Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları
yapmaktadır. Büyük eşek arıları Ortadoğu, Güneydoğu Asya,
Japonya, ve tropikal bölgelerde ciddi bir problemdir. Apis mellifera,
A. cerana ve A. florea kolonilerine ciddi zarar vermektedir.
Davranış : Bal arısı kolonilerinde yağmacılık yapan birçok
büyük eşek arısı türleri vardır. Pek çok büyük eşek arısı kovan
girişindeki arıya saldırmaktadır. Kolonilere olan saldırılar birkaç
büyük eşek arısıyla, bazıları ise 16 -18’lik bir gruplarca yapılmaktadır
Büyük eşek arıları kovana dönmekte olan tarlacı arıları
yakalarlar. Büyük eşek arıları bal arılarının iç organların yemekte, dış
kabuğunu atmaktadır. Ekim’in sonu ve Kasım aylarında sıcaklığın
düşmesi sonucu arılar aktif hareket etmezler. Bu dönemde büyük eşek
arıları ölmüş arıları yerler.
V. tropica
V. crabro
V. orientalis
Vespa simillima, V. analis, V. tropica ve V. crabro kovan girişi
yakınlarında havada dolaşarak tarlacıları yakalarlar. Vespa simillima
ve V. analis kovana girmeye çalışmaktadır. Vespa tropica böyle bir
girişimde bulunmamaktadır. Yaban arıları bir kovana girdiklerinde
92
Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları
larva ve pupaları yağmalarlar. Büyük eşek arılarının saldırıları yaz
ortalarından başlayıp sonbaharın sonuna kadar devam etmektedir.
Vespa crabro kovan yakınlarındaki ağaç kovuklarına, toprak altına
yada evlerin tavan arasına yuvalanmaktadır. Vespa crabro, sarıca arı
yuvalarına da saldırmaktadır.
V. orientalis Akdeniz bölgesinde önemli bir bal arısı avcısıdır.
Arılığa girerek koloniye zarar vermektedir. Bu arılar düzenli olarak
kovan girişi önünde avlanarak tarlacı bal arılarına ciddi kayıplar
vermektedir. V. orientalis işçileri kovanın bekçi arılarını öldürdükten
sonra kovana girerek genç arılarla ve arı yavrularla beslenmektedir.
Vespa orientalis, kolonilere daha çok gün ortasında saldırmaktadır.
Bal arısı kolonilere en çok saldıran Vespa mandarinia’dır. V.
mandirinia, bal arısından 10 -15 kat büyüktür. Grup halinde
avlanmaları halinde arı kolonilerinde felakete varan büyüklükte zarar
meydana getirmektedir. Vespa mandirinia bir arıyı öldürmekte, arının
toraksını et topu haline getirmektedir. Vespa mandirinia bir dakika
içinde 40 Avrupa bal arısı öldürebilmektedir. Vespa mandirinia’lar
saldırıya geçmeden önce salgıladıkları feromen ile kovanı işaretlerler.
Bu feromen bir kovana birkaç büyük eşek arısının koordineli
saldırmasına yardım etmektedir. Saldırı döneminde V. mandarinia bal,
larva ve pupaları yuvalarına taşımaktadır. Büyük eşek arıları A.
mellifera haricindeki diğer bal arısı türlerine de saldırmaktadır.
Büyük eşek arılarına karşı arıların savunması : Birkaç bal
arısı türü Vespa eşek arılarına karşı savunma davranışları
sergilemektedir. Ancak Apis mellifera işçi arılarının savunmaları
nadiren etkilidir. A. cerana işçi arıları, büyük eşek arısı saldırına karşı
koyabilmektedir. İşçi arılar kovan girişinde toplanmaktadır. Büyük
eşek arısı, kovana çok yaklaştığında birkaç bekçi arı ona hücum
etmektedir. Bu esnada 30-60 arı hücum ederek büyük eşek arısına
saldırmaktadır. Büyük eşek arısını yakalayan arılar, onun etrafında bir
arı yumağı oluştururlar. Vespa simillima etrafında A. cerana arısının
yumak yapabilmesi için 180 -300 işçi arıya ihtiyacı vardır. Arılar bu
esnada iğnelerini kullanmazlar. Aşırı ısı üreterek büyük eşek arısını
öldürmektedirler. Dakikalar içinde yumak içindeki sıcaklık 46°C’ye
yükselmektedir. Büyük eşek arıları için öldürücü sıcaklık 45–
47°C’dir. Halbuki A. cerana bal arıları için öldürücü ısı 48-50°C’dir.
93
Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları
Kontrol yöntemleri : Büyük eşek arılarına karşı mücadelede,
büyük eşek arılarını öldürmek, yuvalarını yok etmek, tuzak kurmak,
zehirli yem kullanmak, kovan girişine tuzak kurmak, kovan giriş
elekleri kullanmayı denenebilir. Bunlara ilave olarak insektisidli
yemlerin kullanılabilir. Hazırlanan yemler bal arıları için çekici
olmamalıdır. Yem karışımı, 1 kısım su: 1 kısım talk pudrası: 2 kısım
parçalanmış et’den hazırlanır. Bu karışım % 1’lik talyum sülfat,
kurşun arsenat yada benzen heksaklorid ile muamele edilerek zehirli
yem yapılır. Ayrıca 5 gram bendiocarb ile 250 gram yumuşak et ile
karıştırılarak hazırlanan yem çok etkilidir.
Arılıktaki birkaç kovanın üstüne fermente olmuş ballı su
karışımı ile yarısına kadar dolu olan kavanoz konulmaktadır. Büyük
eşek arıları beslenmek için kavanoza girdiklerinde suyun içinde
boğulmaktadır. Kovanın önüne 1 cm çapında gözeneği olan ağ
yerleştirilmektedir. Ağ, kovanın üst kısmına tutturularak kovanın 0.5
m. önüne gelecek şekilde gerdirilerek sabitlenmektedir.
12.2. Vespula ve Dolichovespula(Sarı Ceketler)
Vespinae alt ailesinin Vespula ve Dolichovespula cinslerine
dahildir. Birkaç tür kovandan bal çalmakta, arı larvalarını yemekte
yada arıları avlamaktadır. Ancak ciddi bir saldırganlık ve koloni kaybı
nadiren olmaktadır. Yeni Zellanda’da Vespula vulgaris ve V.
germanica türleri arılara ciddi zarar vermektedir. Dünyanın değişik
bölgelerinde arılara zarar veren sarı ceketlerin resim ve isimleri
Vespula vulgaris
Vespula germanica
94
Dostları ilə paylaş: |