsinə göro miiqayisə
edilə bilən bir neçə öikənin təcrübəsinin öyrənıiməsi əsasmda
ediimişdir. Misai üçün Azərbaycanda İİ-nin həm bir anlayış kimi,
həm də onun nəzəri-dərki baxımmdan öz ibtidai mərhəiəsindədir.
Bununla beiə hazırda həm İİ-ı nəzəriyyəsində, ham tocrübo-
sində kifayət qədər inkişafa əsasən Triada öikələrındə təsadüf et-
mək oiar.
İİ-ı nəzəriyyəsində xronoioji oiaraq və əsas mərhəiəni ayır-
maq olar.
I. XX yüzilliyin informasiya 30-50-ci illərində: eİmin müxtəlif
sahlərində oian mütəxəssisiər tərəfmdən eim sənayesinin sürətii m-
kişafi ilə bağlı oian ictimai istehsahn ayn-ayn aspektlərində apanian
tədqiqatdır. İİ-nin konsepsiyasmın formaiaşması üçün informasiya
iqtisadiyyatı sahəsində işlər böyük əhəmiyyət kəsb etınişdir:
II. 60-70-ci illər. İİ-nın sözün həqiqi mənasında yaranması
dövrü və onun bazasında postsənaye cəmiyyətınin foraıaiaşması:
topianmış faktiki materialın fıiosoflar tərəfındən dərk ediimosi,
yeni hadisənin inkişafında mühüm qanunauyğunluqların və
meyilərin üzə çıxarılması:
III.
80-90-cı illər. Yeni tip iqtısadiyyatın qabaqcıi öikələrdə
intensiv inkişaf dorü və nıüvafıq olaraq həm fılosoflann, həm də
iqtisadiyyatçıiann işlərinin nəşrinın artınlınası.
Fəisəfı asrektdə It-nm nəzəriyy'əsinin inkişafında göstəriİən döv-
riləşdiriiməsinə xüsusinin ardıcıi surətdə cəmiyyətə və ycnidən baş-
qa, daha yüksək səviyyədə xüsusiyə keçməsi kimi baxmaq oiar.
XX əsrin ortasına qədər, yəni birinci m ərhələdə alim iər tə-
rəim dən fundamentai konsepsiyalar əsasiandırılmışdır. Bunlar
Dostları ilə paylaş: |