Aktlar toplusu
Yüklə 3,38 Mb. Pdf görüntüsü
|
AVROPADA TƏHLÜKƏStZLtK VƏ ƏMƏKDAŞLIĞA DAİR MÜŞAVİRƏ 9-10 iyul 1992-ci il larixli Helsinki Zirvə Görüşü 1992-ci il Helsinki Sənədi DƏYİŞİKLİKLƏR DÖVRÜNÜN ÇAĞIRIŞI (Çıxarı*) HELSİNKİ ZİRVƏ GÖRÜŞÜNÜN BƏYANNAMƏSİ II MİLLİ AZLIQLARIN İŞLƏRİ ÜZRƏ ATƏM-İN ALİ KOMİSSARI 1) İştirakçı dövlətlər milli azlıqların işləri üzər Ali komissar vəzifəsini təsis etmək haqqında qərar qəbul edirlər. Mandat
2) Ali komissar KSDL-in nəzdində fəaliyyət göstərəcək və beləliklə də, münaqişələrin qarşısının miimkün qədər ən erəkən mərhələdə alınmasına kömək edəcəkdir. 3) Ali komissar "erkən qabaqlama"nı, müvafiq hallarda isə milli azlıqların problemləri ilə bağlı olan və erkən qabaqlama mərhələsindən hələlik çıxmayan, ancaq Ali komissarın mülahizəsinə görə, ATƏM bölgəsində sülhə, sabitliyə, yaxud iştirakçı dövlətlər arasındakı münasibətlərə toxunan potensial münaqişəyə çevrilə bilən və Şuranın, yaxud KSDL-in diqqət və təsirlərini tələb edən gərgin vəziyyətlər barəsində "təcili horəkətlər”i mümkün qədər erkən mərhələdə təmin edəcəkdir. 4) Ali komissar ATƏM-də qəbul edilmiş prinsip və öhdəliklərinə əsaslanan bu mandat çərçivəsində işi məxfi aparacaq və bilavasitə belə gərgin vəziyyətlərə cəlb edilmiş bütün tərəflərdən asılı olmayaraq hərəkət edəcəkdir. (5a) Ali komissar vətəndaşı olduğu dövlətdə, yaxud daimi yaşadığı ərazidə milli azlıqlarla bağlı yaranan, mənsub olduğu milli azlıqlara toxunan problemlərə, haqqında söhbət gedən dövlət də daxil olmaqla, bilavasitə əlaqəli bütün tərəflərin yalnız razılığı olduqda baxacaqdır. (5b) Ali komissar mütəşəkkil terrorçuluq hərəkətləri ilə bağlı olan vəziyyətlərdə milli azlıqların məsələsinə baxmayacaqdır. (5c) Ali komissar həmçinin, bu və ya digər milli azlıqlara mənsub şəxslər barəsində ATƏM üzrə öhdəliklərin pozulmasına baxmayacaqdır. (6) Bu və ya digər vəziyyət gözdən keçirilərkən onu yoluna qoymaq məqsədilə Ali komissar demokratik və beynəlxalq vasitələrin mövcudluğunu, eləcə də, əlaqədar tərəflərin onlardan istifadə etməsini tam ölçüdə nəzərə alacaqdır. (7) milli azlıqlara dair konkret məsələ KSDL-in nəzərinə çatdırıldığı hallarda Ali komissarın həmin məsələnin baxılmasına qoşulması üçün KSDL-dən müvafiq xahiş ilə mandat tələb olunur. Erkən qabaqlama (11) Ali komissar: t l l a ; milli azlıqların məsələləri üzrə məlumatı haqqında aşağıda (Əlavənin (23) - (25) bəndlərinə bax) danışılan qaynaqlardan toplayacaq və alacaq; (11 b) mümkün qədər ən erkən mərhələdə bilavasitə maraqlı tərəflərin roluna, gərginliyin xarakterinə və onunla bağlı son hadisələrə, həmçinin, mümkün olduqda, ATƏM bölgəsində sülh və sabitlik üçün potnesial nəticələrə qiymət verilməsini həyata keçirəcək; 34 (1 lc) bu məqsədlə, milli azlıqların durumuna dair qaynaqdan məlumat almaq üçün(17)-ci bəndə və Əlavənin (27) - (30)-cu bəndlərinə uyğun olaraq, iştirakçı dövlətlərdən hər hansı birinə gəlmək və (25)-ci bəndin müddəalarını nəzərə almaqla bilavasitə maraqlı tərəflərlə şəxsən əlaqəyə girmək imkanına malik olacaqdır. (12) İştirakçı dövlətə gəldiyi