Ari hastaliklari

Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları
Pupa ılık kumlu toprakları tercih etemektedir. Ortalama olarak 
kovanın etrafındaki 30 cm çapındaki toprağa 1 – 10 cm derinliğinde 
girmektedir.     Kovandan   180   cm   uzaklıktaki   toprakta   böcek   pupası 
bulunmaz. Yeni pupa olduğunda inci beyazı renktedir. Ergin haline 
dönüşmeye   başlamasıyla   birlikte   pigmentasyon   başlar.     İlk   olarak 
gözler sonra kanat dipleri siyah renk almaktadır.   Toprak altındaki 
dönem   15   -   60   gün   arasında   değişmektedir.   Böceklerin   büyük 
çoğunluğu toprak içinden 3 - 4 hafta sonra çıkmaktadır. Ortalama 17 
günde topraktan dışarı çıkmaktadır. 
Küçük kovan böceği üreme döngüsü
Yeni   olgunlaşmış   küçük   kovan   böceği   yeşilimsi 
kahverengindedir. Daha sonra koyu kahverengi ve tam olgunlaştığında 
ise  siyah renkte olmaktadır. Yeni çıkan 1-2 günlük genç böcekler çok 
aktiftir.   Uçmaya   hazırdır   ve   ışığa   doğru   yön   bulma   uçuşuna 
çıkmaktadır.   Daha   sonra   hareketliliği   azalmaktadır.   Arı   kolonisinin 
daha az ışıklanmış kısımlarında yaşar. Dişiler ergin olduktan yaklaşık 
bir hafta sonra yumurtlamaya başlarlar. Erginler arasında çok belirgin 
büyüklük farkı olmasına karşın çoğunlulukla, erkek böcekler 5.12 mm 
uzunluğunda;   3.21   mm   genişliğindedir.   Dişi   böcekler   5.27   mm 
uzunluğunda; 3.25 mm genişliğindedir. Bir bal arısının 1/3’ü kadardır. 
Yaşam   süreleri   birkaç   günden   6   aya  kadar   değişik   göstermektedir. 
Yaklaşık 4-6 ay süren yaşam süresince binlerce yumurta yapmaktadır. 
Ergin küçük kovan böceği 8-16 km uçarak diğer kovanlara girebilir. 
Hiç   beslenmeyen   küçük   kovan   böcekleri   ortalama   9.6   gün,   boş 
petekleri yiyenler 49.8 gün hayatta kalmaktadır. Larva, polen ya da 
74

---

Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları
polen-bal   karışımı   ile   beslendiğinde   daha   yüksek   döl   verme 
kabiliyetine   sahip   olmaktadır.   Bu   nedenle   özellikle   bal   arısı 
kolonilerini tercih ederler.
Klinik   Muayene   :  Güney   Afrika’da   önemli   bir   problem 
değildir.     Buna   karşın   Amerika’da   büyük   sayıda   kovan   sönüşüne 
neden   olmuştur.   Arının   yumurta,   larva   ve   pupasını   ve   yiyecek 
stoklarını yiyerek beslenen küçük kovan böceği büyük kolonilerin bile 
sönmesine   neden   olmaktadır.   Küçük   kovan   böceği   koloniyi   strese 
sokmaktadır.  Böceğin bu etkisi varroa veya başka zararlı varsa daha 
da ağırlaşmaktadır. Arıcılar enfekte olmayan kolonilere aşırı enfekte 
petekleri   koyduktan   sonra   bazı   koloniler   şoka   girmektedir.   Büyük 
ekonomik   kayıp   yapmaktadır.   Bal,   polen   ve   canlı   larvayla 
beslenmektedir. Böcek larvası petekte tüneller açmaktadır. Dışkıları 
balın   fermentasyonuna   neden   olmaktadır.   Fermentasyon   kokusu 
küçük kovan böceği enfeksiyonunun ilk belirtisidir. Arılar tarafından 
terk edilmiş larvaların fermente ettiği bal köpüklüdür. Böcek peteklere 
yumurtladıktan   sonra   uzaklaşmaktadır.   Peteklerde   güve   larvasının 
yaptığı gibi harabiyet yoktur. Bal arılarınca herhangi bir engellemeye 
maruz kalmadan yumurta bırakır. Çok yumurta bırakılma kapasitesine 
sahip olup içinde larva çabuk gelişip, korunmamış peteklerde hasar 
yapmaktadır. Böcek larvaları içeren koloniler şoka girer.
Kontrol   ve   Mücadele   :  Aethina   tumida,   kovandan   larva 
aşamasında   ayrılıp   toprakta   pupa   devresini   geçirdiği   dönemde 
savunmasız   haldedir.   Larva   çok   kuru,   yada   kumlu   yada     rutubetli 
toprakları   sevmemektedir.   Bazı   karıncalar   ve   böcekler   larvaları 
yemektedir.   Sabit   arıcılık   yapan   işletmelerin   zararlıya   daha   maruz 
kalmaktadır.   Gezginci   arılığın   ise   böceğin   üreme   döngüsünü 
kırmaktadır.   Bazı   kolonilerin   parazitle   mücadele   etme   kabiliyetleri 
farklıdır.   Bazı   arıların   temizlikçi   davranışları   mücadeleye   katkı 
sağlamaktadır. Temizlikçi davranışı izlenen kolonilerdeki arılar kendi 
kendilerine A. tumida’nın larva erginlerinden kendilerini kurtarmayı 
denemektedir.   Şayet   başaramıyorlarsa   yeni   bir   arı   ailesiyle 
çalışılmalıdır.   Arıcıların   kovanların   küçük   kovan   böceği   yönünden 
sürekli   olarak   takip   etmelidir.     Böceği   aramak   diğer   parazitlerine 
oranla daha kolaydır.  Güve larvasıyla öndeki 6 büyük bacaktan ötürü 
kolaylıkla   ayırt   edilir.   Ergin   böcekler   kolayca   görülür.   Arının   1/3 
75

