A. M. Allahverdiyev m.İ. Bağirova

6.4.2. Alaninamintransferaza
Alaninamintransferazaya  (ALT)  qlutamatpinivattransamina- 
za  da  deyilir.  Bu  fermentin  kataliz  etdiyi  reaksiya  nəticəsində 
alaninin  amin qrupu  a-ketoqlutar turşusu  moiekuluna  keçirilir; 
bu  zaman  piroüzüm  və  qlutamin  turşulan  əm elə  gəlir.  Reak­
siya dönər olduğuna görə, əks-istiqamətdə  də gedə bilir. Yə'ni, 
bu  fermentin  katalizatorluğu  şəraitində  qlutamin  turşusu  amin 
qrupunu  alanin  sintezinə  de  serf  edə  bilir  (piroüzüm  turşu- 
sundan  istifadə  edilməklə).  Beləlikle,  ALT  həm   qlutamm  tur- 
şusundan, həm  də alanindən amin qrupunu ayıra bilir.
Normal gÖstəriciiəri:
5-30V və ya 0,68 mmol/(saat-L)
Artmasına səbəb olan hallar:
Aspartatamintransferazanm artmasına sebəb olan amillər
İnfeksiya m ənşəli mononukleoz
Miokard infarktı
Keskin hepatitlər
Salisil preparatlarının istifadesi
Azalmasına səbəb olan  hallar:
Aspartatamintransferazanın azalması  ile eynidir.
6.5. TURŞ FOSFATAZA
Turş  fosfataza  prostat  vezisində,  eritrositlərdə,  trombosit- 
lərdə,  mononuklear  faqositlər  sisteminin  hüceyrələrində  və 
böyrəkJərdə  geniş  yayılmışdır.  Adı  çəkilen  hüceyrə  və  orqan- 
larda bu fermentin izofermentləri də olur.
Normal göstəricisi:  analiz metoduna görə ferqli olur: 
Bodanskiyə görə 0,1-0,55  V;  Siqaraa görə 0,1-0,63  V. 
Artmasına səbəb olan  hallar:
Qaraciyərin m üxtəlif xəstəlikləri 
Kəskin böyrək xəstəlikləri 
Prostat vəzisinin karsinoması 
Prostat vəzisinin infarktı 
Prostat vəzisinin travmalan 
Gauşer xəstəliyi

---

Bə'zi trombositozlu xəstələr
Retikuloendotelial sistemin xəstəlikləri
Hemolitik krizlər
Hipeq>aratiroidizm
Mieloma
Leykozlar
Turş fosfatazanm azalmasının klinik əhəm iyyəti yoxdur
6
.
6
. LİPAZA
Lipaza  fermenti m ə'dəaltı  vəzidə  sintez  ediiir;  buradan  pan- 
kreas  şiresinin tərkibində vəzinin axacağı vasitəsilə 
12-banTiaq 
bağırsağa  ifraz  edilir.  Bu  ferment  triqÜseridləri  hidroliz  reak- 
siyası  vasitesilə  qliserinə  və  piy  (yağ)  turşulanna  parçaİayır. 
Qamn  lipaza aktivliyi yüksək olraur.  Lakın pankreatit xəstəliyi 
zamanı qanda bu  fermentin fealiığı  kəskin  surətdə  artır;  adətən 
pankreatit  zamanı  amilazadan  fərqli  oiaraq,  lipazanm  aktivliyi 
uzun  m üddət yüksək səviyyədə qalır.
N orm al göstəricUəri:
0,2-1,5  V/ml
Artmasına səbəb olan hallar;
Pankreatitin kəskin forması
M üxtəlif səbəblər nəticəsində (daş ve ya dərman preparatlan- 
nm tə'siri ilə baş verən spazm) panİcreas axacağınm tıxanması 
Deşilmiş peptik xora 
M ə'dəaltı vəzinin karsinoması
6.7. XOLtNESTERAZA
İnsan qanında xolinesterazanın 
2
  növü olur: 
1
)  asetilxolines- 
teraza və  ya  həqiqi  xolinesteraza — eritrositiərdə, 
2
)  xolİneste- 
raza və  ya psevdoxolinesteraza  ise  qan  serumunda  aşkar edilir. 
Qan  serumunda  rast  gəlinən  xolinesteraza  əsasən  qaraciyərdə 
sintez edilir.  H ər iki  ferment xolinin efırlərini  xolinə  və  müva- 
fıq  turşuya  hidroliz  edir,  lakin  bu  fermentlər bir-birindən  tə'sir 
spesifıkliyine görə  fərqlenir.  Belə  ki,  asetilxolinesteraza yalnız 
asetilxolinə  hidrolitik tə'sir  göstərə  bilir,  xolinesteraza  ise  ase-

