Ankara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ
Yüklə 1,36 Mb. Pdf görüntüsü
|
157 AMK m.7 hükmü ile aile mahkemesi hâkimine yüklenmiş olan görev arabuluculuk olarak değerlendirilemeyecektir, çünkü arabuluculuk kurumunda tarafların kendi istekleri ile tarafsız bir üçüncü kişinin yardımını talep etmeleri söz konusu olmaktadır. Ancak bu üçüncü kişi uyuşmazlığa ilişkin karar verme yetkisine sahip değildir. Oysa taraflar boşanma istemiyle aile mahkemesine başvurdukları zaman barışmak isteğinde ve amacında değildirler. Ayrıca, taraflar barışmadıkları takdirde aile mahkemesi hâkimi, davanın esasına girişerek hüküm verme yetkisini haizdir. Bu anlamda Aile mahkemesi hâkimine “aile arabulucusu” gibi hareket etme görevinin verilmiş olduğu söylenebilirse de, aile hâkiminin tarafsız bir arabulucudan çok daha fazla yetkilerle donatılmış olduğunu belirtmek gerekir. V. 4721 SAYILI TMK’DEKİ USUL KURALLARININ UYGULANMASI SORUNU A. Genel Olarak Bir hukuk yargılamasında hakim maddi hukuka ilişkin sorunu, yani boşanma konusunu çözümlerken, yargılamada, Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun hükme bağladığı usul kurallarına riayet edecektir. Bu kurallar, genellikle bütün hukuk davaları için uygulanması zorunlu olan temel esaslardır. Ancak, boşanma konusunda maddi hukuka ilişkin kuralları belirleyen Türk Medeni Kanunu, yer yer Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu dışında ve nitelikleri itibariyle usul hukuku kuralları olan hükümleri içermektedir. 614 Bu anlamda TMK’ın 184. maddesinin kamu düzeni düşüncesiyle evliliğin keyfi şekilde sonlandırılmasını önleyen yargılama kuralları getirdiği söylenebilir. 615 HMK Md. 198’e göre: “Kanuni istisnalar dışında hâkim delilleri serbestçe değerlendirir.” TMK bu genel takdir hakkından ayrılarak hakime çok daha geniş 614 Öztan, s. 440; Gençcan, s. 1422. 615 Oğuzman/ Dural, s. 134. 158 nitelikte bir takdir hakkı vermiştir. 616 4721 sayılı Medeni Kanun’da aile mahkemelerinde uygulanacak olan yargılama usulüne ilişkin kurallar “Boşanma”ya ilişkin bölümde 184. madde ile düzenlenmiştir. Bu maddeye göre: “Boşanmada yargılama, aşağıdaki kurallar saklı kalmak üzere Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununa tabidir: - Hâkim, boşanma veya ayrılık davasının dayandığı olguların varlığına vicdanen kanaat getirmedikçe bunları ispatlanmış sayamaz. - Hâkim, bu olgular hakkında gerek re’sen gerek istem üzerine taraflara yemin öneremez. - Tarafların bu konudaki her türlü ikrarı hâkimi bağlamaz. - Hâkim, kanıtları serbestçe takdir eder. - Boşanma veya ayrılığın fer’i sonuçlarına ilişkin anlaşmalar, hâkim tarafından onaylanmadıkça geçerli olmaz. - Hâkim, taraflardan birinin istemi üzerine duruşmanın gizli yapılmasına karar verebilir. B. TMK Md. 184’de Düzenlenen Özel Yargılama Kuralları ve Uygulaması 1. Hâkimin Vicdanen Kanaat Getirmiş Olması Hâkim, TMK Md. 184/I, bent 1’e göre, boşanma veya ayrılık davasının dayandığı olguların varlığına vicdanen kanaat getirmedikçe bunları ispatlanmış sayamaz. 616 Gençcan, s. 1422. 159 Vicdanen kanaat getirmiş olma, ispat ölçüsüne ait esaslardan biridir. Hâkimin bir vakıayı ispat edilmiş sayabilmesi için, o vakıanın doğruluğu hakkında bir kanaate sahip olması gerekmektedir. Bu kanaate sahip olma derecesini ise, ispat ölçüsü belirlemektedir. 617 Hâkimde oluşması gereken kanaatin derecesine göre ikili bir ayrım yapılmaktadır. Buna göre, bu hususta objektif ölçü söz konusu olabileceği gibi, sübjektif ölçü de söz konusu olabilir. Objektif ölçü, pratik hayatta kullanılan makul olan bütün şüpheleri bertaraf edecek derecede bir kesinliğin aranmasını gerektirmekteyken, sübjektif ölçü ise, şahsen emin olma, vicdani kanat getirme gibi temellere dayanmaktadır. 618 Medeni Usul Hukukumuz, genel olarak delil sistemlerinden serbest delil sistemini benimsemiştir, zira deliller Kanunda belirtilmiş olmakla birlikte, bu konuda bir sınırlandırılmaya gidilmemiş, HMK Md. 192’de de düzenlendiği üzere Kanunda düzenlenmemiş bulunan delillerin değerlendirilmesi de mümkün kılınmıştır. 619 Kabul edilen delil sitemine göre delillerin nasıl değerlendirileceği hususunda ise Usul Hukukumuzda Kanunda belirtilen istisnalar dışında hakim delilleri serbestçe değerlendirecek; kanunda senet(HMK Md. 200 vd), yemin(HMK Md. 225 vd) ve kesin hüküm (HMK Md. 303) olarak belirtilen delillerin ise gerçeği temsil edip etmediğini serbestçe değerlendiremeyecek “kanuni delil sistemi gereği” bu delillerle bağlı olacaktır. 620 Türk Hukuku’nda geçerli olan “kanuni delil sistemi”ne rağmen, TMK Md. 184/bent 1 hükmü, “kanuni delil” yerine “vicdani delil” sisteminin kabul edildiğini göstermektedir. 621 617 Pekcanıtez/ Atalay/Özekes, s. 454. 618 Alangonya/ Yıldırım/ Deren-Yıldırım, s. 328. 619 HMK Md. 192: “Kanunun belirli bir delille ispat zorunluluğunu öngörmediği hâllerde, Kanunda düzenlenmemiş olan diğer delillere de başvurulabilir.”; Pekcanıtez/ Atalay/Özekes, s. 473. 620 Pekcanıtez/ Atalay/Özekes, s. 474. 621 Tekinay, s. 243; Hatemi/Serozan, s. 240; Farklı olarak Gürdoğan’a göre, ispatın konusunu maddi olayların teşkil ettiği tüm davalarda, hâkim vicdanen kanaat getirmedikçe, maddi olayları sabit sayamayacaktır. Vicdanen kani olmak bütün hukuk davaları için geçerli bir olaydır. Kanuni delil Yüklə 1,36 Mb. Dostları ilə paylaş:
|