zaman, bilavasitə iştirakçıların özlərindən məlumat alarkən Ali komissar tərəflərlə müvafiq masaləri müzakirə edə bilər və zəruri halda isə tərəflərin arasında dialoqa, etimad və əməkdaşlığın möhkəmlənməsinə köməklik göstərə bilər. Erkən qabnaqlamanın təmin edilməsi (13) Müvafiq tərəflərlə məlumat mübadiləsi və əlaqələr əsasında Ali komissar potensial münaqişə təhlükəsinin mövcudluğu ((3)-cü bənddə ifadə edildiyi kimi) nəticəsinə gələrsə, o fəaliyyətdə olan Sədr tərəfindən operativ surətdə KSDL-ə verilən erkən qabaqlama ilə çıxış edə bilər. (14) Fəaliyyətdə olan Sədr bu erkən qabaqlamanı KSDL-in sonrakı görüşünün gündəliyinə daxil edir. Dövlətlərdən hər hansı biri belə qabaqlama- nın operativ surətdə məsləhətləşməni tələb etdiyi qərarına gələrsə, o. Şuranın Berlin görüşü nəticələrinin Xülasəsinin 2-ci Əlavəsində ("Fövqəladə mexanizm") ifadə edilən proseduraya müraciət edə bilər. (15) Ali komissar erkən qabaqlamaya müraciətinin səbəblərini KSDL-ə izah edir. Təcili hərəkətlər (16) Ali komissar KSDL tərəfindən təsdiq edilən mandata uyğun olaraq mümkün həllərin axtarılması məqsədilə maraqlı tərəflərlə gələcək əlaqələri qurmaq və daha ətraflı məsləhətləşmələr aparmaq üçün ona səlahiyyət verilməsini məsləhət görə bilər. KSDL müvafiq qərar qəbul edə bilər. (17) Milli azlıqlarla bağlı gərgin vəziyyəti müzakirə elmək məqsədilə iştirakçı dövlətlərdən hər hansı birinə səfərə çıxana qədər Ali komissar fəaliyyətdə olan Sədr ilə məslhəlləşmə aparır. Fəaliyyətdə olan Sədr müvafiq iştirakçı dövlət (dövlətlər) ilə məxfi qaydada məsləhətləşir, həmçinin daha geniş məsləhətləşmə apara bilər. (18) Ali komissar iştirakçı dövlətə səfərdən sonra müəyyən edilən faktlar və həmin konkret məsələlərin həlli üzrə işin gedişi haqqında fəaliyyətdə olan Sədrə çox məxfi hesabat təqdim edir. (19) Ali komissar bu və ya digər konkret məsələ üzərində işini bitirdikdən sonra müəyyənləşdirdiyi faktlar, nəticələr və yekunlar haqqında fəaliyyətdə olan Sədrə hesabat verir. Fəaliyyətdə olan Sədr bir ay ərzində müəyyən edilmiş faktlar, nəticələr və yekunlar barəsində müvafiq dövlətlə (dövlətlərlə) məxfi qaydada məsləhətləşmə aparır, eləcə də daha geniş məsləhətləşmə keçirə bilər Bundan sonra mümkün qeydlərlə birlikdə hesabat KSDL-ə veriləcəkdir. (20) Ali komissar vəziyyətin münaqişəyə çevrildiyi nəticəsinə gələrsə və onun səy göstərmə planında imkanının tükəndiyini hesab edərsə, o, bu haqda fəaliyyətdə olan Sədr vasitəsilə KSDL-ə məlumat verir. (21) KSDL bu və ya digər konkret məsələnin baxılmasına qoşulduqda. Alı komissar KSDL-ə, yaxud bu sənədin III fəslinin müddəalarına uyğun olaraq KSDL-in həmin gərgin vəziyyət və ya münaqişə ilə bağlı addımlar atmağı təklif edə biləcəyi hər hansı digər idarə və ya təşkilata məlumat, həmçinin sorğu üzrə tövsiyyə təqdim edir. (22) Ali komissar KSDL tərəfindən müvafiq xahiş olduqda və onun mandatının həyata keçirilməsinin məxfiliyinə dair tələbləri lazımi tərzdə nəzərə almaqla insan ölçüsü məsələsinin yerinə yetirilməsinin müzakirəsinə həsr olunmuş 35
Yüklə 3,38 Mb. Dostları ilə paylaş:
|