Agjencia për mbrojtjen e mjedisit të kosovëS
Yüklə 2,16 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Instituti për Planifikim Hapësinor
- 1.3.5. Struktura e popullësisë sipas moshës dhe gjinisë
Plani Hapësinor për Parkun Kombëtar “Bjeshkët e Nemuna”
Instituti për Planifikim Hapësinor
31 → Vendbanimet brenda dhe në afërsi të Parkut (Bufer zona)
Gjatë periudhës 1971 – 1981, krahas rënies së natalitetit, bie dukshëm edhe mortaliteti, e me këtë zvogëlohet edhe shtimi natyror i popullsisë. Përkundër zvogëlimit, shkalla e natalitetit mbetet ende shumë e lartë (rreth 37.7 8 promil), ndërsa rënia rapide e mortalitetit ndikoi që shtimi natyror dhe rritja e përgjithshme e popullsisë në hapësirën e kësaj ane të mbetet e lartë. Pas viteve të 90-ta, ndodhë një thyerje e madhe lidhur me natalitetin, kur shkalla e natalitetit zbret deri në rreth 20 promil në vitet 1995 – 1996, ndërsa shtimi natyror rreth 16 promil. Kjo thyerje ndodh si pasojë e rrethanave të vështira socio-ekonomike dhe politike që ishin krijuar. Gjatë vitit 2011, në komunat Pejë, Deçan, Gjakovë, Istog dhe Junik janë shënuar 5010 lindje 9
dhe 1240 vdekje 10
. Shkalla e natalitetit në komunat e lartpërmendura është 18 promil apo 1.8%. Shkalla e mortalitetit është 4 promil apo 0.44%, ndërsa shtimi natyror është 13.6 promil apo 1.3%. 1.3.5. Struktura e popullësisë sipas moshës dhe gjinisë Vendbanimet brenda Parkut Kombëtar “Bjeshkët e Nemuna” në aspektin e zhvillimit demografik kanë veçoritë e saj edhe në përbërjen e popullsisë sipas moshës dhe gjinisë. Në këto struktura kanë ndikuar shumë faktorë demografik dhe socio- ekonomik dhe janë krijuar shumë karakteristika dhe efekte të tjera në zhvillimin demografik. Mosha 0 – 19 vjeç përfaqësohet me 35%, mosha 20 – 64 vjeq merr pjesë më 57 %, dhe grup mosha mbi 65 vjeç me pjesëmarrje më të vogël (8%) të popullsisë së përgjithshme.
8 R. Çavolli, Gjeografia regjionale e Kosovës, Enti i Teksteve dhe i Mjeteve Mësimore i Kosovës, Prishtinë 1997, f. 267. 9 ASK, Statistikat e lindjeve në Kosovë, 2011. 10 ASK, Statistikat e vdekjeve në Kosovë, 2011.
Sa i përket dallimeve gjinore, ekziston një deballanc shumë i vogël gjinor, ku popullsia femërore dominon me 50.8 %, në krahasim, me popullsinë mashkullore (49.2%). Në aspektin etnik vendbanimet brenda Parkut Kombëtar “Bjeshkët e Nemuna”, kanë një popullsi mjaft homogjene ku 97.5 % (2011) e popullsisë janë shqiptarë, kurse pakicat tjera janë egjiptian etj. Sa i përket popullsisë sipas religjionit, 99.8% e popullsisë i takojnë religjionit Islam.
Fillimi i shekullit XX e gjen Kosovën me mbeturina të bollshme të shoqërisë feudale në shumë segmente të jetës familjare dhe prodhuese. Pas tërheqjes së Turqisë në vitin 1912, gjendja e përgjithshme në Kosovë dhe, rreth saj, jo vetëm që nuk ndryshojë, por sikur u keqësua edhe më shumë nga okupimi serb, Marrëdhëniet feudalo-çifligare nuk u suprimuan. Pushteti i instaluar serb ua morri tokën agallarëve dhe bejlerëve, por nuk ua dha fshatareve të varfër shqiptarë. Ky pushtet, në kuadër të politikës kolonizuese, që e zbatoi anembanë Kosovës, këtë tokë ua ndau kolonëve serb
11 Gjendje të njëjtë kishte edhe Rrafshi i Dukagjinit, dhe kjo gjendje nuk ndryshoi as pas Luftës së Dytë botërore. Një zhvillim inicial fillon pas viteve të 60-ta, por deri në përfundim të shekullit XX zhvillimi ekonomik dhe shoqëror në rrafshin e Dukagjinit sikurse edhe në tërë Kosovën karakterizohej me tri probleme të mëdha: struktura jo e volitshme ekonomike, aftësia e dobët akumuluese dhe papunësia. Në vitet e 80-ta dhe të 90-ta, rrafshi i Dukagjinit sikurse edhe tërë Kosova u shndërrua në koloni dhe zonë të okupimit klasik serb. .
Krahas këtyre rrethanave të zhvillimit ekonomik edhe struktura ekonomike në hapësirën e kësaj ane ka karakteristikat e veta. 1.3.7. Popullësia bujqësore-blegtorale dhe karakteristikat e saj 12 Hapësira gjeografike e kësaj ane e në veçanti edhe regjioni i grykës së Rugovës, menjëherë pas Luftës së Dytë Botërore trashëgoi një përqindje të lartë të popullësisë bujqësore-blegtorale, si pasojë e lënies krejtësisht pasdore të zhvillimit ekonomik dhe shoqëror. Në periudhën e pas Luftës së Dytë Botërore kalimi i popullësisë bujqësore-blegtorale në veprimtari jo bujqësore-blegtorale vazhdimisht rritej, gjë që është ligjësi e përgjithshme në kuadër të zhvillimit ekonomik. Transferimi i popullsisë nga bujqësia dhe të shumtën edhe nga fshati në veprimtari jo bujqësore dhe në qytet zhvillohej në mënyrë të drejtpërdrejtë, pa përgatitje profesionale dhe arsimore, në një anë, dhe në mënyrë indirekte, përmes shkollimit të gjeneratës së re dhe të ndryshimit të pozitës socio-ekonomike të popullsisë, në anën tjetër.
11 H. Islami, Studime demografike, 100 vjet të zhvillimit demografik të Kosovës, Prishtinë, 2008. 12 Sqarim: Të gjitha shifrat dhe përqindjet deri në vitin 1981 janë marrë nga, Burimi: Komunat e KSAK më 1987, Enti krahinor i statistikës, Prishtinë, 1989. Yüklə 2,16 Mb. Dostları ilə paylaş:
|