---

tilxolindən əlavə, butirilxolini də parçalayır.  Sinir toxumasında 
və  orqanizmin  digər  toxumaiannda  xoiinesterazanm  aktivliyi- 
nin  m üəyyenləşdirilm əsi  vegetativ  və  somatik  sinir  sisteminin 
xolinergik şö'bələrinin fəallığı  haqqmda mühakimə yürütm əyə 
imkan verir.
Vormal göstəriciləri:
Plazmada:  7-19 V/L 
Eritrositlərdə:  0,65-1,3 V/L 
Artmasma  səbəb olan  haüar:
Hepatit
Sirrozun assitli forması 
Metastatik karsinoma 
Mexaniki sanlıq 
Ü rək çatışmazlığı
Serum albumininin azalmasma səbəb olan hallar 
İnfeksiya m ənşəli dermatomiozit 
Kəskin miokard infarktı 
Aza!masma səb əb  olan hallar:
Tay-Saks xəstəliyinin genlərinin heteroziqot daşıyıcılan
6.8. LAKTATDEHİDROGENAZA
Laktatdehidrogenaza  (LDH) — qlikoliz prosesində  dönər re- 
aksiya  üzrə  L-süd  turşusunun  piroüzüm  turşusuna  (və  əksinə) 
çevriiməsini kataliz  edən  feraıentdir.  Bu  fermentin  katalizator- 
luğu  şəraitində  gedən  reaksiya  zamanı  hidrogen  donoru  flınk- 
siyasım  NAD  yerinə  yetirir.  Ferment  insan  orqanizmində  oİ- 
duqca  geniş  yayılmışdır.  Bu  fermentə  m üxtelif orqan  və  toxu- 
m alann  tərkibində  rast  gəlinir.  Ə gər  orqanları  LDH-nin  fəal- 
lığmm  azalmasma  görə  sıraya  düzsək,  belə  siyahı  almar:  böy-
rəkldr,  ürək,  skelet  dzəldləri,  md'dsaltı  vəzi,  dalaq,  qaraciysr, 
ağciydr,  qan serumu.
Qan  serumunda  iaktatdehidrogenaza  aktivliyinə  malik  olan
5  izoferment  aşkar  edilmişdir  (LDH„  LDH
2
, 
L D H
3
,  
LDH
4
, 
LDHj).  M üəyyən  edilmişdir  ki,  qan  serumnna  LDH,  əsasən 
ürək əzəlesindən, LDH
5
 
qaraciyərdən keçir.

---

Normal göstəriciləri:
20-220 V/L
Artmasina  səbəb olan hallar:
Virus hepatitləri 
Qaraciyər sirrozu'
M üxtəlif səbəblərdən baş veren şoklar
Hipoksiya
Böyrək xəstəlikləri
Ağciyər infarktı
Əzələ xəstəlikləri
Hipertermiya
Mexaniki sanlıqlar
Anadangəlmə ürək qüsurlan
Kəskin miokard infarktı
Dermatomiozit
Kəskin revmatik kardit
Kəskin pankreatit
Proqressiv əzələ distrofıyası
Pnevmoniya
Eritroblastoz
Ə zələ zədelənm ələri (cərrahi ve s.)
Meqaloblastik anemiya 
Hemolitik anemiya 
Limfoma
Orağabənzer hüceyrəli anemiya 
Spirtli içkilər 
Narkotik analgetiklər
SulfanÜamidlərin və digər dərman preparatlanm n tə'siri 
Elektrik zədələri və termik yamqlar 
Ham iiəlik 
G ərgin fıziki em ək
LDH-nin fəallığmın azalmasınm klinİk əhəm iyyəti yoxdur.
6.8.1. Laktatdehİdrogenazanın izofermentləri
Laktatdehidrogenaza  tetramer  struktıırİu 
2
:ülaldır.  Bu  fer- 
mentin  m üxtəlif  izofennentlərinin  moİekulunda 
2
  növ  proto-

---