|
Academic Research in Educational Sciences volume 2Academic Research in Educational Sciencesetnik-psixologiya-va-milliy-psixologik-qiyofaAcademic Research in Educational Sciences
VOLUME 2 | ISSUE 12 | 2021
ISSN: 2181-1385
Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723
Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89
DOI: 10.24412/2181-1385-2021-12-1262-1270
Google Scholar
Scientific Library of Uzbekistan
Academic Research, Uzbekistan 1268 www.ares.uz
O’rta Osiyoda kichik-kichik o’ziga mustaqil bo’lgan xonliklarning mavjudligi,
yirik birlashgan hokimiyat tomonidan mamlakat miqyosida ma’muriy, xujalik
ishlarini rejali rivojlantirilmasligi, natijasida, kup yirik xo’jalik ishlari - kanal qazib
suv chiqarish, ariqlarni tozalash, machit va boshqa binolarni qurish, hosilni yig’ib-
terib olish va shunga o’xshash ko’pchilik mehnatini talab qiladigan ishlarni xalq o’zi
“xashar” yordamida bajargan. Shuning uchun mahallada va qo’shnilar orasida bo’lib
turadigan xasharlarga chiqish har bir keksayu yoshning muqaddas burchi
hisoblangan. Milliy harakterni xalq o’zida namoyon etadi. Lekin millat harakteri
ayrim shaxslar harakterining oddiy yig’indisi emas. U ommaviy fenomen sifatida,
individual harakterlarning umumiy bo’lgan xislatlari ijtimoiy jihatidan qayta ishlanib,
yangi, maxsus sifatga aylangan vaqtda tarkib topib namoyon bo’ladi. Masalan, xor
ovozi xech bir xor qatnashchisining ovoziga o’xshamaganidek, milliy harakter ham
birorta millat vakilining harakteriga o’xshamaydi yoki millat harakteri hyech bir
millat vakilida tulaligicha aks etmaydi.
Milliy harakter o’zgarmas, turgun narsa ham emas. U tarix maxsuli. Shuning
uchun ham uni vujudga keltirgan tarixiy, ijtimoiy -iqtisodiy sharoitlarning o’zgarishi
bilan u ham ma’lum darajada o’zgaradi, xatto bir ijtimoiy tizimning o’zida ham u
ayrim xislatlarni yo’qotib, yangi xislatlarni paydo qilib turishi mumkin.
“XIX asr boshlarida deb yozadi I.Kon, - nemislarni amaliy faoliyatga
layoqatsiz, faqat falsafaga, musiqa va nazmga moyil bo’lgan, texnikani o’rganishga
uquvsiz, kam harakat xalq, deb xisoblashgan (bu fikrga ularning o’zlari ham
kushilishgan). Germaniyada sanoat to’ntarilishi bo’lishi bilan, bu stereotip tushuncha
ishonchsiz anaxronizmga aylanib qoldi”. Lekin bundan ijtimoiy-iqtisodiy
o’zgarishlar milliy harakterning barcha xislatlarini o’zgartirib yuboradi, deb xulosa
qilmaslik kerak. Uning ayrim xislatlari nisbatan barqaror bo’lib, yangi ijtimoiy
sharoitlarda ham o’z vorisligini yuqotmaydi ular. Keyingi avlodlarga o’tishi,
ajdodlarning moddiy va ma’naviy merosini o’zlashtirib olishligi uchun xizmat qiladi.
XULOSA
Tarix - avlodlarning birini o’rniga ikkinchisining kelishidan iboratdir. Ularning
har biri avvalgi avlodlar qoldirgan barcha materiallaridan, boyliklaridan, ishlab
chikaruvchi kuchlardan foydalanadi. Natijada avlodlararo vorislik paydo bo’ladi.
Milliy udumlar umuminsoniy qadriyatlar bilan bog’lanib ketgan. Milliy harakter
umumbashariy xususiyatlarga zid bo’lmaydi. Shuning uchun ham uni boshqa millat
va elatlar harakteridan ajratib quyishi yoki qarama-qarshi quyish mumkin emas. Har
|
|
|