64
Motivləşmə idmançının tələblərinə əsaslanmalı, strateji,
taktiki və texniki məqsədlərə tabe edilməli və konkret əməllərdə
öz əksini tapmalıdır.
Burada idmançını yüksək naliyyətlər qazanmaq məqsədilə
fasiləsiz olaraq məşqetmə prosesinə təhrik edən motivlər
nəzərdən keçirilir. İdmançı, idman yolunu hansı məsafəsində
olursa olsun onun qarşısında həmişə uzaq və çoxillik, yüksək
səviyyəli prespektiv məqsədlərin qoyulması zəruridir.
Gələcək üçün məqsəd gündəlik məşqetmə məqsədləri üçün
əsas tutulduqda, idman təkmilləşməsinin hər hansı bir
mərhələsində, işin keyfiyyətli görülməsi üçün şərait yaradır.
Həmən məqsədlərin mərhələlərlə əldə edilməsi idmançının mətin,
sakit və inamlı vəziyyətini təmin edir. Gələcək üçün nəzərdə
tutulan məqsəd, idmançıya indiki və gələcək motivlər arasındakı
fərqi başa düşməyə kömək edir. Yüksək idman göstəricilərinin
yaratdığı fərəh hissləri idmançını ani sevinclərdən qorumağa
imkan verir.
İdman şöhrəti və ona istinad edilməsi, məşqetmə prosesinin
motivləşmə sturukturunu möhkəmləndirir. Şöhrətlə bağlı müsbət
amillərin inkişaf
etdirilməsi, bu şöhrətin yayılmasına kömək edir.
Məşqçi öz fəaliyyətində həvəsləndirmə və cəzalandırma
tədbirlərinə əl atmadan keçinə bilməz. Həvəsləndirmə və
cəzalandırmanın səmərəsi, onların ədalətliliyi, gücü vaxtında
edilməsi, forması, idmançı və məşqçinin fərdi xüsusiyyətləri,
idrəetmənin üslubu və s. ilə təyin edilir. Sözlə həvəsləndirmə,
sadə görünsə də təsirlidir. Xeyirxah sözlər demək, vaxtında
əsaslandırılmış tərif, idmançıya yeni güc verir. Həvəsləndirmə,
fərmanlardan,
nişanlardan,
jetonlardan,
medallar
və
mükafatlardan, eləcə də təşkil olunmuş səfərlərdən istifadə oluna
bilər. Həvəsləndirmə idmanda uzunmüddətli marağın və yüksək
fəallığın qorunmasında etibarlı stimul hesab olunur.
Kollektivdə qərarların qəbulunda idmançıların iştirak etməsi,
onların fəallığını artırır, idmanla bağlı problemlərin dərindən
anlaşılamsını
təmin
edir.
Məşqetmənin
emosionallığın
65
yüksəltmək, idmançının motivi üçün tək halda, yaxud qrup
halında keçirilən məşqlərdən geniş istifadə olunur.
Elə etmək lazımdır ki, məşqlərdən zövq almaq mümkün
olsun. Buna görə də hər bir məşqçi emosionallıq baxımından kçik
yarış adlandırırlar. Keçirilən yarışlarda belə bu rolu yerinə yetirir.
Məşqetmənin emosionallığını artırmaq üçün xüsusi musiqi
proqramlarına da müraciət olunur.
İdmançıların arzularına müvafiq olaraq yeni plastinkalar əldə
edilir. İdmançıların arzusu nəzərə alınmalıdır.
Məşqetmə prosesində fəallıq göstərərk, güclü motivlərə malik
olmaq, məşqçi şəxsiyyəti ilə bilavasitə əlaqədardır.
Məşqçi aşağıdakı xüsusiyyətlərə malik olmalıdır:
İdmançılarla ünsiyyəti adi insani normalar əsasında qurmaq,
həm kamil, məsləhətçi, yaxın yoldaş olmaq, mülayim və kəskin
xarakter göstərmək, işdə güzəştə, adamların alçaldılmasına,
təhqirinə, qeyri-adi gərginliyə yol verməmək.
İradəlilik, təçkilatçılıq, icraçılıq, əməksevərlik, mütəşəkkillik,
məqsədyönlülük məsələlərdə nümunə olmaq. Bütün idmançılara
münasibətdə tələbkarlıq və hörmət göstərməkdə eyni səviyyədə
olmalı.
Məşqetmə prosesində idmançı motivi elə bir sınaq daşıyır ki,
bununla məşqçinin ustalığı yoxlanılır.
Yüksək səviyyəli məşqçi o,
adama deyilir ki, idmançılarına son imkanlarınadək işlətməyi
bacarır və eyni zamanda, qarşılıqlı xoş münasibətlərin
qorunmasına səy edir.
İdman insanlara sevinc, naliyyət qazananlara isə xoşbəxtlik
gətirir. Bu mübarizə və qələbə xoşbəxtliyi, özünəqiymət və şöhrət
hissləri, özünün və başqalarının qarşısında vəzifələrini yerinə
yetirmək, idman uğuru və həyat müvəffəqiyyətləri, ictimai
qiymət və vətənpərvərlik hissləri deməkdir.
Fiziki tapşırıqların icrasında fizioloji amillərlə yanaşı,
psixoloji amillərdə nəzərə alınır. Ən sadə şəkildə bu, konkret
həcm və intensivliyi malik olan məşqetmə icrasında həyata
keçirilir.