---

Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları
büyüklüğünde   aynı   renktedir.   Hızla   peteklere   doğru   koşarak 
saklanacak yer ararlar. Ergin arı vücuduna zarar verici etkisi yoktur. 
Büyük bal mumu güvesinden daha saldırgan bir et oburdur. Saldırı 
sonucunda sağlıklı güçlü koloniler bile sönebilir.
A.   tumida   şüphesi   varsa,   bal   depo   edilen   yerler   dikkatli 
temizlemeli, bal süzme  işleminden kısa bir süre önce bal petekleri 
konulmalıdır. Böcekler  ballı ve özellikle de polen dolu peteklere hızla 
yerleşmektedir.   Güçlü   kolonilere   süzülmüş   petekleri   verirken   yada 
ekipmanları stoklarken dikkat etmelidir. Çatlak ve yarığı olan petekler 
ve   başka   kovandan   nakledilen   petekler   iyi   incelenmelidir.   Bu 
işlemlerle   böcekten   korunma   yolunda   yol   alınarak   korunmuş   arı 
aileleri meydana getirilmektedir. Arı mevcut yerinden başka bir yere 
nakletmelidir. Ergin böcekler uçabilir. Bazı bölgelerin toprak durumu 
böceklerin gelişmesi için diğer bölgelere nazaran daha uygundur. 
Küçük   kovan   böceği   larvaları   kovan   içinde   belli   bir   sayıya 
ulaştığında   arı   larva   üretimi   durmaktadır.   Ergin   böcek   larvası   arı 
yumurtasını yer. Hatta kendi yumurtalarını bile yiyebilir. Topraktan 
yeni   çıkan   ergin   böcekler   tekrar   kovana   girerek   üremeye   devam 
ederler. Böceğin kontrolü için en iyi teknik kovan alt tahtası üzerine 
konulan   karton   yada   mukavva   üzerine   düşenlerin   kontrolüne 
dayanmaktadır.   Toprağın   rutubeti   olması   ortalama   şartların   orada 
uygun   olmasından   kaynaklanır.   Diğer   iklim   kuşakları   ve   toprağın 
yapısı böceğin gelişmesini engeller. Asıl gelişme bölgesi Afrika’nın 
tropik ve subtropik bölgeleridir. Afrika bal arısı, Avrupa bal arılarına 
kıyasla böcekle çok daha iyi mücadele etmektedir.
Küçük   kovan   böceğinin   tedavisinde   kumafos   içerikli   ilaçlar 
kullanılmaktadır.   Ancak   kovan   dışında   böceğin   pupa   ve   ergin   hali 
bulunacağından   mücadelesi   zordur.   Toprağın   içerdiği   maddeler 
pupanın   gelişmesini   etkilemektedir.   Potasyum   gübresi   dehidrasyon 
vazifesi   görmektedir.   Şehirlerde   hamam   böceği   mücadelesinde 
kullanılan borik asit kristalleri de benzer etkiyi yapmaktadır. Böceğin 
gelişme   çemberini   kırmak   için   kovan   etrafındaki   toprağa   %40’lık 
permethrin   emülsiyonu   uygulanabilir.   Böylece   pupa   aşamasında 
böcek   öldürülmüş   olur.   Son   yıllarda   ev   temizliğinde   kullanılan 
çamaşır   suyu   da   böcek   larvalarının   kontrol   altına   alınmasında 
kullanılmaktadır. Ayrıca enfeste petekler kovandan çıkarılmalıdır. A. 
tumida  birçok  kez üreme döngüsü  yaptığından  tedavi  uygulamaları 
hem kovana hem de toprağa yönelik olmalıdır.
76

---