A. Mirzayev, A. Sotvoldiyev mashinasozlik texnologiyasi

8.6-rasm. Qutisimon detallami teshiklariga ishlov berish jarayonida kesuvchi asbobni yo‘naltirish usullari:
a) old yo‘naltirgichii; b) orqa yo‘naltirgichli; v) old va orqa yo‘naltirgichli


Bu dastgohlarda parmalash, zenkerlash, razvyortkalash, rezba ochish va boshqa ishlami ham amalga oshirish imkoniyati


66
mavjud. Bundan tashqari, bu dastgohlarda bir necha tomonidan bitta^olatni (holatni) o‘zida yoki bir necha holatda ishlov berishi mumkin. Agarda qutisimon Detaining bir necha devorlari bo‘yicha tayyorlanadigan teshiklami o‘qdoshligini ta’minlash talab qilinsa u holda bu devorlardagi teshiklarga bir oiishda ishlov beriladi. Masalan, to‘rtta teshikni zenkerlar yordamida maxsus kengaytirish dastgohida ishlov berish 8.7-rasmda keltirilgan, bunda kesish asboblari maxsus konduktor vtulkaiai'i yordamida yo‘naltiriladi.
Qutisimon detallarini asosiy teshiklarining oxirgi mexanik ishlashda yupqa qatlamni yo‘nib kengaytirib ichki yuzalariiv jilvirlash, xoninglash va roliklar yordamida teshikni kengaytirii ishlash usullaridan foydalaniladi.
Cho‘yandan tayyorlangan qutisimon detallarni asosiv teshiklarining aniqligini ta’minlash uchun olmosli keskich!.;- yordamida kengaytiriladi. Bu ishlov berish turi yuqori tezlikd (0,03-0,1 mm/ob) amalga oshiriladi.
Suniy materiallar (kubanit, geksonit va boshqa) b-U,< ta’minlangan kesuvchi asboblar yordamida yo‘n;t kengaytirishda yuqori unumdorlikka erishish mumkin, chunk i be holda kesish tezligi 10 m/s dan 13 m/s gacha bo" 1ishi mumkir. Yo‘nib kengaytirish ishlari yupqa qatlamda yo‘nib kengaytirish uchun rno'Jjallangan bir yoki ko'p shpindelii dastgohlarda olib boriladi.


8.7-rasm. To'rtta teshikni zenkedar yordamida maxsus kengaytirish dastgohida ishlov berish.


67
Po4atdan tayyorlangan qutisimon detallarning asosiy teshiklarini yupqa qatlamda yo‘nib kengaytirishdan ko‘ra ichki yuzalarini jilvirlash usullari urrnmli hisoblanadi. Ichki yuzalami jilvirlashda detal maxsus moslamaga o‘matiladi va u aylanma harakat qiladi. Diametri 150 mm dan katta teshiklami jilvirlashda planetar jilvirlash usulidan foydalaniladi. Bunda detal qo‘zg‘almas qilib mahkamlanadi, jilvir toshi esa ishlov berilayotgan yuza bo‘yicha shpindel o‘qi atrofida aylanib shpindel bilan birga planetar harakatni amalga oshiradi.
Xoninglash jarayonida ikki tomonidan siqib mahkamlangan abraziv toshlar yuqori geometrik aniqlikni ta’minlash bilan birga yuza tozaligini (g‘adir-budirlik.) ham yuqori bo‘lishini ta’minlaydi. Xoninglash bir yoki ko‘p shpindelli dastgohlarda sovutish-moylash suyuqliklarini keng qoilagan holda bajariladi, bu yerda xon kallagi teshikdan to‘la chiqmaydi. Xoninglash usuli bilan ichki yonuv dvigatellarining teshiklari, tokarlik dastgohlarining orqa babkasini pinol osti teshigi va shunga o‘xshash yuqori aniqlik talab etiladigan teshiklarga ishlov berishda foydalaniladi.